Samowie
Z Wikipedii
Saamowie (Saami lub Sámi), Lapończycy – lud zamieszkujący Laponię – krainę historyczno-geograficzną w Europie Północnej, obecnie w granicach: Norwegii, Finlandii, Rosji oraz Szwecji. Lapończycy to pierwotna ludność całej Skandynawii.
Dla samych Samów nazwa Lapończycy ma wydźwięk obelżywy i wiąże się z trwającymi aż do czasów współczesnych działaniami rządów krajów, w których zamieszkują, mających na celu ich wynarodowienie i akulturację.
W Norwegii zamieszkuje najwięcej, bo 60-100 tys. Samów. 15-25 tys. Samów mieszka w Szwecji, ponad 6 tys. w Finlandii, a 2 tys. w Rosji. Tylko około 35 tys. Samów posługuje się językami lapońskimi (z grupy języków ugro-fińskich), pozostali mówią językami urzędowymi krajów, w których mieszkają.
Samowie są potomkami przedindoeuropejskiego ludu zwanego Lappami, który zamieszkiwał tereny Fennoskandii od czasów ostatniego zlodowacenia (10 tys. lat temu)[1]. Ten koczowniczy lud trudnił się głównie myślistwem. Początkowo zamieszkiwali oni obszar współczesnej Finlandii, później zostali zepchnięci na północ przez ludy skandynawskie i ugrofińskie. Genetycznie Samowie są dość odlegli od innych ludów żyjących w Skandynawii, wykazując stosunkowo najbliższe (acz niewielkie) spokrewnienie z Finami – przypuszczalnie w efekcie setek lat mieszania się populacji[2]. Zajmują oni najmniej korzystne obszary tundry polarnej Norwegii, Szwecji, Finlandii i Rosji. Samowie zostali schrystianizowani bardzo późno, bo dopiero w okresie od XVII do XIX wieku, przy czym Samowie skandynawscy przyjęli luteranizm, a Samowie kolscy – prawosławie.
Lud ten nadal wykonuje tradycyjne zajęcia: myślistwo (Samowie leśni), rybołówstwo (Samowie nadbrzeżni) czy hodowlę reniferów (Samowie górscy). Silne procesy asymilacyjne wymusiły na większości przyjęcie osiadłego trybu życia, choć przez długi okres granice poszczególnych krajów nie miały dla koczowniczych Samów większego znaczenia. Wśród Samów ciągle żywy jest folklor, m.in. oryginalny strój ludowy, rytmiczna forma śpiewu – tzw. joikowanie oraz zdobnictwo w rogu, kości i drewnie. Ciągle obecne są elementy szamańskich praktyk i animistycznych wierzeń.
Przypisy
- ↑ Galdu Resource Centre for the Rights of Indigenous Peoples (en). [dostęp 14 września 2007].
- ↑ Wikipedia Sami people (en). [dostęp 14 września 2007].
[edytuj] Znani Samowie
- Lars Levi Laestadius (1800-1861), szwedzko-lapoński pastor luterański, założyciel religijnego ruchu odrodzeniowego laestadianizmu, botanik, pisarz i propagator abstynencji.
- Mari Boine (ur. w 1956) norwesko-lapońska piosenkarka o międzynarodowej sławie, tworzy i wykonuje muzykę, inspirującą się folklorem lapońskim.
- Tomi Putaansuu ur. 15 lutego 1974 r. w Rovaniemi. Jest założycielem i członkiem hardrockowego zespołu Lordi. To właśnie on realizuje nowe pomysły na teledyski, piosenki i stroje dla grupy.
[edytuj] Linki zewnętrzne
