Rząd Jana Olszewskiego

Z Wikipedii

Rząd Jana Olszewskiego – gabinet pod kierownictwem premiera Jana Olszewskiego powołany 23 grudnia 1991 przez pierwszy w III Rzeczypospolitej wybrany w wolnych wyborach Sejm I kadencji.

Prezydent Lech Wałęsa desygnował Jana Olszewskiego na premiera już 5 grudnia 1991, gdy nie powiodła się misja kandydata prezydenckiego Bronisława Geremka. Niemożność zbudowania trwałej koalicji programowej zniechęciła także Olszewskiego, który w połowie grudnia złożył rezygnację z utworzenia rządu, której Prezydent Lech Wałęsa nie przyjął. W końcu 23 grudnia 1991, po drugiej turze długich negocjacji, udało się stworzyć gabinet koalicyjny sił prawicowych.

Rząd Jana Olszewskiego działał już w zupełnie innym otoczeniu międzynarodowym. 8 grudnia przestał istnieć ZSRR. To skłoniło ekipę Olszewskiego do podjęcia działań mających na celu ścisłą integrację Polski z NATO i Wspólnotami Europejskimi. Po raz pierwszy w oficjalnych dokumentach MON-u pojawiło się stwierdzenie, że członkostwo w NATO jest strategicznym celem polityki obronnej RP. Rozpoczęto negocjować wycofanie armii rosyjskiej z Polski. 16 grudnia Polska podpisała układ stowarzyszeniowy ze Wspólnotami Europejskimi.

Rząd Olszewskiego rozpoczął proces dekomunizacji w Wojsku Polskim i ministerstwie spraw wewnętrznych. Zmieniono także koncepcję prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych. Zarządzenie wnikliwej kontroli w Ministerstwie Przekształceń Własnościowych spowodowało otwarty konflikt rządu z ugrupowaniami postkomunistycznymi i liberalnymi w parlamencie. W marcu konsternację wywołało wysunięcie przez Lecha Wałęsę niekonsultowanych z rządem koncepcji NATO-bis i EWG-bis, które podważały dotychczasowy euroatlantycki kurs ekipy Olszewskiego. 22 maja 1992 premier Jan Olszewski sprzeciwił się podpisaniu klauzuli polsko-rosyjskiego traktatu o przyjaźni i dobrosąsiedzkiej współpracy, która przekazywała bazy, opuszczone przez wojska rosyjskie stacjonujące w Polsce, w ręce międzynarodowych spółek polsko-rosyjskich (był to zapis wprowadzony do tej umowy na osobistą prośbę Lecha Wałęsy). Gdy pomimo zdecydowanego sprzeciwu premiera odpowiednie porozumienie polsko-rosyjskie zostało przez MSZ podpisane, doszło do otwartego konfliktu z prezydentem Lechem Wałęsą i ministrem spraw zagranicznych Krzysztofem Skubiszewskim. By, za wszelką cenę nie dopuścić do podpisania niekorzystnego dla polskiej racji stanu porozumienia, premier przekazał sprzeciw rządu wysyłając depeszę szyfrową do Moskwy, na ręce Lecha Wałęsy. Nazajutrz po powrocie z Moskwy prezydent zgłosił wniosek o odwołanie tego gabinetu. Jednoczesnie trwały zakulisowe negocjacje Jarosława Kaczyńskiego, który chciał skompletować większość sejmową, próbując uzyskać poparcie Unii Demokratycznej. Niespełna dwa tygodnie później rząd Olszewskiego został odwołany w nocnym głosowaniu z 4 na 5 czerwca 1992, w związku z wykonaniem przez ministra spraw wewnętrznych Antoniego Macierewicza uchwały Sejmu o ujawnieniu tajnych współpracowników Służby Bezpieczeństwa zajmujących stanowiska w najwyższych władzach państwa (tzw. lista Macierewicza). Premier, popierając decyzję Macierewicza, zaproponował w porozumieniu z I Prezesem Sądu Najwyższego Adamem Strzemboszem powołanie niezależnego organu dla oceny prawdziwości przedstawionych materiałów. Wniosek ten nie zdążył być rozpatrzony przez sejm.

Prezydent Lech Wałęsa, odwołując nieudolny jego zdaniem rząd Olszewskiego, desygnował na premiera szefa PSL Waldemara Pawlaka.

