Waldensi
Z Wikipedii
| Waldensi | |
| Główna religia | Chrześcijaństwo |
| Czas założenia | 1170 |
| Wyznanie macierzyste | Kościół katolicki |
| Założyciel | Piotr Waldo |
| Klasyfikacja religii | |
Waldensi – ugrupowanie chrześcijańskie, zawiązane w południowej Francji ok. roku 1170 jako tzw. "ubodzy z Lyonu".
Spis treści |
[edytuj] Historia
Ich ojcem duchowym był Piotr Waldo (stąd nazwa: waldensi), bogaty kupiec z Lyonu, który rozdał swój majątek ubogim, głosząc hasła wyrzeczenia się własności i życia w ubóstwie. Za podstawę wiary przyjmowali tylko Biblię, odrzucając autorytet papieża, krytykowali zbytek wyższego duchowieństwa i żądali reform w Kościele. Ekskomunikowani w 1184 przez papieża Lucjusza III, byli tępieni bezlitośnie przez sądy Inkwizycji.
Po śmierci Piotra Waldo nieliczni waldensi żyli w ukryciu i cierpieli prześladowania. Mimo tego, ruch waldensów wciąż miał wpływ na życie religijne Europy, zwłaszcza południowej. Na początku XV wieku skontaktowali się z czeskim reformatorem religijnym, Janem Husem, od którego przejęli też dalsze postulaty. Część waldensów dołączyła nawet do ruchu taborytów (radykalnych husytów). Niedobitki waldensów schroniły się w Szwajcarii i północnych Włoszech. Dotarli także na Śląsk, gdzie na początku XIV wieku sądy inkwizycyjne nasiliły ściganie waldensów. W 1315 w samej tylko Świdnicy spalono przeszło 50 waldensów.
Waldensi szwajcarscy w drugiej połowie XVI wieku zjednoczyli się z Kościołem ewangelicko-reformowanym (kalwińskim) (Synod w Chanforan), z którym mieli bardzo zbliżoną doktrynę, a francuscy zostali wygnani lub zmuszeni do przyjęcia katolicyzmu. Natomiast waldensi włoscy przetrwali do dziś, głównie w trudno dostępnych Alpach Piemonckich.
Obecnie Waldensi skupiają się w 5 rejonach:
- Alpejskie doliny Piemontu, Sabaudii i Delfinatu,
- Lombardia i Wenecja,
- Liguria, Toskania i Rzym,
- Kalabria i Sycylia,
- Argentyna (prowincja Rio de la Plata).
Kościół Waldensów należy do Światowego Aliansu Kościołów Reformowanych, liczy ok. 100 tysięcy wyznawców i jest drugim co do liczebności kościołem protestanckim we Włoszech.
[edytuj] Kalendarium historii waldensów
| Rok | Wydarzenie[1] |
|---|---|
| ok. 1170 | Piotr Waldo tworzy grupę religijną waldensów, liczniejszą w południowej Francji i w Lombardii. Grupy waldensów powstają też w południowych Włoszech (Kalabria i Sycylia). |
| 1184 | Ekskomunikowani przez papieża Lucjusza III, waldensi są tępieni bezlitośnie przez sądy Inkwizycji i znikają z miast. |
| XIII w. | Waldensi osiedlają się w trudno dostępnych dolinach zachodnich Alp , gdzie przejściowo są bezpieczni od prześladowań. |
| XIV-XV w. | Papież Benedykt VII interweniuje u biskupa d'Embrun i księcia Humberta II, aby zniszczyli waldensów. Aż do końca XV w. mnożą się organizowane przez Inkwizycję procesy, aresztowania, konfiskaty majątku i palenie na stosach oskarżonych o herezję. |
| 1487-89 | Krucjata przeciwko waldensom w Alpach ogłoszona przez króla Francji Karola VIII i poparta przez papieża Innocentego VIII. Wojska królewskie masakrują 3000 waldensów w grocie Balme-Chapelue. |
| XVI w. | Waldensi w Piemoncie zaczynają rozpowszechniać swoją doktrynę przy pomocy drukowanych publikacji (w tym Biblii). |
| 1532 | Synod w Chanforan zatwierdza doktrynalne przyłączenie waldensów do kalwinizmu. |
| 1545 | Król Francji Franciszek I zezwala na wymordowanie 3000 waldensów w regionie Luberon (Prowansja). |
