Służba Wywiadu Zagranicznego Rosji

Z Wikipedii

Służba Wywiadu Zagranicznego (ros. Служба Внешней Разведки Российской федерации (СВР России), SVR), rosyjska służba wywiadu zagranicznego działająca w Rosji od grudnia 1991 roku.

Spis treści 1 Rozpad ZSRR i likwidacja KGB 2 Utworzenie Służby Wywiadu Zagranicznego 3 Zadania 4 Początki 5 Spadek po KGB 5.1 Aldrich Ames 5.2 Robert Hanssen 6 Struktura Służby Wywiadu Zagranicznego na początek lat dziewięćdziesiątych 7 Reformy 8 Struktura #2 9 Szefowie SVR 10 Źródła 11 Zobacz też

[edytuj] Rozpad ZSRR i likwidacja KGB

W wyniku rozwiązania Komitetu Bezpieczeństwa Państwowego (Komitiet Gosudarstwiennoj Biezopastnosti) znanego pod skrótem KGB w październiku 1991 i rozpadzie Związku Radzieckiego dwa miesiące później (grudzień 1991), pozostał potężny system wywiadowczy i służby bezpieczeństwa. Jak się ocenia, w latach 80. w KGB pracowało ponad 400 tysięcy osób w tym 230-250 tysięcy w wojskach pogranicznych i ok. 50 tysięcy w jednostkach łączności oraz ochronie i obsłudze Kremla. KGB miało kilkaset tysięcy informatorów wśród ludności oraz w kołach rządowych i siłach zbrojnych. Placówki (rezydentury) KGB operowały we wszystkich stolicach świata pod przykrywką konsulatu ZSRR lub ambasady ZSRR, albo po prostu jako misje i firmy handlowe.

[edytuj] Utworzenie Służby Wywiadu Zagranicznego

Po likwidacji KGB działała przejściowo od września 1991 roku do grudnia 1991 roku Centralna Służba Wywiadu, która została przeformowana zarządzeniem prezydenta Federacji Rosyjskiej Borysa Jelcyna Nr 293 z dnia 18 grudnia 1991 na Służbę Wywiadu Zagranicznego (SVR),. Podlegała pod utworzone w grudniu 1991 roku Ministerstwo Bezpieczeństwa.

[edytuj] Zadania

Służba Wywiadu Zagranicznego przejęła zadania wykonywane wcześniej przez I Zarząd Główny KGB (PGU), zajmujący się wywiadem zagranicznym
Głównym zadaniem SVR jest m.in. dostarczanie prezydentowi i rządowi Federacji Rosyjskiej informacji politycznych, ekonomicznych, technicznych i naukowych o danych państwach lub organizacjach będących celem zainteresowania. Agenci SVR działają pod przykrywką ataszatów wojskowych, cywilnych, handlowych, reporterów, dyplomatów itp., wykorzystując do tego celu konsulaty i ambasady rosyjskie rozsiane po całym świecie. Po rozpadzie Związku Radzieckiego i zakończeniu zimnej wojny, głównym zadaniem wywiadu Rosji było zlikwidowanie luki naukowo-technicznej między Rosją a krajami NATO.

[edytuj] Początki

Początki działalności Służby Wywiadu Zagranicznego nie były zbyt pomyślne. W bardzo krótkim czasie między 1991 a 1992 rokiem z placówek zagranicznych SVR we Włoszech, Wielkiej Brytanii, Belgii, Finlandii oraz Francji uciekło na Zachód pięciu wysokich rangą oficerów. Przy okazji zabrali oczywiście ze sobą najtajniejsze dokumenty i tajemnice, jeszcze z pracy zarządu I KGB (PGU).

[edytuj] Spadek po KGB

Służba Wywiadu Zagranicznego przejęła po KGB mnóstwo agentów-informatorów. Ważniejszym współpracownikiem SVR, zwerbowanym jeszcze przez KGB, był m.in. Earl Edwin Pitts, oficer FBI pracujący w sekcji kontrwywiadu w Nowym Jorku. Zwerbowany został przez KGB między 1987 a sierpniem 1989 roku. Po 9 latach współpracy z wywiadem rosyjskim został aresztowany przez FBI w 1996 roku. Drugim agentem, którego SVR odziedziczyła po KGB, był pracownik Centralnej Agencji Wywiadowczej CIA z 16-letnim stażem, Harold Nicholson. Został aresztowany przez Federalne Biuro Śledcze (FBI) w listopadzie 1996 roku. Ile jeszcze podobnych kretów KGB zostawiło w CIA lub FBI oraz innych specsłużbach całego świata, wyjdzie na jaw z czasem. Do 1996 SVR korzystała z danych gromadzonych przez Połączony System Przetwarzania Danych o Przeciwniku (SOUD). W tym też roku przejęła część jego kompetencji, dzieląc je z FAPSI.

