Biuro Szyfrów

Z Wikipedii

Biuro Szyfrów (BS) - utworzone przy Oddziale II Sztabu Generalnego w 1930 r. jako komórka Oddziału II Sztabu Generalnego Wojska Polskiego, objęło działania w dziedzinie radiowywiadu i kryptologii.

Spis treści 1 Utworzenie Biura Szyfrów 2 Referaty Biura Szyfrów 3 Stacje pelengacyjne 4 Grupy ruchome 5 Główne zagrożenie 6 Enigma 6.1 Enigma (pomoc francuska) 7 II wojna światowa 7.1 Francja 7.2 Afryka Północna i Wielka Brytania 8 Źródła 9 Zobacz też

[edytuj] Utworzenie Biura Szyfrów

Przed utworzeniem BS radiowywiadem w Oddziale II zajmowała się Sekcja VII, następnie Referat V Wydziału Organizacyjnego. Biuro Szyfrów przy Oddziale II Sztabu Generalnego (tzw. Dwójka) zostało utworzone w 1930 r. do podjęcia walki z bardzo zaawansowanym niemieckim wywiadem radiowym. Do zadań Biura Szyfrów weszły:

1. radiowywiad
2. studia nad rozwiązywaniem szyfrów nieprzyjacielskich
3. przygotowywanie szyfrów własnych
4. szkolenie personelu
5. organizacja i zabezpieczenie łączności radiowej Oddziału II

[edytuj] Referaty Biura Szyfrów

Biuro Szyfrów zostało podzielone na 4 referaty:

• BS1 – szyfry własne
• BS2 – radiowywiad
• BS3 – szyfry rosyjskie
• BS4 – szyfry niemieckie
  • BS3 i 4 były odpowiedzialne również za kontrwywiad i nasłuch radiowy

[edytuj] Stacje pelengacyjne

Biuro Szyfrów przy Oddziale II Sztabu Generalnego dysponowało 7 stacjami, które zajmowały się namiarem (tzw. pelengacją) i całodobowym nasłuchem obcych stacji radiowych.

W kierunku zachodnim (niemieckim) działały 3 stacje pelengacyjno-nasłuchowe:

• Nr 3 – mieszcząca się w Krzesławicach pod Krakowem
• Nr 4 – w Poznaniu
• Nr 5 – w Starogardzie

W kierunku wschodnim (Związek Radziecki) działały 4 stacje:

• Nr 1 – w Warszawie (w Cytadeli)
• Nr 2
• Nr 6
• Nr 7
  • Stacje 2, 6, 7, rozlokowane były w województwach wschodnich.

[edytuj] Grupy ruchome

W strukturach Oddziału II w kierunku wschodnim działały również 4 manewrowe stacje namiaru i nasłuchu radiowego (tzw. grupy ruchome). W 1939 r., na wieść o groźbie wybuchu wojny, zostały przeniesione na Pomorze i Śląsk Cieszyński. Grupy ruchome:

• C
• Z
• M
• P

[edytuj] Główne zagrożenie

Za główne zagrożenie dla bezpieczeństwa II Rzeczypospolitej uważano Związek Radziecki i tam kierowano główne wysiłki wywiadowcze Oddziału II i Biura Szyfrów.

[edytuj] Enigma

Choć wywiad radiowy w kierunku niemieckim traktowano jako zadanie drugoplanowe, osiągnięto w tej dziedzinie bardzo duże sukcesy. Rozwiązanie przez polskich kryptologów (Marian Rejewski, Jerzy Różycki i Henryk Zygalski) maszyny szyfrowej Enigma, używanej w niemieckich siłach zbrojnych od 1926 r., pozwoliło odczytać szereg depesz, uważanych przez sztab niemiecki za całkowicie zabezpieczone przed deszyfrażem. Pierwszą radiodepeszę pracownicy BS4 (Referatu 4 Biura Szyfrów) zdołali odszyfrować w całości pod koniec grudnia 1932 r.

[edytuj] Enigma (pomoc francuska)

Pomagały w tym dostarczone 7 grudnia 1931 r. przez szefa francuskiego Biura Szyfrów przy Deuxieme Bureau Gustave Bertranda materiały (według źródeł polskich, biuro otrzymało je 7 grudnia 1931 r., lecz większość innych źródeł przesuwa datę na 1932 rok).

Gustave Bertrand miał bardzo ważne źródło informacji, od 1931 r. nawiązał współpracę z Hansem-Thilo Schmidtem, agentem francuskim pracującym w niemieckim wojskowym biurze szyfrów. Hans-Thilo Schmidt, pod pseudonimem Asche, dostarczał mu bezcenne dokumenty na temat Enigmy. Do obowiązków Schmidta w niemieckim wojskowym biurze szyfrów należała m.in. dystrybucja materiałów dekryptażu wśród odbiorców i nadzór nad zniszczeniem zdezaktualizowanych materiałów kryptologicznych.

Praca kryptologów z Referatu 4 (BS4) Biura Szyfrów Oddziału II Sztabu Generalnego przyniosła bezcenne korzyści. W 1938 r. Biuro Szyfrów odczytywało ruch radiowy niemieckich Sił Lądowych Wehrmachtu, Sił Powietrznych Luftwaffe. Z szyfrem niemieckiej Marynarki Wojennej Kriegsmarine było więcej kłopotów, ponieważ Enigma używana przez Marynarkę Wojenną Kriegsmarine posługiwała się modelem z pięcioma krążkami kodującymi, w przeciwieństwie do Enigmy używanej przez Wehrmacht i Luftwaffe.

[edytuj] II wojna światowa

Po wybuchu II wojny światowej 1 września 1939 r. i bardzo szybkim postępie wojsk niemieckich, 5 września 1939 r. Biuro szyfrów otrzymało rozkaz ewakuacji do Brześcia nad Bugiem. Plan ten pokrzyżowała jednak agresja sowiecka z 17 września 1939 r.

[edytuj] Francja

Ekipa z Biura Szyfrów za pomocą ambasady francuskiej przedostała się do Paryża (niektórzy dostali się do niewoli niemieckiej), gdzie kontynuowała pracę jako Ekipa Z.

[edytuj] Afryka Północna i Wielka Brytania

Po zajęciu Francji przez wojska niemieckie personel Biura Szyfrów został ewakuowany do Afryki Północnej, a stamtąd do Wielkiej Brytanii. Personel BS, któremu udało się uniknąć niewoli niemieckiej najpierw w Polsce, później we Francji, pracował w miejscowości pod Londynem, gdzie utworzył sekcję kryptologiczną batalionu radiowego Sztabu Naczelnego Wodza.

[edytuj] Źródła

• Andrzej Pepłoński - Kontrwywiad II Rzeczypospolitej (Kulisy wywiadu i kontrwywiadu) Dom Wydawniczy Bellona Warszawa 2002
• Władysław Kozaczuk - Bitwa o Tajemnice: Służby wywiadowcze Polski i Niemiec 1918-1939, wyd. Książka i Wiedza Warszawa 1967, 1999
• Andrzej Misiuk - Służby Specjalne II Rzeczypospolitej (Kulisy wywiadu i kontrwywiadu) Dom Wydawniczy Bellona Warszawa 1998
• Henryk Ćwięk - Przeciw Abwehrze (Kulisy wywiadu i kontrwywiadu) Dom Wydawniczy Bellona Warszawa 2001
• Normam Polmar, Thomas B. Allen - Księga Szpiegów, Wydawnictwo Magnum Warszawa 2000

[edytuj] Zobacz też

• Enigma, Marian Rejewski, Jerzy Różycki, Henryk Zygalski