Okolicznościom odwołania rządu Olszewskiego poświęcona jest książka Lewy czerwcowy Jacka Kurskiego i Piotra Semki (zawierająca m.in. wywiady z Jarosławem Kaczyńskim, Antonim Macierewiczem, Janem Parysem i Adamem Glapińskim) oraz film Jacka Kurskiego Nocna zmiana powstały na podstawie książki.

Nieco inny opis przyczyn, przebiegu i skutków odwołania Rządu Jana Olszewskiego prezentuje Bartłomiej Kozłowski w Kalendarium

[edytuj] Skład rządu

Jan Olszewski - prezes Rady Ministrów
Artur Balazs - minister-członek Rady Ministrów
Andrzej Diakonow - kierownik Ministerstwa Gospodarki Przestrzennej i Budownictwa
Zbigniew Dyka - minister sprawiedliwości
Jerzy Eysymontt - minister-kierownik Centrowanego Urzędu Planowania
Adam Glapiński - minister współpracy gospodarczej z zagranicą
Tomasz Gruszecki - kierownik Ministerstwa Przekształceń Własnościowych
Gabriel Janowski - minister rolnictwa i gospodarki żywnościowej
Stefan Kozłowski - minister ochrony środowiska, zasobów naturalnych i leśnictwa
Jerzy Kropiwnicki - minister pracy i polityki socjalnej
Andrzej Lipko - kierownik Ministerstwa Przemysłu i Handlu
Karol Lutkowski - minister finansów
Antoni Macierewicz - minister spraw wewnętrznych
Marian Miśkiewicz - minister zdrowia i opieki społecznej
Jan Parys - minister obrony narodowej
Marek Rusin - kierownik Ministerstwa Łączności
Andrzej Siciński - minister kultury i sztuki
Krzysztof Skubiszewski - minister spraw zagranicznych
Andrzej Stelmachowski - minister edukacji narodowej
Ewaryst Waligórski - minister transportu i gospodarki morskiej
Wojciech Włodarczyk - minister-szef Urzędu Rady Ministrów
Witold Karczewski - przewodniczący Komitetu Badań Naukowych

[edytuj] Zmiany w rządzie

28 lutego 1992
- Odwołano ministra finansów Karola Lutkowskiego. W jego miejsce został powołany Andrzej Olechowski.

9 maja 1992
- Odwołano ministra-członka Rady Ministrów Artura Balazsa.

23 maja 1992
- Odwołano ministra obrony narodowej Jana Parysa. Tymczasowym kierownikiem ministerstwa został wiceminister Romuald Szeremietiew.

5 czerwca 1992
- Pół godziny przed wnioskiem o dymisję całego rządu Sejm odwołał ministra finansów Andrzeja Olechowskiego.
- Sejm odwołał rząd z jednoczesnym powierzeniem dalszego pełnienia obowiązków pod kierunkiem Waldemara Pawlaka do czasu powołania nowego gabinetu. Wobec niepowodzenia misji Pawlaka ministrowie kierowali dotychczasowymi resortami do 10 lipca 1992 (powołanie rządu Hanny Suchockiej) z trzema wyjątkami:
  - 20 czerwca 1992 odwołano p.o. ministra spraw wewnętrznych Antoniego Macierewicza. W jego miejsce został powołany Andrzej Milczanowski (w funkcji kierownika).
  - 20 czerwca 1992 odwołano kierownika Ministerstwa Obrony Narodowej Romualda Szeremietiewa. W jego miejsce został powołany Janusz Onyszkiewicz (również w funkcji kierownika).
  - 20 czerwca 1992 odwołano p.o. ministra-szefa Urzędu Rady Ministrów Wojciecha Włodarczyka. W jego miejsce został powołany Aleksander Łuczak (w funkcji kierownika).

