Wyspy Liparyjskie

Z Wikipedii

Wyspy Liparyjskie

Wyspy Liparyjskie (dawna nazwa:Wyspy Eolskie, wł. Isole Lipari, Isole Eolie) - grupa siedemnastu (siedmiu większych i dziesięciu małych) wysp pochodzenia wulkanicznego, położonych na Morzu Tyrreńskim, na północ od Sycylii. Wchodzą one w skład Włoch.

Nazwa "Wyspy Liparyjskie" pochodzi z gr. liparos i oznacza żyzny, z kolei "Wyspy Eolskie" pochodzi od Eola, greckiego boga wiatrów, który według wierzeń helleńskich miał tu swą siedzibę.

[edytuj] Geografia

Łączna powierzchnia wysp wynosi 117 km². Największe z nich to:

Wyspa	Powierzchnia	Wysokość maks.
Lipari	37,3 km²	602 m n.p.m.
Salina	26,1 km²	962 m n.p.m.
Vulcano	20,9 km²	391 m n.p.m.
Stromboli	12,2 km²	924 m n.p.m.
Filicudi	9,5 km²	774 m n.p.m.
Alicudi	5,2 km²	675 m n.p.m.
Panarea	3,4 km²	421 m n.p.m.
Basiluzzo	ok. 1 km²	b.d.

Wyspy zbudowane są ze skał wulkanicznych, głównie z bazaltów i porfirów. Stanowią je dawne stożki wulkaniczne lub resztki starych kraterów wulkanicznych. Na wyspach Stromboli i Vulcano znajdują się ciągle czynne wulkany. Pomimo stosunkowo małej powierzchni występują tu duże wysokości względne, od 421 m n.p.m. (Panarea) do 962 m n.p.m. (Salina). Strome stoki są pokryte w znacznej części tufami wulkanicznymi, starymi popiołami i językami lawy. Wśród naturalnej, dość skąpej roślinności, dominują gatunki wieczniezielone. Cienka warstwa gleby i brak wody utrudniają osadnictwo. Na wyspach panuje klimat śródziemnomorski, przy czym średnie temperatury najchłodniejszych miesięcy zimowych rzadko spadają poniżej + 15 °C. Odległość najbliższej wyspy (Vulcano) od brzegów Sycylii wynosi 25 km, najdalszej (Stromboli) - ponad 70 km.

[edytuj] Historia

Najstarsze ślady osadnictwa na wyspach pochodzą z XI wieku p.n.e. Wiadomo, że w 580 r. p.n.e. wylądowali na wyspach Grecy z Knidos pod wodzą Pentathlona. Od V wieku p.n.e. władali wyspami Kartagińczycy, którzy pierwsi utworzyli tu kolonię karną dla przestępców. W 260 r. p.n.e. w bitwie morskiej koło Wysp Liparyjskich Kartagińczycy pokonali Rzymian, jednak w wyniku wojen punickich to Rzymianie zawładnęli archipelagiem. Utworzyli oni na wyspach lokalny ośrodek wydobycia i handlu siarką, solą i ałunem. Jednocześnie kontynuowali oni tradycję, deportując na wyspy zesłańców politycznych.

W epoce nowożytnej wyspy dzieliły losy sąsiedniej Sycylii. W średniowieczu największego znaczenia nabrała wyspa Lipari, na której w wiekach XIII-XIV wybudowano zamek, przebudowany przez Hiszpanów w XVII wieku w twierdzę typu bastionowego. Strzegła ona wysp, pełniąc jednocześnie rolę więzienia. W roku 1860 Giuseppe Garibaldi zajął Sycylię wraz z sąsiednim archipelagiem Wysp Liparyjskich, które weszły w skład jednoczących się Włoch.

[edytuj] Gospodarka

Wyspy zamieszkuje obecnie ok. 14 tys. osób. Główną wyspą archipelagu jest Lipari, na której zamieszkuje większość ludności (ok. 10,5 tys.). Podstawą gospodarki wysp jest rybołówstwo (mieczniki, tuńczyki, ośmiornice i owoce morza), rolnictwo (owoce cytrusowe, oliwki i winna latorośl) oraz zanikające dziś pasterstwo kóz i owiec. Od lat 70. XX w. coraz więcej zysków przynosi turystyka. Niektóre gorące źródła wykorzystywane są w lecznictwie. Ważnym produktem eksportowym jest wydobywany tu pumeks.

Komunikację z Sycylią zapewniają niewielkie statki, kursujące z Milazzo na północnym wybrzeżu wyspy lub z Messyny. Komunikację między wyspami archipelagu utrzymują małe łodzie i kutry motorowe. Jedynie trzy wyspy (Salina, Lipari i Vulcano) mają drogi jezdne wykorzystywane do komunikacji samochodowej. Energia elektryczna pochodzi z lokalnych elektrowni opalanych ropą naftową, dostarczaną tu niewielkimi tankowcami. Większość domów gromadzi w specjalnych cysternach wodę opadową spływającą z dachów, a wodociągi miejskie korzystają z systemów cystern umieszczonych w górach (podczas dłuższych suszy wodę dowożą statki-cysterny aż z Messyny).