Jerzy z Podiebradów

Z Wikipedii

Jerzy z Podiebradów (czes. Jiří z Kunštátu a Poděbrad) (ur. 6 kwietnia 1420 w Podiebradach - zm. 22 marca 1471 w Pradze) - król Czech w latach 1458-1471. Był pierwszym w historii królem państwa europejskiego, który odrzucił wiarę katolicką - przyjął nauki Jana Husa. Wtedy to, w całych ówczesnych Czechach, na znak przyjęcia nowej, reformowanej religii, przed każdym kościołem został ustawiony kielich - symbol ruchu husyckiego.

Jerzy był synem Wiktora z Kunštátu i Podiebradów, czeskiego możnowładcy, który był jednym z przywódców Sierotek w trakcie wojen husyckich. Jako czternastoletni chłopiec, Jerzy brał udział w bitwie pod Lipanami, która była końcem ruchu taborytów. We wczesnych latach życia, jako jeden z przywódców husytów, pokonał wojska austriackie króla niemieckiego Albrechta II, zięcia i sukcesora króla Zygmunta. Wkrótce został szanowanym członkiem nacjonalistycznego ruchu husytów, a po śmierci Hynka Ptacka z Pirkstein - jego przywódcą. Do czasu osiągnięcia pełnoletności przez Władysława, syna Albrechta, który urodził się po śmierci ojca, Czechy podzieliły się na dwie części - katolicką (lub austriacką), rządzoną przez Ulricha von Rosenberg (czes. Oldřich II. z Rožmberka) (1403-1462) oraz nacjonalistyczną (rzadziej nazywaną husycką), przewodzoną przez Podiebrada.

Po wielu nieudanych pokojowych próbach zjednoczenia, Jerzy zdecydował się na odwołanie do potęgi wojska. Stopniowo powiększał swoją armię w północno-wschodnich Czechach, gdzie husyci posiadali najwięcej zwolenników oraz gdzie była usytuowana jego dziedziczna twierdza. Wraz ze swoimi ludźmi - dziewięcioma tysiącami mężczyzn - rozpoczął marsz roku 1448 z Kutnej Hory do Pragi, gdzie przejął władzę nad stolicą prawie bez oporu i sprzeciwu. Wybuchła wojna domowa, jednak Podiebradowi udało się pokonać szlachtę katolicką. W roku 1451 cesarz Fryderyk III, jako obrońca młodego króla Władysława, zawierzył Podiebradowi zarządzanie Czechami. W tym samym roku kongres zwołany w Pradze przyznał mu tytuł regenta.

Walka Czechów z Rzymem trwała nieprzerwanie, a położenie Jerzego stało się bardzo skomplikowane, kiedy młody król Władysław, koronowany w roku 1453, wyraził swoje popracie dla kościoła katolickiego, chociaż zarazem honorował układy z Czechami i ich starodawne przywileje. W roku 1457 król Władysław nagle umarł, a opinia publiczna oskarżała Podiebrada o otrucie go. 27 lutego 1458 czescy właściciele ziemscy jednomyślnie wybrali Jerzego na króla - poparli go nawet zwolennicy Austriaków, nie chcąc sprzeciwiać się powszechnemu ruchowi, dążącemu do wyboru monarchy z ich własnego kraju.

Rok po wyborze Podiebrada, Pius II został wybrany na nowego papieża, a jego ustawiczna wrogość do króla czeskiego okazała się największą przeszkodą w rządach Jerzego. Mimo że odmówił żądaniu papieża, który chciał, by Jerzy zgodził się na zniesienie ugód, to starał się on również wkraść w łaski Rzymu, karząc wszystkich zagorzałych czeskich wrogów papistów. Wszystkie próby Podiebrada do zawarcia pokoju z Rzymem okazały się bezskuteczne, ale śmierć Piusa II przeszkodziła jemu samemu w powołaniu krucjaty przeciw Czechom. Jego następca jednak okazał się równie zdeterminowanym i zagorzałym wrogiem husytyzmu.

Król husycki miał wielu wrogów wśród katolickiej szlachty Czech. Spotkali się oni w Zelenej Horze na Morawach 28 listopada 1465 roku i zawarli pakt przeciwko królowi, wnosząc przeciwko niemu również wiele oskarżeń. Konfederacja była od samego początku istnienia popierana przez Papieża, pomimo że Podiebrad, po śmierci Piusa II, próbował negocjacji z nowym - Pawłem II. Zakończyły się one, kiedy Paweł obraził i znieważył wysłanników króla czeskiego.

13 grudnia 1466 Paweł II ekskomunikował Podiebrada i wymówił mu koronę Czech, zakazując jednocześnie wszystkim katolikom posłuszeństwa wobec niego. Cesarz Fryderyk III i król Maciej Węgierski, dawny sojusznik Jerzego, dołączyli do powstania szlachty czeskiej. Król Maciej podbił znaczną część Moraw i został koronowany w ówczesnej ich stolicy, Ołomuńcu, na króla Czech 3 maja 1469. W następnym roku opór Podiebrada był znacznie bardziej skuteczny, jednak jego śmierć z przyczyn naturalnych 22 marca 1471 zakończyła wojnę.