Gubernator generalny Kanady
Z Wikipedii
Gubernator generalny Governor General - Gouverneur général - najstarsza instytucja polityczna w Kanadzie. Gubernator generalny jest namiestnikiem monarchy Kanady, który jest głową Kanady. Dawniej gubernator generalny sprawował realną władzę na koloniami brytyjskimi w Kanadzie. Współcześnie posiada funkcje czysto tytularne i honorowe. Gubernator generalny mianowany jest przez monarchę, współcześnie za radą premiera Kanady, zwykle na okres pięciu lat. Oficjalną rezydencją gubernatora generalnego jest Rideau Hall w Ottawie. Drugą rezydencją, w której spędza zazwyczaj kilka tygodni w roku jest La Citadelle w Quebec City. Zwracając się do gubernatora generalnego używa się następującej formuły: His Excellency the Right Honourable, gdy jest nim mężczyzna, lub Her Excellency the Right Honourable, gdy jest nim kobieta lub très honorable po francusku.
Spis treści |
[edytuj] Gubernator generalny Nowej Francji
Gubernator generalny Nowej Francji był przedstawicielem i namiestnikiem króla Francji. Jego władza była jednak znacznie ograniczona poprzez drugi urząd - Intendenta. Gubernator sprawował funkcje reprezentacyjne, kierował polityką zagraniczną oraz był dowódcą sił zbrojnych, podczas gdy Intendent zajmował się sprawami administracyjnymi. Brak jasnego oddzielenia kompetencji obu urzędów powodował częste konflikty personalne, a wpływ na politykę uzyskiwała osoba o silniejszej osobowości lub mająca większe poparcie na dworze w Paryżu.
[edytuj] Gubernator generalny Brytyjskiej Kanady
Gubernator generalny Brytyjskiej Kanady był przedstawicielem i namiestnikiem króla lub królowej Anglii. Sprawował pełną polityczną, militarną i administracyjną władzę w kolonii. Mimo że istniały w obu częściach Kanady (Górna Kanada i Dolna Kanada) wybieralne zgromadzenia legislacyjne, spełniały one wyłącznie rolę doradczą. W istocie gubernatorzy najczęściej ignorowali zdanie wyborców, współpracując z konserwatywnymi elitami brytyjskich lojalistów. Taki stan rzeczy doprowadził do wybuchu niezadowolenia społecznego w postaci rebelii roku 1837.
[edytuj] Gubernator generalny Unii Kanadyjskiej
Po wprowadzeniu Unii gubernator generalny stracił część swojej władzy na rzecz wybieralnego i posiadającego poparcie w zgromadzeniu legislacyjnym rządu (rządu przedstawicielskiego - responsible government). Mimo tego gubernator zachowywał dużą cześć swej poprzedniej władzy. To on powoływał i dymisjonował rządy, niekiedy wbrew woli wyborców oraz posiadał prawa odwoływania ustaw, jeśli jego zdaniem były sprzeczne z interesami brytyjskimi.
[edytuj] Uprawnienia i obowiązki gubernatora generalnego w skonfederowanej Kanadzie
Do zakresu uprawnień i obowiązków gubernatora generalnego wchodzą
- Reprezentowanie korony angielskiej w Kanadzie - w związku z faktem, że na wzór brytyjski parlament Kanady ma strukturę trójczłonową - Korona, Senat i Izba Gmin, gubernator generalny ma obowiązek i przywilej zastępowania królowej (lub króla) we wszystkich jej normalnych funkcjach, do których należą:
- zapewnienie ciągłości władzy
- sygnowanie ustaw
- przyjmowanie "mowy tronowej"
- zwoływanie, otwieranie i zamykanie sesji parlamentu
- rozwiązywanie starego parlamentu po wyborach
- przyjmowanie przysięgi od premiera, Sędziego Najwyższego i członków gabinetu (ministrów)
- Mianowanie senatorów na podstawie wskazówek premiera (zob. parlament Kanady)
- Reprezentowanie niepodległości Kanady
- gubernator generalny przyjmuje listy uwierzytelniające od ambasadorów obcych krajów, wita także głowy obcych państw i inne ważne osobistości przybywające oficjalnie do Kanady.
- gubernator generalny jest zwierzchnikiem Commander-in-Chief kanadyjskich sił zbrojnych. Współcześnie ta funkcja jest czysto ceremonialna.
