Dante Alighieri
De Uiquipedia
Dante Alighieri, conocíu tradicionalmente como Dante (Florencia, mayu/xunu de 1265 - 13/14 de setiembre de 1321), ta consideráu como'l más grande poeta italianu del Renacimientu.
Tabla de conteníos |
[editar] Biografía
La fecha del nacimientu de Dante ye desconocía, aunque sabemos, polos sos escritos, que nació baxo'l signu de xéminis, ente mayu y xunu de 1265. Tamién sabemos que la so familia yera una gran familia de la burguesía güelfa florentina, y el so verdaderu nome yera Alaghieri. So padre yera Alighiero di Bellincione, un güelfu blancu, y so madre Bella degli Abati; Bella ye un diminutivu de Gabriella. Ella morrió cuando Dante nun tenía más de cinco o seis años. Alighiero convive pocu tiempu depués con Lapa di Chiarissimo Cialuffi (aunque nun ye seguro qu'ellos tuvieren casaos) y tuvo con ella dos fíos, l'hermanu de Dante, Francesco y la so hermana, Tana (Gaetana).
Cuando Dante tuvo doce años, en 1277, la so boda foi negociada con Gemma fía de Manetto Donati. Les bodes negociaes a edaes tan precoces yeren entós frecuentes y constituíen una ceremonia importante, qu'esixía actos oficiales roblaos denlantre notariu.
Dante tuvo numberosos fíos con Gemma. Como ye frecuente ente les celebridaes munchos de los sos fíos podríen ser fíos naturales de Dante, y ye probable que Jacopo, Pietro y Antonia fueren solo los sos fíos lexítimos. Antonia toma los hábitos baxo'l nome de Sor Beatriz. Otru home, Giovanni, reclama la so paternidá y lu acompaña nel exiliu, pero nun hai ninguna preba de que les sos pretensiones ten xustificaes.
[editar] Devotu de Virxiliu
Poques coses son conocíes de la etapa escolar de Dante, créese qu'estudiaba en casa. Ye casi seguro qu'estudió la poesía toscana, nun momentu nel que la escuela poética siciliana, un grupu cultural orixinariu de Sicilia, entamó a ser conocíu en Toscana. El so interés lu llevaría a descubrir a los poetes provenzales y la cultura llatina.
Evidente ye la so devoción por Virxiliu (Tu se’ lo mio maestro e ’l mio autore; tu se’ solo colui da cu’ io tolsi lo bello stilo che m’ha fatto onore., escribirá na Divina Comedia, Infiernu, Cantu I).
Ye necesario reseñar que na Edá Media les ruines del Imperiu romanu dixébrense definitivamente dexando una docena de pequeños estaos, de tal manera que Sicilia quedaba tan alloñada (cultural y políticamente) de la Toscana como lo taba de la Provenza: les rexones nun compartíen nin la mesma llingua nin la mesma cultura.
Podemos supoer que Dante yera pal so tiempu un intelectual en sintonía cola so dómina, refináu y colos centros d'interés, podríamos dicir que internacionalizaos.
[editar] El «stil novo» y Beatriz
A los 18 años, atópase con Guido Cavalcanti, Lapo Gianni, Cino da Pistoia y darréu con Brunetto Latini; xuntos conviértense nos cabezaleros del [[Dolce stil novo]]. Brunetto apaez na Divina Comedia n'homenaxe a tolo que-y enseñara a Dante.
Tamién con 18 años atopa a Beatrice Portinari, la fía de Folco Portinari. Paez que Dante nun la vio más qu'una sola vez y que nun-y faló ensamás.
Ye difícil comprender de que taba fechu esi amor, pero foi bien importante pa la cultura italiana: ye nel nome d'esti amor nel que Dante da a la imprenta el so Dolce stil novo; que llevará a los poetes y los escritores a descubrir los temas del amor d'una manera enfática ensin precedentes.
L’amor por Beatriz (como notru estilu'l de Francesco Petrarca pola so Laura) será un motor pa la poesía y pa vivir la so pasión política.
[editar] El partíu güelfu
Nos disturbios que se vivieron naquelles dómines n'Italia, Dante fue güelfu ardiente: señalándose en delles acciones militares d'Arezzo, de Bolonia y de Pisa, contribuyendo muncho pol so valor, en calidá de “feritore” d'a caballo, na victoria de Campaldino (1289), ganada sobre los Xibelinos d'Arezzo, asina como la toma de Caprona, ganada a los pisanos (1290).
[editar] Florencia
Desendolcó con ésitu un buen númberu de misiones polítiques, y foi nomáu en 1300 como unu de los priores o maxistraos supremos de Florencia. Pero la división surdió ente los Güelfos, que dominaben en Florencia, y la villa foi repartida ente dos nueves facciones, los Negros, que queríen abrir les sos puertes a Charles de Valois, y los Blancos, que lu refugaben. Dante, que tomara partíu polos Blancos, tuvo qu’esiliase de la so patria en 1302.
[editar] L'exiliu
Caleyará depués de ciudá en ciudá, lluchando contra la miseria; residió en Verona, Padua, Rímini, Lucca, pasó dalgún tiempu en París, onde frecuenta la universidá, y finalmente asitiase en Rávena, ciudá na que foi güéspede de Guido Novello de Polenta, y onde morrerá en 1321, depués de facer inútiles esfuerzos por reentrar na so patria.
[editar] Dante y l'Euro
El retratu que de Dante fizo Rafael foi escoyíu polos italianos pa figurar na cara nacional de les monedes de dos euros.
[editar] La Divina Comedia
La so obra más conocida ye La Divina Comedia, considerada la cume de la lliteratura medieval europea y la base del italianu escritu modernu. Describe el maraviosu viaxe del poeta tres del infiernu el purgatoriu y el paraísu a la gueta de la so amada Beatriz.
[editar] Otres obres destacaes
- De Vulgari Eloquentia ("Sobre la llingua vulgar")
- La Vita Nuova ("Vida nueva")
- Le Rime ("Les rimes"), nomada tamién el Canzionere ("Cancioneru")
- Il Convivio ("El convidáu")
- Monarchia ("Monarquía")