[edytuj] Aldrich Ames

Jednym z najbardziej wartościowych agentów przejętych przez Służbę Wywiadu Zagranicznego SVR od KGB niewątpliwie był Aldrich Ames. Swoje usługi zaoferował 16 kwietnia 1985 roku rezydentowi KGB) w Waszyngtonie. Aby udowodnić Rosjanom, że nie jest to kolejna prowokacja amerykańskiego kontrwywiadu (FBI), wydał im dwóch oficerów KGB zwerbowanych przez CIA w Moskwie.
Następnie 13 czerwca 1985 roku Ames przekazał KGB nazwiska wszystkich oficerów KGB, GRU oraz innych wschodnich agencji wywiadowczych, współpracujących z CIA jakie były mu znane. W ten sposób siatka agentów budowana przez CIA od trzydziestu lat zamieniła się w kupę gruzu. Przez dziewięć lat szpiegowania dla radzieckiego KGB i jego następczyni, służby wywiadu zagranicznego - SVR, Aldrich Ames zrobił wszystko, co agent może zrobić, poza podstawieniem ciężarówki pod siedzibę CIA w Langley i wywiezieniem z niej sekretów. Ames ujawnił ponad sto tajnych operacji, wydał Rosjanom ponad 30 osób współpracujących z CIA (z których dziesięć zostało skazanych na karę śmierci i rozstrzelanych) i innymi zachodnimi agencjami.
Aldrich Ames wydał w ręce KGB m.in. Sergeja Fedorenko, dyplomatę radzieckiego przy Organizacji Narodów Zjednoczonych (ONZ). Sergej Fedorenko pracował dla CIA pod pseudonimem "Pyrrhic" do chwili wydania przez Amesa w 1985 roku. Wyczuwając niebezpieczeństwo zbiegł do USA, żyje do dziś prawdopodobnie gdzieś w Stanach Zjednoczonych.
Adolf Tołkaczew pod pseudonimem "Vanquish" dostarczał CIA informacje na temat najnowszych samolotów Mig, głównie systemów naprowadzania oraz tzw. technologii stealth. Wydany przez Amesa został aresztowany i stracony.
Sergiej Motorin, major KGB pod pseudonimem "Gauze", współpracował z CIA informując o operacjach KGB przeprowadzanych w stolicy Stanów Zjednoczonych. Wskazany przez Amesa został aresztowany przez KGB w sierpniu 1985 roku, i stracony. Gen. mjr Dimitrij Polakow wysoki oficer wywiadu wojskowego GRU, współpracował z CIA pod pseudonimem "Tophat" lub "Roam", przez ponad 20 lat dostarczając nieocenionych informacji. Wydany przez Amesa w 1985 roku, został aresztowany w czerwcu 1986 roku i stracony.
Aldrich Ames został aresztowany przez FBI 21 lutego 1994 roku i skazany na dożywotnie więzienie.

[edytuj] Robert Hanssen

Bardzo głośną sprawą było aresztowanie 20 lutego 2001 roku przez sekcję kontrwywiadu FBI Roberta Hanssena, wieloletniego pracownika Federalnego Biura Śledczego FBI. Hanssen zgłosił się do radzieckiej firmy handlowej w Nowym Jorku już pod koniec 1979 roku. Przekazał on wówczas radzieckiemu wywiadowi wojskowemu GRU tajne materiały. Został przyłapany przez żonę, chowając tajne dokumenty w domu. ( myślała ona, że to listy miłosne). Poleciła mężowi, aby natychmiast udał się do spowiedzi. Hanssen uzyskując rozgrzeszenie (pieniądze otrzymane od Rosjan miał oddać na cele charytatywne) od znajomego pastora, zerwał kontakty z GRU, radzieckim wywiadem wojskowym. Ponownie nawiązał kontakt z wywiadem radzieckim, tym razem z KGB, 1 października 1985 roku, wysyłając list do ambasdady w Waszyngtonie, a następnie tam dzwoniąc, oferując własne usługi. Za 15-letnią współpracę z KGB otrzymał 1,4 miliona dolarów w gotówce i diamentach. Za informacje, które pozwoliły aresztować Roberta Hanssena, FBI zapłaciło 6 milionów dolarów. W materiałach kompromitujących Hanssena były m.in. kaseta z nagraniem telefonu, który Hanssen wykonał do ambasady Związku Radzieckiego w 1985 oferując swoje usługi, zdjęcia z ukrytego aparatu przedstawiające Hanssena podczas odbioru pieniędzy zostawionych przez oficera prowadzącego w tzw. martwej skrzynce kontaktowej, oraz kawałek plastikowej torebki, w której Hanssen dostarczył tajne materiały dla KGB, z odciskami jego palców.
Robert Hanssen został skazany na dożywotnie więzienie, a cała sprawa doprowadziła do dymisji ówczesnego dyrektora Federalnego Biura Śledczego FBI, Louisa Freeha.

