Wanda Rutkiewicz

Z Wikipedii

Wanda Rutkiewicz-Błaszkiewicz (ur. 4 lutego 1943, zm. 13 maja 1992) - polska alpinistka i himalaistka, z zawodu elektronik, jedna z najbardziej znanych Polek światowego himalaizmu, jako trzecia kobieta na świecie i pierwsza Europejka stanęła na Mount Everest, najwyższym szczycie Ziemi.

Urodziła się na Litwie w miejscowości Pługiniany. Po II wojnie światowej z całą rodziną przyjechała do Wrocławia. Studiowała na Politechnice Wrocławskiej, z dyplomem inżyniera elektroniki pracowała w Instytucie Automatyki Systemów Energetycznych. Później przeniosła się do Warszawy, podjęła pracę w Instytucie Maszyn Matematycznych. Zapowiadała się na świetną siatkarkę, grała w I lidze (nawet kandydowała do gry w reprezentacji Polski).

Pierwsze kontakty ze wspinaniem miała w Sokolikach, skałkach koło Jeleniej Góry. Tam się zaczęła jej przygoda z górami. W 1962 roku ukończyła kurs taternicki na Hali Gąsienicowej w Tatrach. W Tatrach wspinała się na wielu klasycznych i bardzo trudnych drogach (lata 60-te), m. in. północną ścianą Małego Kieżmarskiego Szczytu czy wariantem "R" na Mnichu. Potem były Alpy i w końcu Himalaje. Należała do Klubu Wysokogórskiego we Wrocławiu, a po 1973 roku, kiedy przeniosła się, do Klubu Wysokogórskiego w Warszawie.

Osiągnięcia Wandy Rutkiewicz stawiają ją w gronie najlepszych himalaistek w historii. O swoich wyprawach i płynacych z stąd przemyśleniach często pisała w czasopismach o tematyce alpinistycznej. Była zdecydowaną rzeczniczką i zdeterminowaną realizatorką wspinaczkowej samodzielności kobiet. Była też autorką bądź współautorką kilku książek.

Zaginęła w 1992 podczas ataku szczytowego na Kanczendzongę. Wraz z Carlosem Carsolio 12 maja o w pół do czwartej wyruszyli w górę z obozu IV na 7950 m. Po dwunastogodzinnej wspinaczce w głębokim śniegu Carsolio stanął na wierzchołku. Schodząc napotkał Wandę na wysokości ponad 8200 metrów. Mimo braku sprzętu biwakowego zdecydowała się przeczekać noc i kontynuować wejście następnego dnia. Jej ciała nie odnaleziono. W 1994, jako jedna z trzech pierwszych osób została odznaczona (pośmiertnie) Medalem im. Króla Alberta I, przyznawanym za wyjątkowe zasługi górskie przez King Albert Memorial Foundation.

[edytuj] Znaczące przejścia:

• 1968 wschodni filar Trollryggenu w Norwegii z Haliną Krüger-Syrokomską (pierwsze przejście kobiece, siódme w ogóle),
• 1970 Pik Lenina w Pamirze, jej pierwszy siedmiotysięcznik,
• 1972 Noszak (7492 m) w Hindukuszu,
• 1973 północny filar Eigeru w zespole kobiecym,
• 1975 kierowniczka i organizatorka kobiecej wyprawy na Gasherbrumy
  • 11 sierpnia zdobycie dziewiczego Gasherbruma III (7946 m) wspólnie z Alison Chadwick-Onyszkiewicz, Januszem Onyszkiewiczem i Krzysztofem Zdzitowieckim; jest to rekord wysokości pierwszego wejścia z udziałem kobiet,
  • zespół kobiecy osiągnął Gasherbrum II,
• 1978 północna ściana Matterhornu zimą w zespole kobiecym,
• 16 października 1978 - Mount Everest jako pierwszy Polak i Europejka, trzecia kobieta na szczycie świata,
• 1985 Aconcagua w Andach południową ścianą w stylu alpejskim.
• 15 lipiec 1985 - Nanga Parbat, wraz z Krystyną Palmowską i Anną Czerwińską, ścianą Diamir (pierwsze wejście czysto kobiece),
• 23 czerwca 1986 - K2 (jako pierwsza kobieta i pierwszy Polak),
• 18 września 1987 - Shisha Pangma z Ryszardem Wareckim,
• 12 lipca 1989 - Gasherbrum II,
• 16 lipca 1990 - Gasherbrum I z Ewą Panejko-Pankiewicz,
• 26 września 1991 - Cho Oyu samotnie,
• 22 października 1991 - Annapurna południową ścianą, samotnie.

Zdobyła osiem z czternastu ośmiotysięczników: Mount Everest, Nanga Parbat, K2, Shisha Pangma, Gasherbrum II, Gasherbrum I, Cho Oyu i Annapurnę.

Była autorką i współautorką filmów i książek alpinistycznych:

• "Gdybyś przyszedł pod tę ścianę" (1986),
• "Nanga Parbat 85" (1986),
• "Requiem" (1987),
• "Ludzie na Baltoro" (1988),
• "Kobiety śniegu" (1990) film z wyprawy na Gasherbrum I.
• "Zdobycie Gaszerbrumów", Sport i Turystyka, Warszawa 1979, ISBN 8321722555.
• "Na jednej linie", Ati, Kraków 1996, ISBN 8386219270.
• "Karawana do marzeń", At Publications, Kraków 1994, ISBN 0952142163.

[edytuj] Szkoły imienia Wandy Rutkiewicz:

• W Warszawie: Szkoła Sportowa nr 300 i Gimnazjum nr 117,
• We Wrocławiu Gimnazjum nr 23 i Szkoła Podstawowa nr 58,
• Gminny Zespoł Szkoł w Janowicach Wielkich.

[edytuj] Linki zewnętrzne

• Góry i Alpinizm: Wanda Rutkiewicz
• szczyty.pl: Wanda Rutkiewicz
• Everest History: Wanda Rutkiewicz (ang.)

[edytuj] Bibliografia

• "Więcej o Wandzie Rutkiewicz" - pyta Barbara Rusowicz, Joanna Bandurska; Wanda Rutkiewicz odpowiada, Wyd. Toruń "Comer", 1997.
• "Wszystko o Wandzie Rutkiewicz: wywiad Barbary Rusowicz", Wyd. Toruń, Piła "Comer & Ekolog", 1992 ISBN 8385149031.