Miguel de Cervantes
Z Wikipedii
Miguel de Cervantes Saavedra (ur. 29 września 1547, zm. 23 kwietnia 1616) - barokowy pisarz hiszpański, najlepiej znany jako autor romansu satyrycznego Don Quijote (Don Kichote).
Spis treści |
[edytuj] Młodość
Pochodził z zubożałej, ale znanej rodziny szlacheckiej. Uczył się w Salamance; już wtedy zaczął pisać poezje. Utwory te ocenił przychylnie legat papieski Giulio Acquaviva, który zabrał młodego poetę z sobą do Włoch. Przyczyna wyjazdu Miguela nie jest jednak całkiem oczywista, bowiem w tym samym czasie prawo hiszpańskie ścigało jakiegoś innego młodego szlachcica o tym samym imieniu i nazwisku pod zarzutem udziału w rozlewie krwi.
[edytuj] Służba wojskowa
W Rzymie Cervantes był szambelanem na dworze Acquavivy, wkrótce jednak postanowił wstapić do hiszpańskiego regimentu stacjonującego w Neapolu (którym w owym czasie należał do korony hiszpańskiej). W słynnej bitwie w zatoce Lepanto (1571), w której walczył pod dowództwem Don Juana de Austria, wykazał się dużą odwagą. Za brawurę zapłacił dwiema ranami postrzałowymi w pierś i strzaskaną lewą ręką, która pozostała nieruchoma do końca życia. Po bitwie stacjonował w Neapolu, gdzie zapoznawał się z włoską literaturą.
[edytuj] Niewola
Zwolniony po czterech latach został w drodze do kraju wzięty do niewoli przez berberyjskich korsarzy, którzy sprzedali go dejowi Algieru. Ponieważ miał ze sobą listy polecające od księcia de Sessa i Don Juana, cena okupu za niego była wyższa niż za przeciętnego chrześcijanina, a tym samym czas oczekiwania na wykupienie wydłużał się. Jednocześnie niewykluczone, że listy tak ważnych osób uratowały mu życie, gdy kilkakrotnie próbował ucieczki. Niewola trwała pięć lat; o jego obecności w Algierze wspominają co najmniej dwa źródła z tamtego okresu. Wydaje się, że dość krnąbrny jako niewolnik Cervantes był przez swych kolejnych właścicieli traktowany z pobłażaniem, a jego talent, zarówno przywódczy jak artystyczny, zyskał mu uznanie współtowarzyszy niedoli.
[edytuj] Ratunek
Wreszcie w 1580 rodzina Cervantesa uzbierała 500 eskudów i Miguel został wykupiony, niemal w ostatniej chwili, bo jego ostatni właściciel przenosił się właśnie do Konstantynopola i zamierzał zabrać ze sobą wszystkich niesprzedanych niewolników.
[edytuj] Powrót i pierwsza powieść
W pierwszym okresie po uwolnieniu znów zaciągnął się do wojska i stacjonował w Portugalii, świeżo podbitej przez Filipa II. Wkrótce opuścił armię na zawsze i po romansie z młodą mężatką o nazwisku Ana de Villafranca (którego owocem była córka) ożenił się z młodszą od siebie o 18 lat Cataliną de Salazar y Palacios, właścicielką niewielkiego majątku ziemskiego w Esquivias niewielkiej wiosce w La Manchy. Po kilku bezowocnych próbach zatrudnienia się na dworze Filipa II zrezygnował i postanowił żyć wyłącznie z literatury, do czego zresztą został niejako zmuszony, ponieważ euforia wywołana bitwą w zatoce Lepanto już dawno przeminęła, a jego zasługi wojenne poszły w zapomnienie, nie dając gratyfikacji, na które być może liczył. Niestety, utrzymywanie się z pisarstwa okazało rzeczą bardzo trudną. Wkrótce napisał pierwszą powieść Galatea w stylu sielanki (1585), którą dedykował przyjacielowi Acquavivy, być może z nadzieją, że roztoczy nad nim patronat.
[edytuj] Dramaturg
Był to okres bujnego rozkwitu hiszpańskiego teatru, a Cervantes próbował sił jako dramaturg. Z dzieł dramatycznych Cervantesa zachowały się tylko dwie sztuki: El trato de Argel (Życie w Algierze) i tragedia z dziejów rzymsko-hiszpańskich La Numancia. Jak twierdził, napisał w owym czasie kilkadziesiąt sztuk, w tym La confusa, którą sam uważał za swoją najlepszą. Jako autor dramatyczny Cervantes nie miał powodzenia, jak pisał po latach, jego sztuki zostały przyjęte przez publiczność "bez obrzucania aktorów warzywami".
