Alkemio
El Vikipedio
Alkemion (ankaŭ foje Alĥemio) oni povas konsideri kiel la pra-staĝo de la scienca kemio. Oni ankaŭ povas konsideri ĝin kiel kvazaŭ-religia vojo al perfektiĝo per la laboro de la metaloj.
Enhavo |
[redaktu] Origino
[redaktu] La prauloj kaj Alkemio
La pra homoj miris la fajron; iam, ili lernis kiel perfajre eltiri metalon el ŝtonoj, kaj krei ĉiuspecajn objektojn el metalo. Tion farante, ili bone konsciis ke ili paŝis ekster la kutimaj naturaj leĝoj. Kaj en ilia menso plene je spiritoj, kie ĉion vivas, indis trovi klarigojn. Alkemio rezultas el tiu konfliko: Ĝi estis klopodo klarigi kion pasas en la forno.
[redaktu] Bazaj kredoj de Alkemio
Baza kredo de alkemio estas, ke krom la vegetala kaj animala regno, ankaŭ la minerala regno havas siaspecan vivon, speciale la metaloj: Ili bezonas miloj da jaroj por maturiĝi, puriĝi, perfektiĝi. La rezulto estas ilia grada transformo en oro, aŭ transmutacio. Dua baza kredo estas ke la naturo permesas akceli tiun perfektiĝon. La alkemisto do nur helpas la naturon, kiam li faras aŭron el plumbo.
[redaktu] Etimologio
La vorto alkemio estas el greka deveno, tra la araba. La greka etimologio referas al la Egiptoj, kaj eblas ankaŭ kompreni ĝin kiel «arto de la fandado». Tamen, ni konstatu ke alkemio kaj aŭrfarado ekzistas en ĉiuj kulturoj. Ofte, alkemio fariĝas videbla nur tra legendoj: La reĝo Midas, la aŭron-fekanta azeno, ktp.
[redaktu] La alkemia Arto (okcidenta alkemio)
[redaktu] Antikveco
La greka kaj egipta deveno de alkemio troviĝas en la t.n. Tabulo Smeralda. Ĝi estas aforismaro, kiun, laŭ la legendo, Hermeso Trismegistos engravis en smeraldo. La tekston oni tradukis al la latinan kaj ĝi iĝis la centra dokumento de la alkemistoj. Diversaj grekaj alkemistoj (Zozimo el Panopolis, Apolonius el Tiane) kaj arabaj alkemistoj (Geber, Aviceno) riĉiĝis la tradicion, kiu venis en okcidenta Eŭropo en la Mezepoko.
[redaktu] Mezepoko
Pri alkemio laboris la teologo Tomaso Akvino. Ankaŭ Jacques Coeur, ministro de la franca reĝo verŝajne sukcesis, kiel la publika skribanto Nicolas Flamel, kies nomo troviĝas diversloke en Parizo: Ambaŭ seneksplike riĉiĝis en malmulte da tempo. Tiuj sukcesoj kapturnigis ĉiujn pensuloj kaj pli kaj pli da aŭtoroj asertis ke ili trovis la Grandan Verkon. Alkemistoj engaĝiĝis multnombraj ĉe la potenculoj, ekzemple ĉe la korto de Rodolfo en Prago (kie ankaŭ ekzistas la alkemia palaco Wallenstein kaj la strateto de la aŭro).
[redaktu] Aŭra aĝo de Alkemio
En la periode de la 16a ĝis la 18a jarcento, la alkemiaj tekstoj kongruixas pli kaj pli: la Ŝtono de la Filozofoj estas la celo. Ĝi disponigas ĵetpulvoron, per kiu ĉiu metalo transformiĝas en aŭro. La farado de la Ŝtono estas nomata Granda Verko. Pri tiu farado tamen, la alkemiaj libroj restas malklaraj.
[redaktu] La Granda Verko
Tiuj tekstoj ĉiuj asertas, ke la aŭtoro sukcesis la Grandan Verkon, ke li klarigas pli ol ĉiuj aŭtoroj antaŭ li, ke li tamen silentu pri diversaj detaloj. Li krome avertas ke la Granda Verko estas danĝera, ke la sukceso ankaŭ estas danĝera. La aŭtoro tiam komencas paroli pri la unua materio, kiun oni devas diveni dank'al liaj priskriboj kaj aludoj. Pri la operacioj, li nur parolas per alegorioj, kaj substrekas tion uzante ekzemple posesivan pronomon antaŭ la metaloj, por distingi ilin de la kutimaj metaloj: Nia Hidrargo, Nia Aŭro, ktp. En la klarigoj pri la farendaĵoj aperas diversaj simboloj: La reĝo, la luno, la suno, la stelo, la ambaŭseksulo, la agloj, la drako... Je la fino de la Granda Verko, la preparaĵo havas la sinsekvajn kolorojn: Nigro, ruĝo, (foje tie-ĉi: flavo) blanko. Poste indas ankaŭ purigi la ŝtonon kaj plipotencigi ĝin per diversaj faraĵoj.
