Luizjana

Z Wikipedii

State of Louisiana État de Louisiane
Flaga stanowa Luizjany Pieczęć stanowa Luizjany
Przydomek: Stan pelikanów
Państwo	Stany Zjednoczone
Stolica	Baton Rouge
Największe miasto	Nowy Orlean (w czasie ostatniego spisu ludności, lecz od czasu Huraganu Katrina prawdopodobnie Baton Rouge)
Gubernator	Kathleen Blanco (Dem.)
Język oficjalny	brak, de facto angielski i francuski
Powierzchnia  • ogółem  • lądowa  • wodna  • % wodna	na 31 miejscu 134 382 km² 112 927 km² 21 455 km² 16 %
Populacja (2000)	na 22 miejscu 4 468 976
Gęstość zaludnienia (2000)	na 22 miejscu 39,61 /km²
Piramida wieku [[{{{piramida}}}|280px]]
Wejście do Unii  • kolejność  • data	18 30 kwietnia 1812
Strefa czasowa	Central: UTC-6/-5
Szerokość geograficzna	29°N do 33°N
Długość geograficzna	89°W do 94°W
Szerokość Długość Wzniesienie  • najwyższe  • średnie  • najniższe	210 km 610 km   163 m 30 m -2.5 m
ISO 3166-2	US-LA

Luizjana – (ang. Louisiana) stan na południu USA, nad Zatoką Meksykańską. Luizjana graniczy na północy z Arkansas, na wschodzie z Missisipi, a na zachodzie z Teksasem. Nad Zatoką Meksykańską rozpościerają się obszary nizinne. W części południowo-wschodniej duży obszar zajmuje delta Missisipi. Na wybrzeżu występują liczne jeziora i bagna.

Spis treści 1 Historia 2 Dodatkowe informacje 3 Zobacz też 4 Linki zewnętrzne

[edytuj] Historia

Przed przybyciem Europejczyków terytorium Luizjany było zamieszkane przez liczne plemiona Indian i do dzisiaj wiele miejscowości ma nazwy pochodzące od nazw indiańskich. Rejony dzisiejszej Luizjany były odwiedzane przez hiszpańskich poszukiwaczy El Dorado w pierwszej połowie XVI wieku, niedługo po odkryciu Ameryki przez Krzysztofa Kolumba. Po daremnych poszukiwaniach bogactw i rozwiniętych państw indiańskich, Hiszpania nie założyła stałych kolonii w rejonie. Po podboju dużo bogatszych terytoriów w Meksyku zagospodarowanych przez stosunkowo wysoko rozwiniętą cywilizację Azteków, Hiszpanie nie widzieli potrzeby osiedlenia się na dziewiczym terytorium nad północnymi wybrzeżami Zatoki Meksykańskiej.

Rejon pozostawał w dziewiczym stanie przez następne 200 lat, aż do końca XVII wieku kiedy zainteresowała się nim Francja. W 1682 Robert de La Salle dotarł od północy do ujścia rzeki Missisipi i prawem odkrywcy objął ogromne tereny przylegające do rzeki Missisipi we władanie Francji. Pierwszą stałą francuską kolonię założył w 1699 Pierre Le Moyne d'Iberville. Kolonia otrzymała nazwę Luizjana na cześć króla Francji Ludwik XIV (fr. Louis). Swoim zasięgiem obejmowała o wiele większy obszar niż terytorium dzisiejszego stanu, choć jej granice długo nie były jasno zdefiniowane, teoretycznie obejmując wszystkie ziemie leżące przy rzece Missisipi. W 1718 założone zostało miasto Nowy Orlean niedaleko ujścia Missisipi, i w 1722 przeniesiono tam stolicę kolonii.

Francuzi liczyli że kolonia będzie rozwijać się szybko i w stosunkowo krótkim czasie zacznie przynosić znaczne korzyści dla Francji. Z wielu względów tak się jednak nie stało i rozwój kolonii był bardzo powolny. Niewielu Francuzów miało ochotę przenieść się do Luizjany i pracować w tamtejszym klimacie, tak więc francuscy właściciele plantacji zaczęli sprowadzać do kolonii niewolników z Afryki.

