İsa
Vikipedi, özgür ansiklopedi
İsa, Yunanca ismiyle Ιησούς (Iēsoũs), Süryanice Eashoa', Esa, Issa. (24 Aralık 0 - 21 Mart 33 veya M.Ö. 8-2 - M.S. 29-36). Doğum ve ölüm tarihleri ile ilgili olarak kimi tarihçiler ve araştırmacılar farklı görüşler belirtirler. "Nasıra'lı İsa" (Jesus of Nazareth) olarak da bilinir. Hristiyanlık'taki temel figürdür. Türkçe'de kullanılan adı Arapça kökenlidir (عيسي). Anadolu'da sözcüğün "Ese" ve "Esi" biçiminde kullanıldığı da görülür. Hristiyanlara ve Müslümanlara göre İsa, Mesih'tir. Teolojide kullanılan, İsa'nın yaşamına dair ana kaynaklar Yeni Ahit'teki dört kanonik İncil'dir (Matta, Markos, Luka ve Yuhanna). Genel kabule göre bunlar I. yüzyılda yazılmışlardır.
Tarihçilerin ve İncil konusunda araştırma yapan din alimlerinin bir çoğu, İsa'nın Galile'li bir öğretmen olduğu, şifa dağıttığı, Yahya tarafından vaftiz edildiği, "halkı isyana teşvik etmek" suçuyla, Yahudiye valisi Romalı Pontius Pilate'nin emri ile Kudüs'te çarmıha gerildiği konusunda hemfikirdir. Buna rağmen bir kısım tarihçiler, İsa'nın gerçek bir şahsiyet olduğu konusunda şüphecidirler. Buna gerekçe olarak da sadece dini metinlerde ve İncil'de sıkça bahsinin geçmesini, tarihi belgelerde ismine pek rastlanmayışını gösterirler.
Hristiyanlık dışında İsa'nın önemli bir figür olarak kabul edildiği bir diğer din de İslam'dır. İslam dinine göre İsa, mesih, peygamber ve resuldür. Peygamberlere gösterilen saygı ifadesi ile Hz. İsa olarak anılır. İslam'a göre İsa Allah tarafından bildirilmiştir (Al-i İmran Suresi). Fakat, Müslümanlar İsa'nın çarmıha gerilmesini ve İsa'nın tanrılığını benimsemez, kabul etmezler.
İsa, Museviliğe göre "sahte peygamber"dir.
Konu başlıkları |
[değiştir] Soyu ve Doğumu
İbrahim'in oğlu İshak'ın soyundan geldiğine inanılır.
Annesi Meryem, Levioğulları soyundan geliyordu. Yeni Ahit, Meryem'in kocası ve İsa'nın kanuni babası olarak andığı marangoz Yusuf'un Davud'a kadar çıkan soyağacını verir. Eski Ahit'te Meryem'den ya da İsa'dan o dönemde henüz dünyaya gelmedikleri için sözedilmez. Kuran'da ise Meryem'den, Meryem'in annesinden, babası İmran'dan ve İsa'dan bahsedilir, Meryem'in annesinin (Yeni Ahit'e göre Elizabeth) doğurması anlatılır. İsa'nın daha beşikte iken konuştuğu ve babasının olmadığı, İsa'nın yaratılmasının Âdem'in yaratılması gibi yoktan olduğu, İsa'nın ölmediği ya da öldürülmediği, hala bir biçimde yaşıyor olduğu, yeniden Mesih olarak geleceği ve sonra öleceği yazılıdır. Kimi araştırmacılara göre, İsa'nın Roma imparatoru Augustus zamanında Bethlehem'de (M.Ö.04) dünyaya geldiği sanılmaktadır. Bazı kaynaklara göre Bethlehem yer adı değil, İsa'nın doğumu sırasında gökyüzünde görülen çok parlak yıldız gibi bir nesnedir. Bu iddiaya göre Bethlehem tabiri İsa'nın nerede değil, ne zaman doğduğunu göstermektedir.