[edytuj] Struktura Służby Wywiadu Zagranicznego na początek lat dziewięćdziesiątych

Struktura Służby Wywiadu Zagranicznego składa się z 3 zarządów

• S - prowadzenia wywiadu przez tzw. nielegałów,
• T - odpowiedzialny za wywiad naukowo-techniczny,
• K - zajmujący się penetracją obcych służb specjalnych,
  

oraz Sekcji -

• I - zajmującej się analizą zdobytych informacji,
• A - ds. planowania,
• R - (brak danych).

Centrala SVR mieści się w Moskwie oraz posiada 27 osobnych stacji usytuowanych przeważnie w stolicy danego państwa, np. Paryżu, Londynie, Waszyngtonie, Berlinie, działających pod przykrywką ambasad lub konsulatów Rosji. Służba Wywiadu Zagranicznego SVR dysponuje własną tzw. szkołą szpiegów. Liczbę zatrudnionych zawodowych oficerów wywiadu w pierwszych latach działalności ocenia się na 15 tys.

[edytuj] Reformy

Prezydent Rosji Władimir Putin wprowadza reformę rosyjskich służb wywiadu, kontrwywiadu i bezpieczeństwa. Federalna Służba Bezpieczeństwa (FSB) ma zostać przemianowana na Ministerstwo Bezpieczeństwa Publicznego oraz odzyskać kontrolę nad Służbą Wywiadu Zagranicznego (SWR) i Federalną Służbą Ochrony (FSO) - odpowiednika polskiego BOR. W kręgach wywiadowczych i prasie mówi się, że Putin dąży do połączenia wszystkich agencji i ministerstw. Celem tego jest odbudowa wpływów służb specjalnych na wzór KGB.

[edytuj] Struktura #2

Po ostatnich zmianach organizacyjnych struktura SWR dzieli się na 3 departamenty -

• Departament I - operacyjny
  • bezpieczeństwo wewnętrzne
  • wywiad techniczny
  • wywiad agenturalny (tzw. nielegały)
  • planowanie operacyjne
  • ds. broni masowej zagłady
  • ds. przestępczości zorganizowanej, terroryzmu, narkotyków
  • wywiad ekonomiczny
  • analiza.
• Departament II - regionalny
  • Ameryka Północna
  • Ameryka Południowa
  • Europa - wschodnia, północna i centralna.
  • Europa południowa
  • Azja, Australia.
  • Środkowy Wschód i północna Afryka
  • Centralna i południowa Afryka
  • kraje Wspólnoty Niepodległych Państw
• Departament III - zaopatrzenie
  • operacyjne planowanie i analiza
  • wsparcie techniczne
  • koordynacja z innymi służbami
  • administracja
  • komunikacja radiowa
  • finanse
  • archiwa

[edytuj] Szefowie SVR

• Jewgienij Primakow - 1991 - 1996
• gen. armii Wiaczesław Trubnikow - 1996 - 2000
• gen. armii Siergiej Lebiediew - 2000 - 5 paź. 2007
• Michaił Fradkow - od 9 paź. 2007

[edytuj] Źródła

• strona służby
• rosyjska strona o służbie
• Christopher Andrew, Wasylij Mitrochin - Archiwum Mitrochina, Warszawskie Wydawnictwo Literackie MUZA SA, Warszawa 2001

• Normam Polmar, Thomas B. Allen - Księga Szpiegów, Wydawnictwo Magnum, Warszawa 2000

• Nigel West Oleg Tsarev - Klejnoty Koronne: Brytyjskie tajemnice archiwów KGB, wyd. Magnum 2000

• Amy Knight - Szpiedzy bez Maski: Spadkobiercy KGB, Pruszyński i S-ka, Warszawa 2001

[edytuj] Zobacz też