Republika Irlandzka

Z Wikipedii

Poblacht na hÉireann Irish Republic Republika Irlandzka
← 1919-1922 → →
Flaga Irlandii
Język urzędowy	irlandzki i angielski
Stolica	Dublin
Ustrój polityczny	republika
Ostatni szef rządu	Prezydent Republiki Irlandzkiej (ostatni) W. T. Cosgrave
Powierzchnia  • całkowita	b/d. na świecie 84 116 km²
Liczba ludności ()  • całkowita   • gęstość zaludnienia	b/d. na świecie 4 400 52,3 osób/km²
Niepodległość • ogłoszona • sformowanie rządu	od Wielkiej Brytanii 24 kwietnia 1916 21 stycznia 1919
Utworzenie Wolnego Państwa Irlandzkiego	6 grudnia 1922

Republika Irlandzka (irl. Poblacht na hÉireann ) - nazwa jednostronnie ogłoszonego państwa irlandzkiego w 1916 i w latach 1919-1922.

Powstanie Republiki Irlandzkiej ogłoszono podczas powstania wielkanocnego w 1916.

Wybrany w 1918 irlandzki parlament 21 stycznia 1919 uchwalił konstytucję i ogłosił niepodległość Irlandii. Deklarację niepodległości uznała jedynie Rosyjska FSRR. Mimo wielu zabiegów De Valery nie doszło do uznania republiki przez USA.

Na czele rządu stał początkowo Cathal Brugha, a od 1 kwietnia 1919 Eamon de Valera.

Po deklaracji niepodległości rozpoczęła się regularna wojna z wojskami brytyjskimi. Republika Irlandzka była de facto dobrze działającym państwem podziemnym, z własną konstytucją, parlamentem, administracją, sądownictwem i armią (utworzona przez Michaela Collinsa Irlandzka Armia Republikańska). Jej władza nie obejmowała jednak całej wyspy, a ograniczała się do kilku porozrzucanych po całej wyspie ogniskach oporu przeciw brytyjczykom.

W maju 1921 władze brytyjskie przeprowadziły wybory powszechne w Irlandii, jednak zgodnie z Government of Ireland Act utworzono odrębne administracje dla północnej i południowej części wyspy.

Wygrane przez Sinn Féin wybory wymusiły uznanie przez władze Wielkiej Brytanii Eamona de Valery jako przywódcę rządu irlandzkiego, co doprowadziło do zawarcia rozejmu 9 lipca 1921. Pięć dni później rozpoczęto negocjacje w sprawie niepodległości Irlandii.

Delegacja irlandzka pod przywództwem Michaela Collinsa nie spełniła jednak oczekiwań De Valery - zamiast niepodległości uzyskano jedynie autonomię, 6 północnych hrabstw pozostało pod rządami brytyjskimi, król angielski nadal pozostawał formalnie głową państwa.

Na znak protestu 9 stycznia 1922 De Valera złożył urząd premiera. Jego następcą na tym stanowisku został Arthur Griffith, co doprowadziło do dwuwładzy na wyspie - Republika Irlandzka nie zakończyła swojej działalności, mimo że na mocy traktatu irlandzko-brytyjskiego utworzono już rząd Irlandii Południowej na czele z Michaelem Collinsem.

Po śmierci Griffitha i Collinsa w sierpniu 1922 W. T. Cosgrave połączył obie administracje.

6 grudnia 1922 powstało Wolne Państwo Irlandzkie.