[edytuj] Poborca
Nędza zmusiła go w końcu do podjecia innej pracy; otrzymał urząd komisarza do spraw zaopatrzenia Wielkiej Armady. Nie wiązało się z łatwym życiem, ale dawało pewne możliwości, m.in. podróży po Andaluzji, których reminiscencje znalazły oddźwiek w jego późniejszych utworach. Jednakże problemy ze zbilansowaniem ksiąg i procesy z przełożonymi, którzy zarzucali mu zła wolę i działanie na szkodę Armady, sprowadziły nań wielkie przykrości i we wrześniu 1592 roku znalazł się w więzieniu, na szczęście tylko na kilka dni. W 1594 roku wyjechał do Madrytu i tam otrzymał posadę poborcy podatkowego, która choć nobilitująca w stosunku do poprzedniej, to jednak wiązała się z równie nieprzyjemnymi obowiązkami. Po zaledwie dwóch latach Cervantes odrzucił ten zaszczyt i wyjechał do Sewilli, gdzie oddał się swej ulubionej sztuce: poezji.
[edytuj] Poeta i prześmiewca
Mając za sobą wygrany w 1595 roku konkurs poetycki w Saragossie, Cervantes oddał się z lubością swej ulubionej, acz nadal mało popłatnej pracy. Dał się poznać jako prześmiewca piętnujący ludzkie przywary i nie lękający się krytykować i odbrązawiać znane postacie, jak choćby książę Medina Sidonia. Niestety, wkrótce doszło do prawnego epilogu problemów buchalteryjnych sprzed czterech lat i Cervantes znalazł się ponownie w więzieniu, tym razem na dłużej. Być może tam powziął zamiar napisania Don Kichota.
[edytuj] Don Kichot
W 1604 roku, po kilku latach podróży i publikowania niewielkich utworów, Cervantes odsprzedał prawa do druku swojego największego dzieła Francisco de Roblesowi, tym samym pozbawiając się ewentualnych tantiem z kolejnych wydań. Jego największe dzieło El ingenioso hidalgo Don Quixote de la Mancha ukazało się w 1605 roku, ale jej treść, przynajmniej w części, była znana już wcześniej wielkiemu współczesnemu Cervantesa - dramaturgowi Lope de Vega. Powieść okazała się prawdziwym sukcesem i wkrótce doczekała się kolejnych wydań, w Madrycie, Brukseli, Mediolanie, niestety nie przynosząc autorowi żadnych korzyści materialnych, a tylko sławę. Część druga Segunda parte del ingenioso hidalgo Don Quixote de la Mancha ukazała się w 1615 roku, prawdopodobnie wskutek działań nieznanego pisarza kryjącego się pod pseudonimem de Avellanedy, który napisał "drugą część przygód Don Kichota z La Manchy", ocenianą jako dobrą, lecz nie dorównującą oryginałowi, co więcej zawierającą uszczypliwe uwagi wobec Cervantesa. Ten podjął rękawicę i nie tylko odpowiedział krytyką swego anonimowego adwersarza (zawartą w drugiej części rozdziału 59), ale wydał drukiem prawdziwą druga część przygód rycerza z La Manchy, której sukces dorównał wkrótce sukcesowi części pierwszej.
[edytuj] Wielki przegrany
Upragniony sukces wydawniczy w postaci obu części przygód Don Kichota przyszedł późno i nie zdążył zapewnić ich autorowi spokojnego i beztroskiego życia. Cervantes - pechowo dobierający sobie protektorów i nękany dziwnymi zbiegami okoliczności (jak choćby w 1605 roku krwawe zajście przed domem, w którym mieszkała jego rodzina, które zmusiło ją do wyjazdu do Madrytu) oraz nieustannymi procesami o odszkodowania, choćby za niemoralne prowadzenie się jedynej córki Isabel - umarł w Madrycie 23 kwietnia 1616 roku (niektóre źródła wspominają o 22 kwietnia jako o faktycznej dacie śmierci, dzień później miał on być jedynie pochowany), zaledwie 12 lat po opublikowaniu pierwszej części Don Kichota. Pochowano go następnego dnia w klasztorze trynitariuszy bosych przy dzisiejszej ulicy Lope de Vegi.
