Prawicowy autorytaryzm

Z Wikipedii

Prawicowy autorytaryzm (ang. right-wing authoritarianism - RWA) - określenie wprowadzone do psychologii przez Roberta Altemeyera oznaczające zespół postaw i motywów, charakteryzujący się wysokim poziomem antyspołecznych uprzedzeń względem wielu grup społecznych, bezkrytycznym konserwatyzmem oraz fundamentalizmem religijnym.

Robert Altemeyer dopracował koncepcję autorytaryzmu Theodora Adorno, formułując wniosek o powiązaniu trzech "wiązek postaw": autorytarnej uległości, autorytarnej agresji i konwencjonalizmu. Badania Altemeyera wykazały, że osoby charakteryzujące się prawicowym autorytaryzmem posiadają silnie ugruntowane przekonanie o wysokim stopniu zhierarchizowania społeczeństwa. Jednocześnie, poprzez autorytarną uległość, podporządkowują się osobom, które uważają za wyższe w hierarchii społecznej (tzw. "autorytetom"), natomiast autorytarna agresja to postawy i zachowania antyspołeczne przejawiane względem osób uważanych za "niższych" w hierarchii społecznej. Agresja skierowana jest nie tylko wobec tych grup, które stoją w opozycji względem "autorytetów", ale także wobec wszystkich grup obcych. Ostatni wyróżniony komponent - konwencjonalizm - to bezkrytyczny stosunek do tradycyjnych, konserwatywnych norm moralnych, które promowane są przez autorytety^[1].

Altemeyer nazwał ten zespół postaw prawicowym autorytaryzmem ze względu na bardzo wysoką korelację między objawami a przekonaniami kojarzonymi przez niego z polityczną prawicą. Jak wykazały badania, osoby osiągające wysokie wyniki na skali prawicowego autorytaryzmu wykazują konserwatywne poglądy polityczne, ortodoksyjne lub wręcz fundamentalistyczne podejście do spraw religijnych, domagają się surowej dyscypliny i wysokich kar dla przestępców (z karą śmierci włącznie). Charakterystycznym objawem patologii jest wysoki poziom antyspołecznych uprzedzeń względem obcych grup narodowościowych (zob. etnocentryzm, ksenofobia), mniejszości seksualnych (zob. homofobia), a także posiadanie seksistowskich przekonań dotyczących roli kobiet w społeczeństwie. Warto zauważyć, że deklaracja postaw antyspołecznych jest o wiele większa, jeżeli kwestionariusz jest wypełniany anonimowo.

Inną charakterystyczną cechą osób dotkniętych prawicowym autorytaryzmem ma być wysoki poziom lęku związany z poczuciem zagrożenia ze strony obcych grup społecznych (zob. teorie spiskowe). Przekonanie o realnym zagrożeniu ("narodu", "moralności", "tradycji") ma być usprawiedliwieniem postaw antyspołecznych i zachowań agresywnych. Jednocześnie osoby przejawiające ten rodzaj osobowości są przekonane o własnej prawości, a nawet mają poczucie misji związanej z obroną postulatów głoszonych przez (uznawane przez siebie) autorytety. Te postulowane cechy mają sprawiać, że redukcja prawicowego autorytaryzmu jest niezwykle trudna.

Niektórzy komentatorzy zauważają, że obecne odchodzi się od dychotomicznego podziału na "lewicę" i "prawicę", co może czynić zaproponowaną przez Altemeyera nazwę nieadekwatną. Jednocześnie w różnych krajach świata istnieją odmienne konfiguracje sceny politycznej i różne sposoby rozumienia takich pojęć jak "konserwatyzm" czy "liberalizm", co powiększa dyskusyjność nazwy prawicowego autorytaryzmu.

[edytuj] Literatura

Nelson, T.D. (2003). Psychologia uprzedzeń. GWP. Gdańsk, ISBN 83-89120-56-9, rozdział 4: Uprzedzona osobowość.
Altemeyer, B. (1981). Right-wing authoritarianism. Winnipeg: University of Manitoba Press.