- Przyznawanie wyróżnień, orderów
- The Order of Canada - najwyższe odznaczenie przyznawane w Kanadzie
- Order of Military Merit - najwyższe odznaczenie wojskowe w Kanadzie
- Decoration of Bravery - honorujące osoby za nadzwyczajną odwagę
- Caring Canadian Award - wyróżnienie za osiągnięcia w działalności społecznej
- Przyznawanie herbów - gubernator generalny stoi na czele Canadian Heraldic Authority przyznającego herby osobom i instytucjom w Kanadzie
- Zapewnianie spójności państwowej i przywództwo moralne - poprzez uczestniczenie w ważnych uroczystościach państwowych i lokalnych, kontakty z siłami politycznymi, reprezentantami mniejszości kulturalnych i ważnych organizacji społecznych i kulturalnych.
[edytuj] Symbole władzy i insygnia gubernatora generalnego
Zwracając się do gubernatora generalnego używa się następującej formuły: His Excellency the Right Honourable gdy jest nim mężczyzna lub Her Excellency the Right Honourable gdy jest nim kobieta.
Znakiem gubernatora generalnego jest flaga z herbem. Flaga zawsze poprzedza osobę gubernatora i zawieszona jest na maszcie przed budynkiem, w którym aktualnie gubernator się znajduje. Herb i flaga zostały nadane gubernatorowi przez królową Anglii w 1981 r. i są wzorowane na poprzedniej fladze używanej od 1931 r. Przed tą datą gubernatorzy generalni używali swoich własnych herbów rodowych.
W 1968 r. królowa angielska nadała generalnym gubernatorom Kanady status wicekrólewski. W związku z tym przysługuje im odgrywanie hymnu powitalnego, gdy wstępują lub opuszczają miejsce oficjalnych spotkań. Hymn gubernatora generalnego złożony jest z sześciu pierwszych taktów hymnu Wielkiej Brytanii God Save the Queen, a następnie cztery pierwsze i cztery ostatnie takty hymnu Kanady O Canada.
Gubernatorowi generalnemu wraz z objęciem urzędu przyznawane są następujące insygnia:
- The Order of Canada
- The Order of Merit of the Police Forces
- The Most Venerable Order of the Hospital of St. John of Jerusalem
- The Canadian Centennial Medal
- The Commemorative Medal for the 125th Anniversary of the Confederation of Canada
- The Queen's Golden Jubilee Medal
- The Canadian Forces Decoration
[edytuj] Lista gubernatorów generalnych
[edytuj] Gubernatorzy Kanady Francuskiej (Nowej Francji)
[edytuj] Gubernatorzy Kanady Brytyjskiej do czasów Konfederacji Kanady
[edytuj] Gubernatorzy Kanady Brytyjskiej od czasów Konfederacji Kanady
| Nazwisko | Okres sprawowania urzędu | Suweren |
| Charles Stanley Monck | 1867-1869 | Wiktoria |
| John Young | 1869-1872 | |
| Frederick Temple | 1872-1878 | |
| John Campbell | 1878-1883 | |
| Henry Charles Keith Petty-Fitzmaurice | 1883-1888 | |
| Frederick Arthur Stanley | 1888-1893 | |
| John Campbell | 1893-1898 | |
| Gilbert John Elliot-Murray-Kynynmound | 1898-1904 | Edward VII |
| Albert Henry George Grey | 1904-1911 | Jerzy V |
| Arthur William Patrick Albert | 1911-1916 | |
| Victor Christian William Cavendish | 1916-1921 | |
| Julian H.G. Byng | 1921-1926 | |
| Freeman Freeman-Thomas | 1926-1931 | |
| Vere Brabazon Ponsonby | 1931-1935 | |
| John Buchan | 1935-1940 | Edward VIII |
| Alexander Cambridge | 1940-1946 | Jerzy VI |
| Harold Alexander | 1946-1952 | |
| Vincent Massey | 1952-1959 | Elżbieta II |
| Georges Vanier | 1959-1967 | |
| Roland Michener | 1967-1974 | |
| Jules Léger | 1974-1979 | |
| Edward Schreyer | 1979-1984 | |
| Jeanne Sauvé | 1984-1990 | |
| Ramon John Hnatyshyn | 1990-1995 | |
| Roméo LeBlanc | 1995-1999 | |
| Adrienne Clarkson | 1999-2005 | |
| Michaëlle Jean | 2005- |
