Piotr Skrzynecki
Z Wikipedii
Piotr Skrzynecki (ur. 12 września 1930 r. w Warszawie, zm. 27 kwietnia 1997 roku w Krakowie) – twórca, kierownik artystyczny, reżyser, scenarzysta, konferansjer kabaretu Piwnica pod Baranami.
Spis treści |
[edytuj] Biografia
Piotr Skrzynecki był synem pułkownika Mariana Skrzyneckiego i Magdaleny Endelman, pochodzącej z asymilowanej rodziny żydowskiej. Miał jednego starszego brata Józefa. Dzieciństwo spędził w Mińsku Mazowieckim, rozdzieliła ich wojna, Piotr wychowywał się w Makowie Podhalańskim, potem w Zabrzu. Ostatecznie zamieszkał z matką w Łodzi. Rozpoczął tam studia w Wyższej Szkole Ekonomicznej, ale szybko przeniósł się do Państwowej Szkoły Instruktorów Teatrów Ochotniczych przy Państwowej Wyższej Szkole Teatralnej w Łodzi.
W 1951 roku po jej ukończeniu przybył do Krakowa. Organizował i prowadził tu (także w Nowej Hucie) robotnicze teatrzyki amatorskie i zespoły artystyczne. Studiował przez 5 lat historię sztuki na Uniwersytecie Jagiellońskim u profesora Karola Estreichera. Studiów tych nie ukończył z powodu braku zaliczenia Studium Wojskowego.
W 1956 zorganizował wraz z przyjaciółmi w podziemiach Krakowskiego Domu Kultury mieszczącego się w pałacu Potockich "Pod Baranami" przy Rynku Głównym klub artystyczny jako miejsce spotkania studentów Akademii Sztuk Pięknych, szkoły muzycznej, historii sztuki, architektury. Klub ten szybko przemienił się w znany kabaret "Piwnica pod Baranami". Jego charyzma, niezwykły intelekt i instynkt, wyczucie literatury, oryginalny gust i smak powodowały, że Piwnica ściągała tłumy. W czarnym kapeluszu z piórkiem, w pelerynie, z nieodłącznym dzwoneczkiem tworzył niepowtarzalny klimat miejsca, gdzie się wraz z innymi piwniczanami znajdował.
W latach 1956-1968 współpracował z redakcjami krakowskich czasopism jako krytyk sztuk plastycznych oraz autor publikacji z dziedziny sztuki. W "Echu Krakowa" prowadził w latach 1956-1981 własną rubrykę pt. "Echo Piwnicy pod Baranami", którą od 1984 roku jako "Głos Piwnicy pod Baranami" kontynuował w kwartalniku "Kraków", a ostatecznie w "Dzienniku Polskim", (pt. "Dziennik Piwnicy pod Baranami").
W latach 1976-1986 organizował bale jubileuszowe z okazji rocznicy powstania kabaretu obchodzone m.in. na scenie Teatru Starego.
Na ostatnie pięć lat życia Klinika Chorób Wewnętrznych CM UJ w Krakowie prof. Andrzeja Szczeklika stała się jego drugim domem. Nazywał ją "hotelem snów". Wtedy też nawrócił się na wiarę katolicką. Profesor Jacek Musiał i dr Wiesław Królikowski opiekowali się nim do ostatniej minuty.
Pochowany został w Alei Zasłużonych na Cmentarzu Rakowickim w Krakowie.
Piotr Skrzynecki całe swoje życie związał z kabaretem. To była jego praca, rodzina, dom. Miał mnóstwo przyjaciół, koło niego gromadziły się tłumy, był bardzo popularny i znany, krakowianie darzyli go szczerą sympatią.
[edytuj] Filmy
Reżyser i współautor scenariusza (z Janiną Garycką) filmu "Dwa pawie na złotym sznurku" 1989. Film został nagrodzony na XXIX Ogólnopolskim Festiwalu Filmów Krótkometrażowych.
Wystąpił w wielu filmach dokumentalnych i fabularnych, m.in.
- "Aria dla atlety" Filipa Bajona z 1979 roku.
- "Sukcesja" Marty Mészáros z 1980 roku.
- "Epitafium dla Barbary Radziwiłłówny" Janusz Majewski z 1983 roku.
