Rynek w Raciborzu

Z Wikipedii

Rynek w Raciborzu nr rej. 175
Raciborski Rynek
Miejsce	Rynek, Racibórz
Wybudowany	XIII wiek
Wpisany do rej. zabytków	10 czerwca 1949

Rynek w Raciborzu (niem. Ring) - rynek miejski położony w centrum Raciborza. Jest to centralny plac średniowiecznego założenia urbanistycznego. Obecnie najważniejsza przestrzeń publiczna miasta.

Spis treści 1 Rynek i jego otoczenie 2 Historia 2.1 Apteki przy Rynku 2.2 Wille przy Rynku 3 Ratusz 4 Kolumna Maryjna 5 Kościół św. Jakuba 6 Kościół Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny 7 Przypisy 8 Bibliografia 9 Zobacz też 10 Linki zewnętrzne

[edytuj] Rynek i jego otoczenie

Obecnie Rynek jest dużym, prostokątnym placem, który jest otwarty w kierunku północnym (na dzielnicę Ostróg). Z rogów rynku wychodzą cztery ulice w kierunkach równoleżnikowych oraz w pierzei zachodniej w środku odchodzi spod łuku architektonicznego ulica Rzeźnicza. Natomiast ze środka pierzei północnej wychodzi ulica Odrzańska, a ze wschodniego odcinka pierzei południowej - ulica Nowa.

[edytuj] Historia

W średniowieczu raciborski rynek był w środku zabudowany^[1]. W środku znajdował się ratusz, który został wzmiankowany w dokumentach z 1361 roku, a także obok ratusza znajdował się dom kupców, o którym jest mowa już w 1313 roku oraz wokół rynku murowane sukiennice wymienione w dokumentach z 1293 roku. Na Rynku znajdowały się stragany, kramy oraz ławy, a w dokumentach mówi się po ulicy Kramarskiej, która miała być przedłużeniem ulicy Odrzańskiej^[2]. 8 października 1488 roku po południu na rogu Rynku przy wylocie obecnej ulicy Mickiewicza wybuchł pożar, który strawił całą wschodnią pierzeję kościoła św. Jakuba, ratusz, budy kramarskie, rezydencję kanoników, a także wieżę kościoła Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny. Jednak budowle w środku Rynku znikły najprawdopodobniej w 1722 roku po pożarze. Po tym pożarze zniesiono zabudowę w środku Rynku. Najstarszy plan rynku w formie kolorowego, odręcznego rysunku powstał dopiero w 1750 roku, na którym znajdowały się trzy ulice odchodzące od Rynku, mianowicie: Odrzańska, Nowa i Rzeźnicza. Prawdopodobnie od 1780 roku, naprzeciw rezydencji miejskiej hrabiów von Gaschin znajdował się budynek głównego odwachu. Następnie został przeniesiony na plac Zborowy w 1866 roku, a poprzednią siedzibę rozebrano. W 1817 roku przy Rynku wybudowano duży budynek dla Ziemstwa Górnośląskiego (Oberschlesische Fürstentumslandschaft). Budynki znajdujące się w zachodniej pierzei był bardzo duże, często przekraczały trzy kondygnacje. Naprzeciw obecnego Domu Towarowego Bolko znajdowała się rorkastla, był to murowany pojemnik z rurami, który dostarczał wodę dla miasta z Obory.

Rynek strasznie ucierpiał w 1945 roku, ratusz wraz z innymi budynkami spłonął, a ostał się tylko jeden budynek (Rynek 3). Pod koniec lat czterdziestych przez Rynek zaczęła jeździć kolejka, która wożono odzyskane z rozbiórek cegły na dworzec towarowy. Stamtąd cegły załadowane do wagonów kierowano do Warszawy. Pierwszym budynkiem odbudowany po wojnie była siedziba obecnego banku PKO (odbudowany w 1949 roku). Następnie dokonano odbudowy pierzei zachodniej Rynku między ulica Długą a Chopina próbując zachować kształt poprzedniej zabudowy architektonicznej. Sukiennice zostały przyozdobione neorenesansowymi attykami. Przeciwna strona rynku nie doczekała się stylizowanych sukiennic.