[değiştir] Hristiyanlık'ta İsa
- Hristiyanlıktaki "İsa Mesih" inanışın ayrıntılı bir anlatımı için lütfen Hristiyanlık'ta İsa maddesine bakınız.
- Bu madde Hristiyanlıktaki "İsa Mesih" inanışını anlattığı için Hristiyanlıktaki terminolojiyi ve bilgileri kullanmaktadır.
Hristiyanlar için İsa Tanrı'nın Oğlu ve Bizzat Tanrı'nın kendisidir. Baba (Tanrı) ile insanlar arasında aracı, Beklenen Mesih, Kurtarıcı, Rab, Tanrı ile aynı "öz" den olan, Güçlü Tanrı, tek insan, Dünya'nın tek Kral'ı, Kutsal Üçlü Birlikteki kişilerden "Oğul"dur. Hristiyan kaynakları onu "İsa Mesih" olarak anarlar.
İsa'nın Tanrısal ve İnsani özellikleri farklı mezheplerce farklı yorumlanır. Hristiyanlığın Monofizit görüşüne göre (Süryaniler, Ermeniler, Kıptiler ve Habeşistan Kilisesi) İnsani tabiatı ile Tanrısal tabiatı Tanrısal özü altında erimiş ve ayrılmaz bölünmez tek bir tabiat meydana gelmiştir. Çarmıhta, İsa'nın insani tabiatı gibi ilahi tabiatı da acı çekmiştir. Meryem Theotokosdur, yani Tanrı anasıdır. Diofizit görüşe göre ise (Nasturiler, Keldaniler) İnsani ve Tanrısal olmak üzere birbirinden bağımsız iki tabiatı vardır. Çarmıha gerildiğinde ilahi tabiatı bedeninden ayrılmış, sadece insani tabiat acı çekmiştir. Meryem, insan olan İsa'nın annesidir dolayısıyla da ona Theotokos yani Tanrı anası denemez. Ortodoks, Katolik ve Protestanlar'a göre İnsani ve Tanrısal iki tabiatı olup bunlar asla birleşmezler, karışmazlar ve ayrılmazlar.
[değiştir] İslam'da İsa
- İslam'daki "İsa" inanışın ayrıntılı bir anlatımı için lütfen İslam'da İsa maddesine bakınız.
İslam dininde İsa, Allah'ın önemli peygamberlerinden biri olarak inanılır ve sevilir. Hristiyan metinleri gibi Kur'an'da İsa'nın biyolojik bir babası olmadan, Tanrı'nın isteği ile doğduğunu belirtir. Bu nedenle de mütemadiyen "İsa ibn Meryem" (yani Meryem oğlu İsa) olarak anılır. Yine Hristiyan inancına benzer şekilde İslam'da da onun Allah'ın izniyle çeşitli mucizeler göstermiş olduğu ve birgün dünyayı şeytandan, kötülükten kurtarmak için Mesih olarak geri döneceğine inanılır. Fakat, Hristiyanların aksine, Müslümanlar İsa'nın Tanrı olduğunu veya Tanrı'nın oğlu olduğunu kabul etmez, bu tür bir fikre şiddetle karşı çıkarlar. Ayrıca İsa'nın çarmıhta öldüğüne de inanmazlar.
Bir mezhep olan Ahmediyye'ye göre ise, çarmıhtan kurtulan İsa, Keşmir'e gitmiş ve burada Yuz Asaf ismiyle yaşamış, ölmüştür. Fakat genel İslam mezheplerinin ve ehl-i sünnet'in görüşü bu yönde değildir.
[değiştir] Milat
Miladi takvim İsa'ya göre düzenlenmiştir. Milat, İsa'nın doğumudur. M.Ö. Milattan önce, İ.Ö veya B.C. İsa'dan önce (Before Christ) demektir. Aynı şekilde M.S. Milattan sonra, İ.S. İsa'dan sonra demektir. Milattan sonra anlamında kullanılan A.D. (Anno Domini) Latince "Efendimizin yılında" anlamına gelmektedir.
