Czas rzeczywisty

Z Wikipedii

Czas rzeczywisty - określenie, odnoszące się najczęściej do urządzeń, których funkcjonowanie nadąża za zjawiskami, zachodzącymi w jego otoczeniu. Na przykład telewizor, telefon, telegraf pracują "w czasie rzeczywistym", przekazując na bieżąco obraz, dźwięk lub pismo, natomiast kinematografia, gramofon albo druk wymagają do przekazu tych samych danych dodatkowej, czasochłonnej obróbki: wywołania i utrwalenia filmu, wytłoczenia płyty gramofonowej lub wydrukowania gazety lub książki.

W technikach obliczeniowych także można wyróżnić takie, które funkcjonują w czasie rzeczywistym oraz takie, które nie są w stanie działać "na bieżąco". Granica między obydwoma tymi rodzajami zadań rachunkowych stale się przesuwa; w miarę postępu technicznego i wzrostu mocy obliczeniowej komputerów coraz więcej zadań udaje się zrealizować w czasie rzeczywistym. Przykładem jest m.in. analiza i synteza mowy ludzkiej; wczesne syntezatory (w latach 70. XX wieku) wymagały nawet kilkugodzinnych obliczeń, aby wyemitować zadaną kilkusekundową frazę. Podobnie rozpoznawanie mowy oraz rozpoznawanie mówców było skomplikowanym, czasochłonnym przedsięwzięciem. Współczesne syntezatory i analizatory realizują te zadania natychmiast.

Przy rozróżnianiu urządzeń czasu rzeczywistego od pozostałych nie należy się sugerować ewentualnymi - czasem bardzo wyraźnie zauważalnymi - opóźnieniami czasowymi, których przyczyną jest obróbka napływających danych i - niekiedy - czas zużyty na transmisję danych lub sygnału. Ten efekt zauważalny jest czasem w telefonii jako swoiste "zwrotne echo" w słuchawce, a także w telewizji, np. podczas nadawania "na żywo" tego samego programu przez różne stacje telewizyjne. Są to jednak wciąż urządzenia czasu rzeczywistego, bowiem obserwowane opóźnienie nie wzrasta, tylko pozostaje jednakowe.

Granica pomiędzy systemami czasu rzeczywistego i pozostałymi zaciera się jednak przy zdalnym sterowaniu urządzeń na znaczne odległości. Jakkolwiek możliwe jest bezpośrednie zdalne sterowanie (np. radiowe) urządzeniami znajdującymi się stosunkowo niedaleko od kontrolującego je komputera (lub człowieka-operatora), to czas potrzebny na transmisję sygnału np. z Księżyca na Ziemię i z powrotem (około 1,3 sekundy w każdą stronę) niesłychanie utrudnia, a w przypadku Marsa (gdzie czas zużyty na przebieg fal radiowych liczy się w minutach) wręcz uniemożliwia uznanie zespołu centrala naziemna-obiekt pozaziemski za urządzenie czasu rzeczywistego. W takich sytuacjach stosuje się więc systemy, które tylko autonomicznie (w obrębie obiektu oddalonego od Ziemi) funkcjonują w czasie rzeczywistym.