[edytuj] Zobacz też

Składy rządów polskich

Premierzy Księstwa Warszawskiego (1807-1813)

Komisja Rządząca Stanisława Małachowskiego • Rząd Stanisława Małachowskiego • Rząd Ludwika Szymona Gutakowskiego • Rząd Stanisława Kostki Potockiego

Premierzy Królestwa Polskiego (1916-1918)

Rząd Jana Kucharzewskiego • Prowizorium rządowe Antoniego Ponikowskiego • Rząd Jana Kantego Steczkowskiego • Rząd Józefa Świeżyńskiego • Prowizorium rządowe Władysława Wróblewskiego

Premier Republiki Polskiej (lubelskiej) (1918)

Rząd Ignacego Daszyńskiego

Premierzy II Rzeczypospolitej (1918-1939)

Rząd Jędrzeja Moraczewskiego • Rząd Ignacego Jana Paderewskiego • Rząd Leopolda Skulskiego • Rząd Władysława Grabskiego (1) • Rząd Wincentego Witosa (1) • Rząd Antoniego Ponikowskiego (1) • Rząd Antoniego Ponikowskiego (2) • Rząd Artura Śliwińskiego • Rząd Juliana Ignacego Nowaka • Rząd Władysława Sikorskiego (1) • Rząd Wincentego Witosa (2) • Rząd Władysława Grabskiego (2) • Rząd Aleksandra Skrzyńskiego • Rząd Wincentego Witosa (3) • Rząd Kazimierza Bartla (1) • Rząd Kazimierza Bartla (2) • Rząd Kazimierza Bartla (3) • Rząd Józefa Piłsudskiego (1) • Rząd Kazimierza Bartla (4) • Rząd Kazimierza Świtalskiego • Rząd Kazimierza Bartla (5) • Rząd Walerego Sławka (1) • Rząd Józefa Piłsudskiego (2) • Rząd Walerego Sławka (2) • Rząd Aleksandra Prystora • Rząd Janusza Jędrzejewicza • Rząd Leona Kozłowskiego • Rząd Walerego Sławka (3) • Rząd Mariana Zyndrama-Kościałkowskiego • Rząd Felicjana Sławoja Składkowskiego

Premierzy Polski na Uchodźstwie (1939-1990)

Rząd Władysława Sikorskiego (2) • Rząd Władysława Sikorskiego (3) • Rząd Stanisława Mikołajczyka • Rząd Tomasza Arciszewskiego • Rząd Tadeusza Komorowskiego • Rząd Tadeusza Tomaszewskiego • Rząd Romana Odzierzyńskiego • Rząd Jerzego Hryniewskiego • Rząd Stanisława Mackiewicza • Rząd Hugona Hanke • Pierwszy rząd Antoniego Pająka • Drugi rząd Antoniego Pająka • Pierwszy rząd Aleksandra Zawiszy (1) • Drugi rząd Aleksandra Zawiszy (2) • Trzeci rząd Aleksandra Zawiszy(3) • Rząd Zygmunta Muchniewskiego • Pierwszy rząd Alfreda Urbańskiego (1) • Drugi rząd Alfreda Urbańskiego (2) • Pierwszy rząd Kazimierza Sabbata (1) • Drugi rząd Kazimierza Sabbata (2) • Trzeci rząd Kazimierza Sabbata (3) • Czwarty rząd Kazimierza Sabbata (4) • Pierwszy rząd Edwarda Szczepanika (1) • Drugi rząd Edwarda Szczepanika (2)

Premierzy Wolnej Polski na Wychodźstwie (1972-1990)

Rząd Sergiusza Ursyn-Szantyra • Rząd Zenona Janasiaka • Rząd Ryszarda Jóżefa Zawiszy • Rząd Stanisława Zięby • Rząd Jana Zygmunta Sobolewskiego • Rząd Jana Libronta • Rząd Jana Alfreda Chanerley-Łokcikowskiego

Premierzy Polski Ludowej (1944-1989)

Rząd Edwarda Osóbki-Morawskiego (PKWN) • Tymczasowy Rząd Edwarda Osóbki-Morawskiego • Tymczasowy Rząd Jedności Narodowej Edwarda Osóbki-Morawskiego Rząd Józefa Cyrankiewicza (1) • Rząd Bolesława Bieruta • Rząd Józefa Cyrankiewicza (2) • Rząd Józefa Cyrankiewicza (3) • Rząd Józefa Cyrankiewicza (4) • Rząd Józefa Cyrankiewicza (5) • Rząd Piotra Jaroszewicza (1) • Rząd Piotra Jaroszewicza (2) • Rząd Edwarda Babiucha • Rząd Józefa Pińkowskiego • Rząd Wojciecha Jaruzelskiego • Rząd Zbigniewa Messnera • Rząd Mieczysława Rakowskiego • Rząd Czesława Kiszczaka • Rząd Tadeusza Mazowieckiego