[edytuj] Apteki przy Rynku

22 lipca 1670 roku cesarz Leopold udzielił przywileju prowadzenia apteki burmistrzowi Janowi Czechowi, choć już w 1663 roku księgi miejskie wymieniają go jako aptekarza. Pierwsza Pod Jednorożcem mieściła się na Rynku (dokładna lokalizacja nie jest znana). W XVIII wieku została założona nowa apteka, która przyjęła taką samą nazwę i mieściła się przy Rynku - numer 14^[3]. Księga adresowa z 1885 roku pod tym adresem wykazuje aż trzech aptekarzy: Wilhelma Henninga, Boleslausa von Gorsky'ego i Roberta Bergmanna. Inna apteka Pod Złoty Aniołem, która mieściła się w południowo zachodniej pierzei Rynku, na rogu ulicy Długiej została założona w 1694 roku i działała nieprzerwanie do 1945 roku.

[edytuj] Wille przy Rynku

W pierzei zachodniej Rynku, między ulicą Rzeźniczą a Chopina znajdowała się willa Gaszynów. Należał on do tego rodu w latach 1595-1725. Była to murowana, renesansowa budowla. Po 1725 roku kamienica przeszła w ręce znanej rodziny raciborskich kupców Galli^[4]. Następnie dom stał się własnością Józefa Domsa, który poślubił córkę Galli, Joannę. W 1811 roku otworzył przy rynku pierwszą w mieście fabrykę tabaki. 10 października 1846 roku podczas przejazdu przez miasto w tej kamienicy zatrzymał się król pruski Fryderyk Wilhelm IV.

Na miejscu dzisiejszego Domu Towarowego Bolko stała niegdyś barokowa kamienica należąca do rodziny raciborskich kupców Cecola, a później przejęta przez rodzinę Ackermannów. 29 maja 1846 roku Ferenc Liszt dał koncert fortepianowy w salonie tego domu.

Na miejscu obecnego Banku PKO przed 1777 rokiem znajdowała się kamienica, która była własnością kupców Bordollo. W 1830 roku przeszła ona w ręce właściciela młynów i fabryki drożdży, E. Schlesingera. Po swojej śmierci w testamencie z 9 kwietnia 1890 roku przekazał tą budowlę miastu.

[edytuj] Ratusz

W środku Rynku znajdował się ratusz, który został wzmiankowany w dokumentach z 1361 roku. Jednak nie wiadomo kiedy dokładnie przeniesiono go w inne miejsce, ale przypuszcza się, że był to rok 1722, bowiem spłonął podczas pożaru. Jednak ta budowla również uległa zniszczeniu. Nowy ratusz wybudowany był w stylu klasycystycznym przez Gottlieba Tschecha^[5].

[edytuj] Kolumna Maryjna

Kolumna Matki Boskiej w Raciborzu, tzw. Kolumna Maryjna znajduje się w centrum Rynku. Jest to późnobarokowa budowla, wykonana w latach 1725-1727 przez austriackiego artystę Jana Melchiora Oesterreicha.

[edytuj] Kościół św. Jakuba

Świątynia ta związana jest z klasztorem Dominikanów, który mieścił się na dzisiejszym placu Targowym. Obecna zakrystia stanowi część krużganka klasztornego. W latach 20. XIX wieku podczas sekularyzacja klasztor rozebrano. Zręby kościoła wskazują na pochodzenie z XIII wieku.

[edytuj] Kościół Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny

Kościół według tradycji XVI-wiecznej pochodzi z początków XII wieku, a ufundowali go mieszkanie raciborscy. Budowla zachowała swój obecny kształt od czasu gruntownej przebudowy po pożarze w 1300 roku, a z tego okresu zachowała się główna bryła tworząca trójprzęsłową nawę w stylu gotyckim z zachowanym w prezbiterium sklepieniu krzyżowo-żebrowym.

[edytuj] Przypisy

1. ↑ W średniowiecznych miastach, które było otoczone murami, każda piędź ziemi była bardzo cenna, dlatego rynek był przeważnie w środku zabudowany.
2. ↑ Tą nazwą również określano początek obecnej ulicy Nowej.
3. ↑ Obecnie znajduje się tam księgarnia i jest to numer 12.
4. ↑ Zajmowali się oni sprzedażą korzeni, sukna i wina.
5. ↑ Marian Kutzner, Studium na kulturą antyczną Raciborza - [w:] Szkice z dziejów Raciborza, Katowice 1972, s. 423.

[edytuj] Bibliografia

• Paweł Newerla, Opowieści o dawnym Raciborzu, wyd. Towarzystwo Miłośników Ziemi Raciborskiej, Racibórz 1996, ISBN 83-903389-004-1

[edytuj] Zobacz też

• Racibórz

[edytuj] Linki zewnętrzne

• Kamera internetowa pokazująca raciborski rynek