Henryk Worcell

Z Wikipedii

Henryk Worcell właśc. Tadeusz Kurtyka (ur. 1 sierpnia 1909 r. w Krzyżu k. Tarnowa, zm. 1 czerwca 1982 we Wrocławiu) – polski prozaik i publicysta, znany m.in. z zekranizowanych dzieł pt. Zaklęte rewiry i Grzech Antoniego Grudy.

[edytuj] Biografia

Urodził się 1909 r. w chłopskiej rodzinie wsi Krzyż pod Tarnowem. W 1913 r. wraz z rodziną przeniósł się do Brzeźnicy – przysiółka Woli Radłowskiej, w której jego rodzina mogła gospodarzyć na dziesięciu morgach ziemi. Ukończył cztery klasy szkoły powszechnej, a następnie podjął naukę w I Państwowym Gimnazjum Matemałyczno-Przyrodniczym w Tarnowie. O swojej edukacji napisał:

Nie miałem cierpliwości ślęczeć nad książką szkolną, natomiast z zapałem zabierałem się do rzeczy przekraczających możność zrozumienia ich w tym czasie.

Słabe wyniki w szkole oraz ostry konflikt z ojcem, spowodowały, że pod koniec sierpnia 1925 r. uciekł do Krakowa z domu wspólnie z kolegą z tej samej miejscowości.

Nie mogłem znieść zależności od ojca, który mnie zmuszał do pracy w lesie i na roli, natomiast gdy uciekłem i zostałem "samodzielny", wytrzymałem trzy lata praktyki w restauracji Niemca, gdzie co miesiąc praktykanci uciekali lub byli wydalani.

Mając zaledwie 16 lat Kurtyka pracował w luksusowym "Grand Hotelu" przy ul. Sławkowskiej w Krakowie: jako pomywacz, bufetowy, a później już jako kelner. Za namową Michała Choromańskiego zaczął pisać. Choromański zwrócił na niego uwagę będąc w restauracji hotelowej, gdy Kurtyka czytał w przerwach w pracy Sonatę Kreutzerowską Lwa Tołstoja. Nawiązał z nim kontakt, a dowiadując się, że pisze dziennik, zachęcił go do kształcenia się i pracy nad warsztatem pisarskim. To właśnie Choromański wymyślił Kurtyce pseudonim literacki. Worcell okazał się dobrym pisarzem. Wydana w 1936 r. debiutancka powieść Zaklęte rewiry (której kanwą jest praca kelnerów), od razu wzbudziła sensację i uznanie wśród krytyków.

Po sukcesie pierwszej powieści przeniósł się do Zakopanego, gdzie wszedł w obracające się tam środowisko literackie. Poznał wielu uznanych już wówczas pisarzy m.in. Kornela Makuszyńskiego, Zofię Nałkowską, Władysława Broniewskiego, Leona Kruczkowskiego, Karola Irzykowskiego oraz Witkacego.

Podczas okupacji niemieckiej w latach 1943-1945 był przymusowym robotnikiem wywiezionym do pracy do Niemiec. Po wojnie od lipca 1945 r. osiadł na ziemiach odzyskanych w okolicy Lądka-Zdroju mieszkając (z roczną przerwą) do roku 1957 we wsiach Skrzynka i Trzebieszowice i pracując tam jako rolnik i wiejski bibliotekarz. W tym okresie utrwalał w licznych opowiadaniach i publikacjach prasowych życie polskich osadników w poniemieckich wsiach. W odwecie za opis panujacych we wsi stosunków (w publikowanych początkowo w prasie książkach Najtrudniejszy język świata i Parafianie) stracił oko.^[1] Po tym wydarzeniu w 1957 r. wraz z rodziną przeniósł się na stałe do Wrocławia.

Synem Tadeusza Kurtyki jest znany polski alpinista Wojciech Kurtyka.

[edytuj] Dzieła

• Zaklęte rewiry, powieść wydana po raz pierwszy w 1936 r.
• Parafianie, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław 1960
• Najtrudniejszy język świata, opowiadania z życia osadników na Dolnym Śląsku, 1965
• Zimowy zasiew
• Widzę stąd Sudety
• Wieczory pod lipą, 1968
• Grzech Antoniego Grudy i inne opowiadania, Panstwowy Instytut Wydawniczy, 1972
• Pan z prowincji, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1973
• Wpisani w Giewont, wspomnienia o przedwojennych pisarzach związanych z Zakopanem, 1974
• Nocą, kiedy przychodzi świnia, zbiór reportaży, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław 1976
• Inne rewiry, szkice literackie, Wydawnictwo Literackie, Kraków 1979, ISBN 83-08-00181-5
• Czyja jest moja żona, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław 1979, ISBN 83-04-00087-3
• Dzieła wybrane, wybór i oprac. Jerzy Pluta, tom 1-3, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław 1979, ISBN 83-04-00051-2

Wydane pośmiertne:

• O czym rzeka szepce z deszczem, Wydawnictwo Dolnośląskie, Wrocław 1989, ISBN 83-70-23028-8