Fundamentalizm religijny
Z Wikipedii
Fundamentalizm religijny - rygorystyczne przestrzeganie zasad i norm wyznaczonych przez doktrynę religijną połączone często z narzucaniem tych zasad innym członkom społeczności niekoniecznie wyznającym tę samą religię lub przymusowym prozelityzmem.
Fundamentalizm dotykał i dotyka wszystkie istniejące religie, a zwłaszcza te o spisanej lub skodyfikowanej tradycji (religie księgi). Choć w ostatnich czasach najbardziej widoczny stał się fundamentalizm ze świata muzułmańskiego, to nie pozbawione takich grup są także inne wielkie religie, jak chrześcijaństwo, hinduizm - czy mniejsze, jak judaizm i sinto. W przypadku dwóch czy też trzech ostatnich fundamentalizm religijny jest najczęściej powiązany także z polityczną ideologią nacjonalizmu, jako że są to de facto religie narodowe.
Źródeł fundamentalizmu religijnego można upatrywać w procesach modernizacyjnych właściwych nowoczesności, prowadzących do relatywizacji wszelkich wizji świata (teza rozwinięta na gruncie polskim w książce D. Motak "Nowoczesność i fundamentalizm. Ruchy antymodernistyczne w chrześcijaństwie", Kraków 2002). W sytuacji kiedy religia nie stanowi już niepodważalnej legitymizacji panującego światopoglądu, pojawia się potrzeba powrotu do prawd objawionych, redukcji możliwych znaczeń uniwersum symbolicznego, w którym jednostka się porusza. Stąd dosłowne odczytywanie tekstów świętych, negatywne waloryzownie wszelkich alternatyw wobec wyznawanych dogmatów i antyreformizm. Jednocześnie pojawia się potrzeba zaprowadzenia porządku idealnego w skali uniwersalnej, skąd wypływa polityczny aktywizm grup fundamentalistycznych.
Spis treści |
[edytuj] Chrześcijaństwo
Zobacz więcej w osobnym artykule: Chrześcijański fundamentalizm.Wobec laicyzacji społeczeństw europejskich najsilniejsze i najliczniejsze chrześcijańskie środowiska fundamentalistyczne skupiają się obecnie w Stanach Zjednoczonych, gdzie mają one także dosyć znaczący wpływ na politykę Partii Republikańskiej. Silne pokrewieństwo z chrześcijańskimi ideami fundamentalistycznymi wykazuje także tzw. podziemie antyaborcyjne - grupy walczące z klinikami aborcyjnymi metodami od demonstracji poprzez szantaż aż do zamachów bombowych.
W swym całościowym ujęciu fundamentalizm chrześcijański jest bardzo niejednorodny, co wynika z rozlicznych podziałów w obrębie samego chrześcijaństwa. Pojęcie to łączy tak odległe - i wrogie - kierunki, jak protestanccy fundametaliści ze środkowego Zachodu USA oraz tradycjonaliści katoliccy francuskiego arcybiskupa Lefebvre.
[edytuj] Judaizm
Wśród drobnych, judaistycznych partii religijnych zasiadających w Knessecie znajdują się ugrupowania sprzeciwiające się – paradoksalnie – istnieniu samego Państwa Izrael, postrzeganemu jako twór ludzki i świecki w przeciwieństwie do właściwego Izraela, który ma być dziełem mesjasza. Grupy te nie akceptują zwrotu Palestyńczykom czy sąsiadom Izraela żadnych z ziem okupowanych – uznając je za część świętej ziemi narodu izraelskiego przekazanej mu przez Boga. W wyniku chwiejnej większości w parlamencie członkowie tych ugrupowań dosyć często w stosunku do uzyskiwanego poparcia wyborczego biorą udział w rządach. Ze środowiska judaistycznych fundamentalistów wywodził się m.in. zabójca dążącego do pokoju z Palestyńczykami izraelskiego premiera Icchaka Rabina.
[edytuj] Hinduizm
Silne wpływy polityczne poprzez partię nacjonalistyczną ma także fundamentalizm hinduski. W Ajodhji (Indie) w 1992 ruch hinduistyczych fundamentalistów w wyniku masowych demonstracji doprowadził do zburzenia meczetu Babri Masdźid zbudowanego w XVI wieku przez wielkiego mogoła Babura - rzekomo stojącego na miejscu świątyni boga Ramy. Na tle sporów z muzułmańskim Pakistanem niejednokrotnie dochodzi także w Indiach do pogromów muzułmanów, a także Sikhów, którym fundamentaliści nie mogą wybaczyć dążenia do utworzenia Kalistanu.
[edytuj] Islam
Wśród wyznawców islamu pojawiło się wiele ruchów, które głosiły powrót do pierwotnych zasad poprzez podporządkowanie życia społecznego i politycznego prawom Bożym (szariat) zawartym w Koranie i hadisach. Źródeł fundamentalizmu islamskiego można doszukiwać się w rosnącym niezadowoleniu muzułmanów rządzonych przez władze kolonialne oraz w sprzeciwie wobec sekularyzacji, niezależnych już, państw muzułmańskich i ich modernizacji na wzór zachodni.
[edytuj] Zobacz
- ortodoksja, dogmatyzm, fundamentalizm
- dżihad, Bracia Muzułmańscy, wahhabizm, tradycjonalizm katolicki, sedewakantyzm
- przegląd zagadnień z zakresu religii