Po klęskach poniesionych z rąk Anglików podczas wojnie siedmioletniej, w wyniku manewrów dyplomatycznych pod koniec wojny Francja oddała Luizjanę pod panowanie Hiszpanii w 1763. Minęło jednak kilka lat zanim do kolonii dotarli hiszpańscy zarządcy, i przez ten czas rządy w kolonii sprawowali starzy administratorzy francuscy. Nawet po przybyciu władzy hiszpańskiej język i kultura francuska dominowała w kolonii. Ludność wzrosła w wyniku osiedlenia się w niej wielu Francuzów, którzy zostali wygnani z Nowej Francji, czyli dzisiejszej atlantyckiej części Kanady (Nova Scotia i okolice).

Do końca XVIII wieku była ważnym centrum handlowym kontynentu, dzięki wykorzystaniu do transportu drogi wodnej Missisipi i Zatoki Meksykańskiej. Za Luizjanę w tym czasie uznawano 1/3 środkowej części dzisiejszego USA oraz cześć Kanady. Po rewolucji amerykańskiej i francuskiej niewolnicy Murzyńscy z wyspy Haiti (dzisiejsze państwa Haiti i Dominikana) zbuntowali się obalając władzę białych właścicieli niewolników. Napoleon utracił tym samym ważną bazę na kontynencie i stojąc przed wizją utraty całej Luizjany (której fizycznie nie był w stanie bronić) zdecydował się sprzedać ją dla USA. Kupno terenów otworzyło drogę do podboju zachodnich terenów dzisiejszego USA (Dziki Zachód).

• Ważniejsze daty z historii:
  • 1682 rok - Do ujścia rzeki Missisipi dociera Robert de La Salle. Terytorium zostaje uznane za należne Francji.
  • 1718 rok - Zostaje założone miasto Nowy Orlean.
  • 1762 rok - Tereny położone na zachód od rzeki Missisipi Francja przekazuje Hiszpanii
  • 1800 - Tereny dzisiejszego stanu Luizjana powracają pod zwierzchnictwo Francji.
  • 30 kwietnia 1803 rok - Kupno Luizjany przez USA
  • 20 grudnia 1803 rok - Po zakupieniu obszaru Luizjany od Francji została ona przyłączona do Stanów Zjednoczonych.
  • 30 kwietnia 1812 rok - przyjęcie Luizjany do Unii (18 stan).
  • 1815 rok - Zwycięska bitwa wojsk amerykańskich pod dowództwem generała Andrew Jacksona z wojskami brytyjskiego korpusu inwazyjnego.
  • 2005 rok - Huragan Katrina nawiedza Luizjanę i zalewa Nowy Orlean, największe miasto.

[edytuj] Dodatkowe informacje

• Klimat: na północy podzwrotnikowy kontynentalny, na południu zwrotnikowy morski
• 5 największych miast: Nowy Orlean, Baton Rouge, Shreveport, Lafayette, Lake Charles.
• Dewiza: Union, Justice and Confidence (Jedność, sprawiedliwość i zaufanie)
• Symbole: pelikan brązowy, cypryśnik błotny, magnolia
• Kolory: błękit, biel, złoto
• Przemysł i bogactwa naturalne:
  • Rolnictwo
    • główne uprawy: soja, trzcina cukrowa, ryż, kukurydza, bawełna
  • Przemysł: chemiczny, spożywczy, środków transportu, elektroniczny, odzieżowy, petrochemiczny, wydobywczy (ropa naftowa, sól, siarka)
  • Główny port: Nowy Orlean - wywóz ropy naftowej i jej produktów, bawełny i surowców chemicznych - głównie siarki
• Sławni ludzie: Louis Armstrong, Truman Capote, Britney Spears

[edytuj] Zobacz też

• Stany Zjednoczone
• Podział terytorialny Stanów Zjednoczonych
• Historia Stanów Zjednoczonych Ameryki
• Huragan Katrina

[edytuj] Linki zewnętrzne

• Strona domowa administracji stanu
• mapa Luizjany w momencie sprzedaży w 1803