Jan Lubrański

Z Wikipedii

Wizerunek Jana Lubrańskiego w poznańskiej katedrze

Godziemba Jana Lubrńskiego na poznańskiej psałterii

Jan Lubrański herbu Godziemba (1456 - 1520), biskup poznański, założyciel Akademii Lubrańskiego.

Urodził się w 1456 r. jako syn Lamberta (Ruperta) z Lubrańca na Kujawach. W 1472 r. rozpoczął studia na Akademii Krakowskiej, gdzie w 1478 r. uzyskał tytuł magistra sztuk wyzwolonych. Następnie studiował na uniwersytetach w Bolonii (lata 1478 - 1480) i w Rzymie, gdzie w 1484 uzyskał tytuł doktora dekretów. Następnie powrócił do kraju, gdzie w 1485 r. rozpoczął karierę urzędnika królewskiego pod opieką swojego stryja - Grzegorza, podkanclerza koronnego. W 1489 objął stanowisko notariusza w kancelarii królewskiej oraz wiele beneficjów kościelnych, w tym, w 1493, stanowisko proboszcza nie istniejącej już dziś kolegiaty pw. św. Marii Magdaleny w Poznaniu. Dzięki protekcji Jana Olbrachta w 1497 r. otrzymał święcenia biskupie i stanowisko biskupa płockiego, z którego już po roku zrezygnował, obejmując tron biskupa poznańskiego. Przez następne lata zajmował się głównie sprawami państwowymi, wspierając wybór na króla Aleksandra Jagiellończyka, a następnie Zygmunta Starego, oraz pracując nad projektami reform skarbu. W latach 1502 - 1503 przebywał we Włoszech, zdobywając znajomości i doświadczenia w gronie tamtejszych renesansowych humanistów. Z Polecenia Zygmunta Starego w latach 1507 - 1518 odbył wiele podróży dyplomatycznych. W późniejszym okresie, pomimo że nie należał do najbliższego otoczenia Zygmunta, uważano go, wraz z jego bratem - Mikołajem Lubrańskim Gardziną, wojewodą kaliskim (w latach 1501 - 1511) a później wojewodą poznańskim za zaufanych ludzi króla, reprezentujących go w Wielkopolsce.

Duży dwór biskupi Jana Lubrańskiego był znaczącym ośrodkiem kultury renesansowej w kraju. Do jego otoczenia należeli Piotr Tomicki, Andrzej Krzycki, Mikołaj Kotwicz i Jakub Wedelicki. Podczas sprawowania urzędu dbał również o rozwój diecezji: zwołał siedem synodów diecezjalnych, przeprowadził rewizję uposażenia biskupów poznańskich, inicjując spisanie "Księgi uposażeń biskupstwa poznańskiego", które stanowi dziś podstawowy dokument opisujący wielkopolską gospodarkę początku XVI wieku, zaś wszystkie jego poczynania zostały szczegółowo zachowane w czterech tomach akt znajdujących się w archiwum metropolitalnym. Dzięki jego zabiegom wsie Dolsk i Ciążeń należące do diecezji uzyskały prawa miejskie, ufundował wiele kościołów w Wielkopolsce (np. w Kazimierzu Biskupim) oraz szpitali (np. Szpital św. Stanisława w Poznaniu). Zadbał również o siedzibę biskupią. Przeprowadził generalny remont poznańskiej katedry, odnowił pałac biskupi, wzniósł psałterię dla kolegium psałterzystów, które utworzył w 1512. Za jego rządów Ostrów Tumski wyposażono w wodociągi, brukowane ulice oraz wzniesiono nowoczesne fortyfikacje. W 1518 uzyskał uposażenie od króla dla utworzonej przez siebie Akademii - uczelni o ambicjach szkoły wyższej zorganizowanej, w przeciwieństwie do konserwatywnej Akademii Krakowskiej, według renesansowych wzorów, w rok później, w 1519 rozpoczął budowę siedziby dla uczelni nazwanej później jego imieniem. Zmarł w nocy z 22 na 23 maja 1520 podczas pobytu w Buku, pochowano go w poznańskiej katedrze, gdzie jego wychowanek i następca - Piotr Tomicki ufundował mu istniejący do dziś nagrobek.