- "Przewodnik" Tomasz Zygadło 1984 (film o Piotrze Skrzyneckim)
- "Piwnica pod Baranami Piotra Skrzyneckiego" Antoni Krauze (czteroczęściowy film o Piwnicy)
[edytuj] Pomniki artysty
- pomnik z brązu siedzącego Piotra Skrzyneckiego przy stoliku pod ścianą w ogródku kawiarni "vis-à-vis" przy Rynku Głównym w Krakowie,
- rzeźba ufundowana przez profesora medycyny Andrzeja Szczeklika, kierownika II Katedry Chorób Wewnętrznych CM UJ w Krakowie, stojąca przed budynkiem katedry przy ulicy Skawińskiej 8. Wyrzeźbił ją w 1998 Karol Gąsienica Szostak.
- odsłonięty w 2000 roku pomnik piwniczan (pomysł pomnika zaproponował Piotr na 40-lecie Piwnicy) wykonany przez profesora ASP Bronisława Chromego (m.in. twórcy kabaretu w 1956 roku, przedstawiający około 50 głów żywych i zmarłych przyjaciół i artystów "Piwnicy". Głowa Piotra Skrzyneckiego rozpoznawana jest po dzwonku (każda "wyrasta" z symbolu związanego z tym, czym dana postać zaznaczyła w życiu swoją obecność). Pomnik stoi w Parku Decjusza przed galerią artysty.
[edytuj] Wyróżnienia, odznaczenia
Z zespołem kabaretu objechał niemal pół świata, wszędzie zdobywając uznanie, nagrody i sukcesy.
Polskie odznaczenia
- Zasłużony Działacz Kultury (1968).
- Złota Odznaka "Za pracę społeczną dla Miasta Krakowa" (1981).
- Nagroda Miasta Krakowa (1981).
- Honorowy Obywatel Miasta Krakowa (1994).
[edytuj] O Piotrze
Za Dorotą Terakowską: "Legendarny twórca Piwnicy pod Baranami był artystą niepowtarzalnym, całkowicie wolnym i niezależnym, żył bez obowiązków, bez zegarka i kalendarza, bo jedyne trwałe i poważne więzy łączyły go tylko z własnym kabaretem, a najważniejsza dla niego była tylko chwila, która właśnie trwała".
W 1998 ukazała się wydana przez Wydawnictwo Literackie Kraków książka biograficzna p.t. "Piotr" autorki Joanny Olczak-Ronikier.
O Piotrze pisano także piosenki, np.
- "Blagier", słowa: Leszek Wójtowicz
- "Nocne telefony do Piotra S.", słowa: Leszek Długosz, muzyka: Zygmunt Konieczny
- "Konwalie, bzy albo pet", słowa: Jan Nowicki, muzyka: Jan Kanty Pawluśkiewicz
- "Piotr", słowa: Zbigniew Preisner, muzyka: Zbigniew Preisner
- "Piotrowi", słowa: Wiesław Dymny
[edytuj] Ciekawostki
Był inicjatorem niezwykłych pomysłów i imprez organizowanych z okazji nieprawdopodobnych i nieokrągłych rocznic, np.
- odtworzenie wjazdu do Krakowa księcia Józefa Poniatowskiego (1980),
- powtórka jubileuszu Józefa Ignacego Kraszewskiego w ratuszu pod portretami cesarza Franciszka Józefa i cesarzowej Elżbiety,
- inscenizacja przysięgi Tadeusza Kościuszki (1992),
- feta na cześć "szału uniesień" w stulecie powieszenia kurtyny w Teatrze im. Juliusza Słowackiego,
- inscenizacja hołdu pruskiego,
- święto kopców,
- 293 rocznica odsieczy wiedeńskiej,
- 93 rocznica pojawienia się światła elektrycznego w Krakowie,
- i wiele innych
Był mistrzem aranżacji niepowtarzalnych obchodów własnych imienin i urodzin organizowanych nocą w formie koncertu, balu, zakończonych kuligiem czy ogniskiem za każdym razem urządzanych w innym miejscu, np.
- na straganach Nowego Kleparza,
- na statku na Wiśle,
- na Kopcu Piłsudskiego,
- w Ogrodzie Botanicznym,
- pod Mostem Dębnickim,
- na zamku w Pieskowej Skale,
- na ulicy Floriańskiej w formie "Nocy Paryskiej",
- na Dworcu Głównym,
- na Plantach,
Stały się one tradycją Krakowa i po jego śmierci obchodzone są w formie urodzinowych lub imieninowych koncertów w Teatrze im. J. Słowackiego pod nazwą "Koncert dla Piotra S.".
