Skrzyp polny

Z Wikipedii

Skrzyp polny
Systematyka
Domena	jądrowce
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	naczyniowe
Gromada	skrzypy
Klasa	skrzypowe
Rząd	skrzypowce
Rodzina	skrzypowate
Rodzaj	skrzyp
Gatunek	skrzyp polny
Nazwa systematyczna
Equisetum arvense L.
1753, Sp. PL. : 1061
Synonimy
Equisetum arcticum Rupr. (1845) Equisetum boreale Brongn. 1831, Mém. Acad. Sci. St-Pétersb., 4 (2) : 174, Equisetum campestre C.F. Schulz 1819, Equisetum riparium Fries 1843
Galeria zdjęć i grafik

Skrzyp polny (Equisetum arvense) – gatunek rośliny wieloletniej - należący do rodziny skrzypowatych. Występuje głównie w Europie, w Polsce jest rośliną bardzo pospolitą na terenie całego kraju, aż po niższe położenia górskie. Gatunek jest typem nomenklatorycznym rodzaju Equisetum. 2n = 216.

[edytuj] Charakterystyka

Kłos zarodnikonośny

Pędy płonne

Pęd zarodnionośny

Pojawia się wczesną wiosną jest soczysty, wzniesiony i nierozgałęziony, ma wysokość 10–20 cm, przy średnicy 2–6 mm i zabarwienie jasnobrunatne lub czerwonawe. Na przekroju poprzecznym jest okrągły i ma lejkowato rozdęte pochwy (z 6–12 zasychającymi łuskami o kolorze od zielonawego do brunatnego). Na szczycie znajduje się jeden brunatny, tępo zakończony kłos zarodnionośny – sporofilostan, długości 1,5–3 cm. Wytwarzają się w nim (od marca do maja) zarodniki. Po ich dojrzeniu kłos ten obumiera.

Pęd płonny

Pojawia się pod koniec wiosny, ma wysokość do 40 cm. Jest zielony i okółkowo rozgałęziony, szorstki i żeberkowany (ma 6–19 żeberek). Pochwy są zielone z 6–18 czarniawymi ząbkami na szczycie z białym obrzeżeniem. Odgałęzienia są pojedyncze, z 4-5 głębokimi żeberkami i pochwami o 4-5 ząbkach.

Liście

Są bardzo drobne, występują na pędach w okółku, otaczając węzły i wzmacniając je. Na pędzie płonnym jest ich 6–18, mają kształt czarnych ząbków z białym obrzeżeniem. Długie,cienkie i członowane rozgałęzienia boczne wyrastające z okółka to nie liście, lecz pędy.

Kłącze

Długie, czołgające się, brunatnego koloru. Występują na nim bulwy pędowe, zawierające substancje zapasowe, z których roślina czerpie wczesną wiosną składniki potrzebne do wytworzenia pędu zarodnionośnego jeszcze przed rozpoczęciem fotosyntezy. Zwalczanie tego chwastu jest trudne, gdyż jego korzenie ułożone są piętrowo nawet poniżej 2 m głębokości i podzielone nawet na małe kawałki zakorzeniają się i wydają nowe pędy.

Biotop, wymagania

Podmokłe łąki, pola uprawne i ogrody, rowy, ugory, przydroża. Jest pospolitym chwastem i rośliną ruderalną. Najlepiej rozwija się na plantacjach roślin okopowych, szczególnie ziemniaków. Rośnie na glebach wilgotnych i świeżych, raczej kwaśnych (unika wapnia), zarówno piaszczystych, jak i gliniastych. Geofit. W klasyfikacji zbiorowisk roślinnych gatunek charakterystyczny dla Cl. Agropyretea.

Roślina trująca

W większych ilościach jest trujący dla zwierząt. Szczególnie wrażliwe na skrzyp polny są konie i świnie^[1].

[edytuj] Zmienność

Tworzy mieszańce:

• Equisetum xdubium Dostál [1983, Biológia, Bratislava] (E. arvense xtelmateia)
• Equisetum xhybridum Huter [1908, Österr. Bot. Z., 58 : 34] (E. arvense xvariegatum)
• Equisetum xlitorale Kühlewein ex Rupr. [1845, Reise Pfl. Russ. Reich., 4 : 91] [pro sp.] (E. arvense xfluviatile)
• Equisetum xrothmaleri C. Page [1973, Watsonia, 9 : 229] (E. arvense xpalustre)

[edytuj] Zastosowanie

• Roślina lecznicza:
  • Surowiec zielarski: ziele (Herba Equiseti) z pędów płonnych zawiera duże ilości rozpuszczalnej w wodzie krzemionki (10%), flawonoidy, saponiny sterole i inne.
  • Działanie: ma właściwości moczopędne i przeciwzapalne. Krzemionka w nim zawarta zapobiega: tworzeniu się kamieni w układzie moczowym i miażdżycy. Wewnętrznie stosowany przy schorzeniach dróg moczowych, zewnętrznie przy stanach zapalnych.
  • Zbiór i suszenie: zbiera się zielone pędy przez całe lato i suszy w cieniu pod przykryciem, tak, by nie straciły zielonego koloru.
• Jest używany do produkcji kosmetyków. Wpływa odmładzająco i wzmacniająco na skórę, powstrzymuje siwienie i wypadanie włosów. Niegdyś szorstkie pędy stosowane były do polerowania i czyszczenia.

[edytuj] Zwalczanie

Skrzyp osłabiany jest przy starannej uprawie i ciągłym niszczeniu części nadziemnych (i w miarę możliwości podziemnych). Skuteczne jest zagłuszenie skrzypu przez uprawę roślin silnie zacieniających (np. łubin i pastewnych roślin strączkowych). Do osłabiania skrzypu stosować można także niektóre preparaty chwastobójcze.

Przypisy

[edytuj] Bibliografia

1.Helena Domańska: Chwasty i ich zwalczanie. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 1980. ISBN 83-09-00302-1. 

2.Macků Jan, Krejča Jindřich. Atlas roślin leczniczych. Zakł. Nar. im. Ossolińskich, 1989. ISBN 83-04-03281-3

3. Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14439-4. 

4.Mazerant-Leszkowska Anna. Mała księga ziół. Inst. Wyd. Zw. Zawodowych, Warszawa, 1990. ISBN 83-202-0810-6

5.Jakub Mowszowicz: Krajowe chwasty polne i ogrodowe. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 1986. ISBN 83-09-00771-X. 

6.Rostafiński Józef, Seidl Olga. Przewodnik do oznaczania roślin. PWRiL, Warszawa, 1973.

7.Rutkowski Lucjan. Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14342-8

8.zbiorowe. Pospolite rośliny środkowej Europy. PWRiL, Warszawa, 1990. ISBN 83-09-01473-2

9.60 chwastów do zielnika