CERN
Z Wikipedii
CERN (franc. Conseil Européen pour la Recherche Nucléaire, czyli Europejski Ośrodek Badań Jądrowych) to ośrodek naukowo-badawczy położony w Szwajcarii oraz Francji pomiędzy Jeziorem Genewskim a górskim pasmem Jury. Obecnie do CERN-u należy dwadzieścia państw.
Nobliści powiązani z CERN-em to Georges Charpak, Carlo Rubbia, Sam Ting, Burt Richter i Jack Steinberger.
CERN jest kolebką WWW. W 1989 roku Tim Berners-Lee pracując nad usprawnieniem wymiany informacji pomiędzy badaczami opracowującymi wyniki eksperymentów na LEP-ie stworzył język HTML.
Spis treści |
[edytuj] Historia CERN-u
Na spotkaniu w Paryżu w lutym 1952 przedstawiciele jedenastu państw europejskich podpisali umowę o utworzeniu Rady Europejskiej Badań Jądrowych, która miała przygotować plan budowy i organizacji laboratorium. Do państw założycielskich należały: Belgia, Dania, Francja, Grecja, Holandia, Jugosławia, RFN, Norwegia, Szwajcaria, Szwecja i Włochy; wkrótce chęć współuczestnictwa w projekcie wyraziła Wielka Brytania.
Chociaż nazwa nowo powstałej instytucji została zmieniona na Organisation Européenne pour la Recherche Nucléaire – Europejską Organizację Badań Jądrowych, skrót CERN pozostał. 29 września 1954 kraje członkowskie ratyfikowały paryską umowę. Pierwszym dyrektorem generalnym CERN-u został szwajcarski fizyk Felix Bloch.
W 1957 pierwszy skonstruowany w CERN-ie akcelerator – synchrocyklotron przyspieszający cząstki do energii 600 MeV pozwolił pierwszy raz zaobserwować rozpad pionu na elektron i neutrino. W 1973 zaobserwowano w CERN-ie prądy neutralne.
W 1976 ruszył akcelerator SPS (Super Proton Synchrotron) pozwalający przyspieszać protony do energii 300 GeV; dwa lata później po udoskonaleniu rozpędzał on już protony do energii 500 GeV. Równocześnie opracowano technikę stochastycznego chłodzenia, która pozwoliła na przyspieszenie intensywnej wiązki antyprotonów. Akcelerator SPS przekształcono w zderzacz proton-antyproton; w 1983 odkryto przewidziane teoretycznie bozony pośredniczące w odziaływaniach słabych W i Z.
W sierpniu 1989 ruszył akcelerator o nazwie Large Electron-Positron Collider (LEP). Dokładniej zbadano na nim bozony W+, W- i Zº; dowiedziono, że istnieją jedynie trzy rodziny cząstek elementarnych.
[edytuj] Wielki Zderzacz Hadronów
Niedługo uruchomiony zostanie akcelerator Large Hadron Collider (LHC), który przyspieszy przeciwbieżne wiązki proton-proton (14 TeV) i proton-jądro ołowiu (1150 TeV). Cząstki będą okrążały odziedziczony po LEP-ie tunel o długości dwudziestu siedmiu kilometrów 11 000 razy na sekundę. Tory cząstek zakrzywią schłodzone do temperatury dwóch stopni powyżej zera bezwzględnego elektromagnesy, przez które popłynie prąd o natężeniu 12 000 A.
Wielki Zderzacz Hadronów będzie miał wielką świetlność (liczbę cząstek w wiązce), dzięki czemu wzrośnie prawdopodobieństwo obserwacji interesujących zderzeń. Cztery ogromne detektory (największe wysokości sześciopiętrowego budynku) przy LHC: ATLAS (A Toroidal LHC AparatuS), CMS (Compact Muon Solenoid), ALICE (A Large Ion Collider Experiment), LHCb.
Fizycy mają nadzieję, że podczas eksperymentów na LHC zostanie zaobserwowana cząstka Higgsa.
[edytuj] Polska w CERN-ie
Od 1964 do 1991 Polska jako jedyny kraj bloku wschodniego miała w CERN-ie oficjalny status państwa-obserwatora. Pełnoprawnym członkiem tej organizacji państwo polskie stało się 1 lipca 1991.
Polscy fizycy są autorami lub współautorami jednej dziesiątej prac dotyczących badań prowadzonych w CERN-ie – uczestniczą między innymi w konstrukcji detektorów ALICE, ATLAS i CMS wchodzących w skład Zderzacza Hadronów - LHC.
