Rechts (politiek)
- Zie ook: politieke spectrum
De aanduiding rechts wordt gebruikt om de politieke richting van partijen, personen en organisaties te karakteriseren. De betekenis die eraan wordt gegeven kan van land tot land verschillen, en kan in de loop der tijd veranderen.
De termen links, rechts, centrum-links, centrum-rechts, enzovoort suggereren dat alle politieke partijen vrij eenvoudig gepositioneerd kunnen worden in een spectrum dat varieert van extreem-links tot extreem-rechts. In de praktijk kan zo'n indeling niet zonder meer op basis van de partijstandpunten gemaakt worden, omdat een partij bijvoorbeeld op sociaal gebied "linkse" standpunten heeft en op ethisch gebied "rechtse" standpunten. Een vuistregel voor de indeling van een partij kan zijn het links-rechts-gehalte te meten aan de hand van haar standpunten op drie belangrijke gebieden: de visie op de rol van de overheid in de economie, de visie op de gewenste machtsverdeling (de gewenste invloed van de burger op de politiek) en de visie op de vraag of er strikte strenge voorgeschreven waarden en normen moeten zijn op zedelijk gebied.
Ook binnen een partij of organisatie kan vaak een spectrum worden onderscheiden. De uiteinden daarvan worden met linkse dan wel rechtse vleugels aangeduid.
Inhoud |
[bewerk] Herkomst van de term
De termen links en rechts in de politiek stammen uit de tijd van de Franse revolutie en verwezen oorspronkelijk naar de positie waarin de verschillende partijen in het parlement zaten (links of rechts van de voorzitter). In het Franse parlement zat de koning rechts tegenover de afgevaardigden. Omdat hij liever zijn (conservatieve) geestverwanten dichtbij zich had zitten, kwamen de conservatieven aan de rechterkant van het parlement terecht. Die indeling is sindsdien gehandhaafd. Zie ook: Wetgevende Vergadering.
[bewerk] Betekenis van het begrip rechts
Het begrip rechts moet niet verward worden met conservatief. Die twee woorden moeten we duidelijk onderscheiden. Conservatief is behoudend of terug naar vroeger. Iedere politieke stroming, of die nu links is of rechts, kan conservatief zijn.
Vaak wordt als rechts beschouwd:
- Streven naar handhaving van, of terugkeer naar oorspronkelijke normen en waarden, zoals:
- Wantrouwen ten aanzien van overmatig overheidsingrijpen.
- Aanhouden van particulier initiatief om welvaart en welzijn te bereiken.
Achter deze ideeën en waarden ligt een pessimistisch mensbeeld. De twee kanten daarvan zijn dat de mens als niet sociaal beschouwd wordt en dat er grote ongelijkheden zijn in talenten en mogelijkheden tussen de mensen. Uit het feit dat de mens niet sociaal is van nature, volgt dat er strakke en duidelijke regels moeten zijn. Een hiërarchisch geordende samenleving waarin duidelijk is wie boven wie staat en waarin de regels duidelijk zijn, met een getalenteerde elite die van oudsher weet hoe er bestuurd moet worden is de garantie voor een goed functionerende samenleving. We vinden dit standpunt terug bij de filosoof Thomas Hobbes die een Goede Vorst wilde laten heersen, om te voorkomen dat er een "oorlog van allen tegen allen" zou ontstaan. Een overzicht van de waarden en regels die rechts op zedelijk gebied wil handhaven vinden we in de lichaamsmetafoor. De kernwaarde van rechts is ongelijkheid. Die ligt opgesloten in een vrije marktsysteem waarin de overheid niet ingrijpt. Vandaaruit is te verklaren waarom rechts op economisch gebied een terugtredende overheid prefereert. Op zedelijk gebied, maar ook op het gebied van het handhaven van regels, moet de overheid juist sterk zijn.
Er zijn twee soorten rechts. De eerste is confessioneel-rechts dat de nadruk legt op de gezaghebbende rol van de kerk en de waarden van de lichaamsmetafoor. Er is ook een modern-rechts, vaak te vinden bij rechts-liberalen, dat de nadruk legt op economische ongelijkheid en waarden als "initiatief", "doorzettingsvermogen" en "karakter". Rechts-liberalen zijn vaak atheïstisch of agnostisch en republikeins. Dat is te verklaren uit hun emancipatiestrijd in de 19e eeuw tegen de toen overheersende Rechts-conservatieve machten.
Overigens werden in Nederland tot de Tweede Wereldoorlog alleen de confessionele partijen tot de rechtse partijen gerekend. De traditionele normen werden namelijk vereenzelvigd met de christelijke normen.
Naast deze inhoudelijke kenmerken, kan men een rechtse groepering herkennen aan het feit dat men het binnen die groep als een beschuldiging opvat om "te links" genoemd te worden. (Binnen linkse groeperingen wordt rechts zijn veelal als een belediging opgevat.)
[bewerk] Rechtse partijen in Nederland
De volgende Nederlandse partijen worden tot rechts gerekend:
- VVD, in ethische kwesties (abortus, euthanasie) geldt de VVD echter als progressief;
- SGP;
- LPF;
- PVV;
- CDA, wordt over het algemeen als centrum-rechts gezien, alhoewel zij ook over een centrum-linkse vleugel beschikt.
[bewerk] Rechtse partijen in Vlaanderen
- Vlaams Belang, neigt volgens sommigen naar extreemrechts.
- Daarnaast zijn er nog binnen de VLD, CD&V en N-VA rechtse politici actief.
[bewerk] Extreemrechts
De term ‘extreemrechts’ wordt meestal gebruikt voor groeperingen die zich aan de uiterst rechtse zijde van het politieke spectrum bevinden. Vaak worden de ideeën van deze partijen gekenmerkt door een diepgeworteld conservatisme en een zeer sterke vorm van nationalisme en/of racisme.
[bewerk] Extreem / radicaal rechtse partijen in Nederland
- Nieuw Rechts, noemt zichzelf radicaal rechts, neigt volgens sommige critici naar extreemrechts;
- Nationale Alliantie, een nationalistische partij;
- Nederlandse Volks-Unie.
[bewerk] Externe links
- Voor de Nederlandse politiek: Parlement & politiek (Zoek op: "Links en rechts")
 |
|
politiek | politiek spectrum | links | rechts | extreemlinks | extreemrechts |
