SPAD XIII

Z Wikipedii

SPAD XIII
Samolot SPAD XIII
Dane podstawowe
Państwo	Francja
Producent	Societé Anonymé pour l'Aviation et ses Dérivés
Typ	samolot myśliwski
Konstrukcja	dwupłat o konstrukcji mieszanej, podwozie klasyczne – stałe
Załoga	1
Historia
Data oblotu	4 marca 1917
Lata produkcji	1917 – 1919
Dane techniczne
Napęd	1 silnik rzędowy Hispano-Suizo 8 Be
Moc	235 KM (173 kW)
Wymiary
Rozpiętość	8,08 m
Długość	6,22 m
Wysokość	2,27 m
Powierzchnia nośna	20,20 m²
Masa
Własna	570 kg
Startowa	830 kg
Osiągi
Prędkość maksymalna	220 km/h
Prędkość wznoszenia	6,7 m/s
Pułap	6650 m
Zasięg	400 km
Długotrwałość lotu	2 h
Dane operacyjne
Uzbrojenie
2 karabiny maszynowe Vickers 7,69 mm (stały, zsynchronizowane w górnej części kadłuba)
Użytkownicy
Francja, Stany Zjednoczone, Włochy, Belgia, Wielka Brytania, Japonia, Turcja, Czechosłowacja, ZSRR, Polska

SPAD XIIIC1 – francuski samolot myśliwski z okresu I wojny światowej

[edytuj] Historia

W związku z sukcesami jakie odnosił w walkach samolot myśliwski SPAD VII produkowany przez wytwórnię Societé Anonymé pour l'Aviation et ses Dérivés jej główny konstruktor inż. Louis Béchereau postanowił zwiększyć jeszcze ich siłę ognia po przez zamontowanie w miejsce karabinu maszynowego działka Puteaux kal. 37 mm. Działko miało być zamontowane pomiędzy blokami cylindrów silnika i ładowane ręcznie przez pilota. Tak zaprojektowany samolot otrzymał oznaczenie SPAD XIIC1, nie zdał on jednak egzaminu z uwagi na duży odrzut działka o skróconej lufie, silnym drganiom konstrukcji samolotu oraz dym wypełniający kabinę po strzale. Po wyprodukowaniu kilku egzemplarzy tego samolotu zrezygnowano z jego produkcji.

Wtedy zaczęto pracę nad nowym samolotem, który miał być uzbrojony w 2 karabiny maszynowe, była to nieco powiększona wersja samolotu SPAD VII. Tak opracowany samolot został oznaczony jako SPAD XIIIC1.

Budowę prototypu samolotu SPAD XIIIC1 rozpoczęto pod koniec 1916 roku a zakończono w 1917, oblot prototypu nastąpił 4 marca 1917 roku. Podczas prób w locie samolot wykazywał dobre właściwości pilotażowe oraz rozwijał założone osiągi. Bardzo ważną cechą była łatwość jego pilotażu, co wynikało z odejścia od zastosowania silnika rotacyjnego na rzecz silnika widlasego, chłodzonego cieczą. Nie występowała asymetria cech pilotażowych, co tak dawało się we znaki młodym pilotom w maszynie Sopwith Camel. Samolot miał dość mocną konstrukcję, nie był tak "kruchy" jak Nieuporty (np. Nieuport 11).

W związku z dużym zapotrzebowaniem na tego typu samoloty już w maju 1917 rozpoczęto jego produkcję seryjną, która trwała do zakończenia I wojny światowej. Łącznie w kilku francuskich wytwórniach lotniczych wyprodukowano 8472 samoloty SPAD XIIIC1.

[edytuj] Użycie

Od momentu rozpoczęcia produkcji seryjnej były one wprowadzane do lotnictwa państw sprzymierzonych. Do końca I wojny światowej znalazły się ona na wyposażeniu 81 francuskich eskadr myśliwskich, 15 eskadr amerykańskiego Korpusu Ekspedycyjnego w Europie, 2 eskadry włoskie, 1 eskadra belgijska. Samolotami tymi dysponowały również Japonia, Turcja, Czechosłowacja i ZSRR.

Na samolotach SPAD XIIIC1 latali najlepsi piloci wojsk sprzymierzony, w tym najlepszy francuski pilot myśliwski I wojny światowej kpt. René Fonck, który zestrzelił 73 samoloty wroga czy amerykański pilot myśliwski kpt. Edward Rickenbacker, który zestrzelił 26 samolotów przeciwnika.

[edytuj] Użycie w lotnictwie polskim

W 1919 roku przebywająca we Francji polska misja lotnictwa wojskowego gen. Romera zainteresowała się samolotem SPAD XIIIC1 i zakupiła 40 samolotów tego typu. Dostawa mocno się przeciągała. Pierwsze 18 Spadów 13 trafiły do Polski w sierpniu 1920 roku. Po montażu przekazano część z nich 19 Eskadrze Myśliwskiej, która od 25 września działała na Froncie Litewsko-Białoruskim. W wyniku dużej aktywności Eskadry w działaniach bojowych utracono trzy Spady. Ostatni lot bojowy wykonała 19 Eskadra Myśliwska 13 października atakując Mińsk. Do połowy listopada zmontowano kolejnych 12 Spadów 13C1. Zasiliły one 18 Eskadrę Myśliwską ( przemianowana 19 EM).

Pojedyncze Spady 13C1 trafiły do 1 i 14 Eskadry Wywiadowczej, które włączono do organizującego się w Krakowie 2 Pułku Lotniczego.

W 1921 roku w związku z unifikacją sprzętu samoloty SPAD XIIIC1 zostały skierowane do 18 eskadry myśliwskiej, a pozostałe zostały skierowane do eskadr treningowych pułków lotniczych: 1, 2, 5 i 11 Pułku Myśliwskiego. Znalazły się również w Centrum Wyszkolenia Oficerów Lotnictwa w Dęblinie.

Samoloty SPAD XIIIC1 w eskadrach myśliwskich używany był do 1923 roku, a w eskadrach treningowych do 1924 roku.

[edytuj] Opis konstrukcji

Samoloty SPAD XIIIC1 był jednomiejscowym samolotem myśliwski w układzie dwupłata o konstrukcji mieszanej. Podwozie klasyczne – stałe.

Kadłub miał konstrukcję kratownicową oraz płaty dwudźwigarowe kryte płótnem. Lotki znajdowały się tylko na górnym płacie. Płat górny podparty był piramidką. Komorę płatów usztywniono rozpórkami i cięgnami. Z przodu kadłuba znajdowała się chłodnica czołowa połączona z silnikiem, z otworem w środku na wał śmigła.

Podwozie klasyczne, dwugoleniowe z osią niepodzielną i amortyzatorami gumowymi, stałe.

Napęd stanowił silnik rzędowy 8-cylindrowy Hispano-Suiza 8 Be, śmigło dwułopatowe, drewniane.