[redaktu] Ceteraj Alkemistoj
Indas substreki ke krom la alkemiaj aŭtoroj, kiuj nur verkis por alkemistoj, ankaŭ «normalaj» aŭtoroj estas agnoskitaj de la alkemistoj kiel alkemiaj aŭtoroj: Francisko Rabelais, Mikelo Cervantes, aŭ pli moderne, Georges Perec.
Same, la alkemistoj kutimas enkalkuli kiel alkemistoj kelkajn famulojn kiuj famiĝis per aliaj talentoj ol alkemio: Aviceno, Tomaso de Akvino, Isaac Newton.
[redaktu] La praktika alkemio
La alkemia entuziasmo instigis multnombrajn homojn al diversaj klopodoj kun metaloj kaj tuta aro da substancoj. La naksiĝanta kemio tiel akiris multajn praktikajn rezultojn.
Dank'al la alkemistoj, la eŭropanoj malkovris la kanonan pulvon, la kaĥelon, kaj la lumumon de la fosforo.
[redaktu] Alkemio nuntempe
[redaktu] Tempo de la duboj
Kun la Klerigo kaj la pozitivismo, alkemio suferis grandan malestimon. Gaston Bachelard inter alie atakis ĝin kiel tipa pseŭdo-scienco.
[redaktu] Fulcanelli kaj la moderna scienco
Komence de la 20-a jarcento, la alkemisto Fulcanelli renoviĝis la okcidentan alkemion per lia du verkoj (La misteroj de la katedraloj kaj La filozofaj domoj), kie li analizas la ornaĵojn de gotikaj katedraloj kaj de diversaj konstruaĵoj laŭ alkemia vidpunkto. Li ankaŭ sekvis la scienco de lia tempo kaj konstatas ke eĉ el tiu vidpunkto, la transmutacio estas farebla, almenaŭ teorie. Tamen la sicencistoj dubas pri la praktikeco: Ene de multekosta akcelilo, tion eblas jes. Sed sen ĝi?
[redaktu] Alkemio, psikologio, antropologio
Karlo Gustavo Jung ankaŭ interesiĝis pri alkemio kaj vidas ĝin kiel ujo pri la psikaj arketipoj.
Alia interesa legindaĵo pri alkemio estas la vidpunkto de la antropologo kaj specialisto pri religioj Mircea Eliade.
[redaktu] Senmorteco de la alkemia revo
Je la fino de la 90aj jaroj, oni anoncis sukcesan malvarman fandiĝon, kiu sin rivelis fiaska. Ĉu plidaŭro de la alkemia revo?
[redaktu] Arkemio en arto kaj amuzaĵo
[redaktu] Literaturo
- Harry Potter and the Philosopher's Stone
- La serioj de mangao kaj animeo, Fullmetal Alchemist (Hagane no Renkinĵucuŝi) de Arakawa Hiromu.
- Fantastic Four
- Faust
- Busou Renkin
[redaktu] Libroj
- C. G. Jung: Psikologio kaj alkemio
- Mircea Eliade: Forĝistoj kaj alkemistoj
- Eugène Canseliet: Alkemio klarigita laŭ siaj klasikaj tekstoj
- Alexander Roob: Alkemio kaj mistiko
 Alkemiisto (pentraĵo de William Fettes Douglas) |
 Alkemiisto Michał Sędziwój (pentraĵo de Jan Matejko) |
 |
[redaktu] Vidu ankaŭ jenon:
- Ŝtono de la saĝuloj
- Astrologio
- Magio
- Esoterismo
- Taoismo
- Akupunkturo
- Ajur-Veda-a medicino
- Homeopatio
- Psikologio
- Carl Gustav Jung
- Nova Epoko
- Fiziko
- Scienca metodo
- Pseŭdoscienco
- Arĝento
- Kupro
- Zinko
- Hidrargo
- Sulfuro
- Arseno
- Antimono
- Kalko
- Alkoholo
- Kamforo
- Aceta acido
- Pulvo
- Scienco
- Rozkrucismo
- Mangao
[redaktu] Eksteraj ligiloj
http://www.levity.com/alchemy- http://etext.lib.virginia.edu/cgi-local/DHI/dhi.cgi?id=dv1-04
- http://www.gutenberg.org/etext/14218
- http://www.levity.com/alchemy/index.html
 |
Ĉi tie estas aldonaj bildoj por la artikolo. Vi povas helpi al Vikipedio se vi elektos la taŭgajn bildojn kaj metos ilin en la artikolon. |
