Gevangenpoort (Den Haag)
De Gevangenpoort is een Middeleeuwse gevangenis in Den Haag. Sinds 1882 is in het gebouw een museum is gevestigd. De gevangenpoort ligt dicht bij het Binnenhof en de Hofvijver. Achter de poort ligt wat in Den Haag nu "de Plaats" wordt genoemd. Aan het hoofd van dit plein bevond zich 'het Groene Zoodje'. Dit was de executieplaats.
De gevangenpoort was vanaf ongeveer 1420 tot 1828 de gevangenis van het Hof van Holland, waarin personen die een zwaar misdrijf hadden begaan terecht kwamen. In 1428 maakte Filips de Goede de "voorpoorte van den hove" zoals de poort oorspronkelijk genoemd werd, tot staatsgevangenis. Karel de Grote bouwde een groot cellencomplex aan de poort vast, en breidde ook het gerechtsgebouw uit.
De verdachten werden in de gevangenpoort gehuisvest in afwachting van het proces. Daarbij werd conform middeleeuwse gebruiken tortuur toegepast. De bekendste gevangene van deze gevangenis was Cornelis de Witt, die niet werd veroordeeld voor meineed. Later werd Cornelis met zijn broer Johan gelyncht door "het gepeupel" voor de deur van de Gevangenpoort. Dit alles speelde zich af in het Rampjaar 1672.
Soms zaten de gevangenen met vijftien personen in één cel. De gevangenen moesten hier wachten op hun vonnis, dat bestond uit bijvoorbeeld een boete, verbanning, schandstraf, lijfstraf of de doodstraf. Opsluiting als straf werd pas toegepast sinds de 17e eeuw.
[bewerk] Museum
Het museum stelt een collectie straf- en martelwerktuigen ten toon, en is daarom, volgens het museum zelf, niet geschikt voor kinderen onder de 8 jaar. Met deze collectie werd een start gemaakt in 1875 door Victor de Stuers. De verzameling omvat onder andere brandijzers, beulszwaarden, duimschroeven, pijnbanken en schandborden.
Het museum omvat een cellenblok, een gerechtsgebouw en woning voor de cipier.
[bewerk] Gebouw
De Gevangenpoort was oorspronkelijk één van de drie toegangspoorten tot het Grafelijk Slot, met de Buitenhof en de Binnenhof. Het is het enige poortgebouw uit de Middeleeuwen dat in Den Haag bewaard bleef.
Het poortgebouw is sinds 1853 een Rijksmonument.
