Tin whistle
Z Wikipedii
Tin whistle (czyt. tyn łysl) - jeden z najprostszych instrumentów dętych, niewielka piszczałka z ustnikiem dzióbkowym i sześcioma wierzchnimi otworami palcowymi. Pierwotnie był drewniany, obecnie najczęściej składa się z plastikowego ustnika i metalowego korpusu, choć można również spotkać instrumenty w całości metalowe (aluminium, brąz, srebro i in.), plastikowe lub drewniane. Tin whistle znany jest również jako: pennywhistle, Irish whistle, tin flageolet lub po prostu whistle.
W Polsce stosowana jest nazwa flażolet, choć bardziej precyzyjny wydaje się termin flażolet irlandzki. Zupełnie błędne jest natomiast utożsamianie flażoletu z fletem irlandzkim, który znacznie różni się od tin whistle'a budową, rejestrem brzmieniowym, skalą oraz techniką gry.
[edytuj] Pochodzenie
Trudno w sposób wiarygodny wskazywać pochodzenie flażoletu. Podobne do niego piszczałki występowały w Europie (m.in. w Polsce), Azji i Ameryce Północnej. Budowa flażoletu jest na tyle prosta, że mógł on zostać wynaleziony niezależnie w kilku miejscach. Tin whistle w takiej postaci w jakiej jest obecnie znany powstał pod koniec XIX w. Wtedy to angielski farmer Robert Clarke zaczął wytwarzać flażolety używając do ich produkcji cienkiej blachy i drewnianego bloczka umieszczanego w części ustnikowej. Jego wyroby kupowali m.in. irlandzcy robotnicy, dzięki którym instrument upowszechnił się na Zielonej Wyspie. Założona przez Clarke'a w 1843 roku firma produkuje flażolety do dziś.
[edytuj] Skala i rejestry brzmieniowe
Flażolet jest instrumentem diatonicznym, na którym, przy pomocy prostego palcowania, wydobywa się gamę durową. Pozostałe dźwięki można uzyskać przez chwyty kombinowane (widełkowe) lub częściowe tylko zakrywanie otworów palcowych, co jednak jest mało praktyczne. W związku z tym produkuje się flażolety o różnej wielkości odpowiadające poszczególnym tonacjom, z których D-dur uznawana jest za podstawową. Pełna skala flażoletu wynosi około dwóch oktaw. W niższym rejestrze instrument brzmi matowo i cicho, w wyższym barwa jest jasna i dźwięczna, nawet przenikliwa.
Dźwięk flażoletu, choć ubogi w składowe harmoniczne, jest jednak bardzo charakterystyczny. Najczęściej kojarzony jest z muzyką ludową Irlandii i innych krajów celtyckich. Ze względu na dosyć prostą technikę gry i niewygórowaną, z reguły, cenę, instrument ten cieszy się sporą popularnością wśród muzyków folkowych i amatorów. Do grona wirtuozów flażoletu irlandzkiego można zaliczyć m. in.: Mary Bergin, Joanie Madden, Michaela McGoldricka czy Briana Finnegana z grupy Flook.