| 1555 | Waldensi budują swoje pierwsze kościoły w Saint Laurent d'Angrogne, w La Tour, Rocheplate, Villesèche i Prali. |
| 1561 | W Kalabrii waldensi są zabijani lub sprzedawani Maurom jako niewolnicy. |
| 1561 | Ugoda z Cavour zawarta 5 czerwca w wyniku walk między księciem Sabaudii i waldensami (broniącymi się w alpejskich dolinach), gwarantuje im wolność wyznania. |
| 1598 | Edykt nantejski gwarantuje francuskim waldensom bezpieczeństwo. |
| 1630 | Epidemia dżumy powoduje wyludnienie osad waldensów. |
| 1655 | Wielkanoc piemoncka to masakra waldensów z Pra de la Tour- jest to kulminacyjne wydarzenie okresu krwawych represji przeciwko waldensom w księstwach włoskich. |
| 1686 | 3 maja kapitulują ostatnie oddziały waldensów, broniące się w Alpach francuskich. Ocaleni są przymusowo konwertowani na katolicyzm lub wysiedlani. |
| 1687 | 13 stycznia rozpoczyna się przymusowe wysiedlenie waldensów z Sabaudii do Szwajcarii. Osiedlają się głównie w kantonie Vaud. |
| 1689 | W połowie kwietnia ma miejsce tzw. Wspaniały Powrót: oddziały waldensów ze Szwajcarii zbrojnie zajmują swoje dawne siedziby w Sabaudii. |
| 1694 | W maju książę Sabaudii Wiktor Amadeusz II wydaje edykt o tolerancji, zezwalający waldensom na pozostanie i wyznawanie swojej wiary. |
| XVII-XVIII w. | Nasilają się represje przeciwko waldensom: odkupywanie ziemi, ograniczanie możliwości zatrudniania, szykany administracyjne, przymusowa rekatolicyzacja osad. Państwa protestanckie organizują pomoc finansową dla waldensów. |
| 1792 | I Republika Francuska zajmuje Sabaudię i po raz pierwszy daje waldensom równouprawnienie z katolikami. |
| 1848 | 17 lutego Patent przyznaje waldensom we Włoszech pełnię praw obywatelskich oraz wolność wyznania. Waldensi osiedlają się w większości regionów Włoch, emigrują także do Ameryki Południowej i do USA. |
[edytuj] Podstawowe zasady wiary
Pierwotna doktryna była skromna i była tylko wezwaniem do powrotu do "ewangelicznego ubóstwa". Stopniowo precyzowała się, stając się "proto-kalwinizmem" (zawiera ją poemat z XIV wieku : La Nobla Leyczon (Szlachetna lekcja)). Ostateczny kształt uzyskała w latach 1526-1532.
- Biblia jest podstawą wiary.
- Każdy mężczyzna i każda kobieta, znający Biblię, mogą być kaznodziejami.
- Kult jest prowadzony w języku narodowym; każdy powinien czytać Biblię.
- Wiara jest darem Boga.
- Msza katolicka nie ma żadnej wartości.
- Odpusty są oszustwem. Czyściec jest "wymysłem ludzkim".
- Wszystkie działania dla "spokoju dusz zmarłych" są zbędne.
- Jezus jest jedynym pośrednikiem między Bogiem i ludźmi. Świętych należy naśladować, ale nie wolno ich czcić. Cześć należy się jedynie Bogu; wszystko inne jest "bałwochwalstwem".
- Kościół rzymskokatolicki "sprzeniewierzył się" tradycji apostolskiej i nie ma żadnej władzy od Boga.
- Jedynymi sakramentami są chrzest i eucharystia. Chrzest nieświadomego dziecka nie ma znaczenia.
- Małżeństwo ulega rozwiązaniu przez cudzołóstwo małżonków.
- Śmierć jest przejściem w stan nieświadomości, tzn. aż do wskrzeszenia przez Chrystusa.
- Dusza jest śmiertelna, nieśmiertelność możemy uzyskać jedynie dzięki Chrystusowi przy sądzie
ostatecznym.
[edytuj] Znani waldensi
- Luigi Comencini (1916-2007) - włoski reżyser filmowy
- Italo Calvino (1923-1985) - włoski pisarz
- Gianni De Michelis (ur. w 1940) - włoski polityk
- Rosario Olivo (ur. w 1940) - włoski polityk
