Zirydzi

Z Wikipedii

Ziridzi (arab. زيريون) to dynastia berberyjska pochodząca z Małej Kabylii spośród plemienia Kutama. Rządziła Ifrikiją (mniej więcej współczesna Tunezja), początkowo w imieniu Fatimidów, przez około dwa stulecia, dopóki nie została osłabiona przez Banu Hilal, a w końcu zniszczona przez Almohadów. Ich stolicą był Kairuan. Boczna gałąź tej rodziny rządziła Grenadą do 1090 (zobacz Zirydzi z Grenady).

Hammadydzi byli odgałęzieniem tej dynastii.

[edytuj] Historia

Zirydzi byli Berberami z plemion Sanhaja z rejonu współczesnej Algierii. W X wieku byli wasalami Fatymidów, pokonali charydżycki bunt Abu Jazyda (943-947) pod wodzą Ziriego ibn Manada (935-971). Przy wsparciu Fatymidów Ziri został gubernatorem środkowego Maghrebu i założył swoją rezydencję w Aszirze na południowym-wschodzie Algieru.

Gdy Fatymidzi przenieśli swoje centrum do Egiptu w 972, Buluggin ibn Ziri (971-984) syn Ziriego został wyznaczony wicekrólem Ifrikiji. Wycofanie floty do Egiptu uniemożliwiło utrzymanie Sycylii przez Kalbidów, natomiast Algieria oderwała się pod zarządem Hammada ibn Buluggina syna Buluggina.

Stosunki z fatymidzkimi suzerenami były zmienne - w 1016 tysiące szyitów straciło życie w buncie w Ifrikiji, a Fatymidzi sprzyjali odłączeniu się Trypolitanii od Zirydów, tym niemniej stosunki pozostały bliskie. W 1045 Zirydzi oderwali się całkowicie przez uznanie Abbasydów z Bagdadu jako prawowitych kalifów.

Fatymidzi wysłali beduińskie plemiona Banu Hilal i Banu Sulajm do Ifrikiji. Berberyjskie wojska uciekły, Zirydzi zostali pokonani a kraj spustoszony przez Beduinów. W wyniku anarchii zniszczono kwitnące dotąd rolnictwo. Nadmorskie miasta nabrały nowego znaczenia jako droga dla handlu morskiego i baza dla działań pirackich przeciw chrześcijańskim statkom.

Po utracie Kairuanu (1057) rządy Zirydów ograniczyły się do nadbrzeżnego paska z Mahdiją jako stolicą, podczas gdy w głębi lądu powstało kilka beduińskich emiratów. Między 1146 a 1148 Normanowie z Sycylii podbili wszystkie nadbrzeżne miasta, a w 1152 ostatni Zirydzi w Algierii zostali zastąpieni przez Almohadów.