| Week 1 |
|
Bladeren zijn het vlakke, meestal groene, loof aan bomen en planten waarin het grootste deel van de fotosynthese plaatsvindt. Alleen de hogere planten Gymnospermae (uitwendig zaaddragende planten) en de Angiospermae (inwendig zaaddragende planten) vormen bladeren.
[bewerk]
|
|
| Week 2 |
|
Jupiter is vanaf de zon gezien de vijfde en tevens grootste planeet van ons zonnestelsel. Net als Saturnus is Jupiter een gasreus en beschikt dus niet over een vaste oppervlakte. De planeet is vernoemd naar de Romeinse god Jupiter.
[bewerk]
|
|
| Week 3 |
|
Zwarte gaten zijn de overblijfselen van supernova-explosies. Als de kern van de exploderende ster meer dan ongeveer 5 maal de massa van de zon is, implodeert de kern van de ster uiteindelijk tot een zwart gat.
[bewerk]
|
|
| Week 4 |
|
Het lichtnet is de algemene naam voor het netwerk waarmee alle woningen,kantoren en andere locaties - via het hoogspanningsnet - met een elektriciteitscentrale zijn verbonden.
Het lichtnet levert overal ter wereld wisselspanning, maar de elektrische spanning is niet overal dezelfde. Dat geldt ook voor de netstekers, die per land kunnen verschillen.
[bewerk]
|
|
| Week 5 |
|
Charles Darwin (1809 - 1882) was een Britse bioloog. Hij was de grondlegger van de theorie van evolutie gebaseerd op natuurlijke selectie, welke de basis vormt van de huidige evolutietheorie.
[bewerk]
|
|
| Week 6 |
|
De suikerbiet is een wortelgewas dat wordt geteeld voor de productie van suiker. De plant is een soort binnen de Amarantenfamilie en heeft als Latijnse naam Beta vulgaris. De plant wordt tot 80 centimeter hoog. De naam Beta (waar ook " biet" vandaan komt) zou afstammen van de Griekse letter beta, naar de pootstok die in de oudheid de vorm van een beta zou hebben.
[bewerk]
|
|
| Week 7 |
|
De walvishaai is de grootste vis, en dus ook de grootste haai. In tegenstelling tot wat de naam doet vermoeden, is de walvishaai géén walvis. Walvishaaien vormen een bedreigde diersoort. De soort geldt als een van de grootste mysteries in de biologie en is onderwerp van veel wetenschappelijk onderzoek.
[bewerk]
|
|
| Week 8 |
|
Een schrijfmachine of typemachine is een mechanisch apparaat waarmee drukletters op papier kunnen worden afgedrukt. Vóór de uitvinding van de schrijfmachine werden brieven en ook officiële documenten met de hand geschreven, vaak door klerken. Sinds de opkomst van de computer, en vooral de tekstverwerker is de schrijfmachine vrijwel volledig in onbruik geraakt.
[bewerk]
|
|
| Week 9 |
|
Holografie is een manier om een driemensionale afbeelding van een object te maken, met gebruik van een plat vlak in de vorm van een fotografische film, of een ingegraveerde structuur. Door de afbeelding uit verschillende hoeken te bekijken lijkt het platte beeld te veranderen zodat de indruk van een ruimtelijk beeld bestaat.
[bewerk]
|
|
| Week 10 |
|
DNA is een afkorting van DeoxyriboNucleic Acid (desoxyribonucleïnezuur), een voor het leven zeer belangrijke chemische verbinding. Het DNA bevat namelijk de complete erfelijke informatie van het organisme waar het de eigenschappen van omschrijft, zoals van een mens.
[bewerk]
|
|
| Week 11 |
|
Het broeikaseffect is een effect dat sommige gassen in de atmosfeer hebben, waardoor zij de temperatuur van de aarde hoger maken dan anders het geval zou zijn. Zonder het broeikaseffect zou de temperatuur op aarde nu gemiddeld -18°C zijn, thans is zij 15°C.
[bewerk]
|
|
| Week 12 |
|
Reeds in de Oudheid ontdekte men dat magnetietkristallen elkaar afhankelijk van de oriëntatie aantrekken of afstoten. Dit natuurkundige verschijnsel wordt magnetisme genoemd. Magnetiet is, evenals magnesium genoemd naar Magnesia, een gebied in Thessalië in het oude Griekenland.
[bewerk]
|
|
| Week 13 |
|
De Wolf is een zoogdier uit de orde Carnivora en is naar alle waarschijnlijkheid de voorouder van de hond (Canis lupus familiaris). In ieder geval kunnen ze samen vruchtbare nakomelingen voortbrengen, zodat de hond en de wolf, althans volgens bepaalde definities, tot dezelfde soort kunnen worden gerekend.
[bewerk]
|
|
| Week 14 |
|
Isaac Newton's werk betekende een belangrijke aanzet tot de wetenschappelijke revolutie en Newton wordt dan ook algemeen erkend als één der zeer groten in de wetenschap, in dezelfde klasse als Archimedes en eigenlijk de belangrijkste natuurkundige tot Einstein.
[bewerk]
|
|
| Week 15 |
|
Een kamsalamander is een watersalamander uit de familie echte salamanders (Salamandridae). Voor de paartijd ontwikkelen de mannetjes een getande rugvin, wat de naam verklaart en cristatus betekent kamvormend.
[bewerk]
|
|
| Week 16 |
|
Tektoniek is het vakgebied dat zich bezighoudt met de structuur van de platen in de aardkorst, hoe deze platen ontstaan, hoe ze bewegen en hoe ze verdwijnen. Het begrip tektoniek wordt ook gebruikt om de langzame beweging van de platen aan te duiden en wordt dan ook wel platentektoniek, continentverschuiving of continentendrift genoemd.
[bewerk]
|
|
| Week 17 |
|
De Galileo is een ruimtetuig dat op 18 oktober 1989 gelanceerd werd vanaf Cape Canaveral met de Space Shuttle Atlantis met de bedoeling Jupiter en zijn manen te bestuderen. Galileo is, zoals de naam doet vermoeden, vernoemd naar Galileo Galilei die in 1610 als eerste een telescoop gebruikte om het heelal te beschouwen, en daarbij de 4 grote manen van Jupiter ontdekte.
[bewerk]
|
|
| Week 18 |
|
Een vulkaan is een geologische structuur, veelal in de vorm van een (kegelvormige) berg, waardoor magma uit de mantel het oppervlak van een planeet kan bereiken. Wanneer dit magma onder hoge druk en met hoge temperatuur de oppervlakte bereikt, wordt dat een eruptie genoemd.
[bewerk]
|
|
| Week 19 |
|
Het geslacht berk omvat ongeveer 30 soorten, die verspreid over het Noordelijk halfrond voorkomen. De bomen van dit geslacht zijn uiterst winterhard. Ze zijn de enige inheemse boomsoorten op Groenland en IJsland, Björk is berk in het IJslands. De berk is een echte pioniersplant.
[bewerk]
|
|
| Week 20 |
|
Steenkool bestaat uit afzettingen van plantenresten die in een geologisch verleden zijn gevormd en daarna langdurig aan hoge druk en warmte zijn blootgesteld, waarbij tamelijk zuivere koolstof en vluchtige verbindingen ontstonden, waarvan de laatste weer grotendeels zijn ontsnapt.
[bewerk]
|
|
| Week 21 |
|
Tarwe is ook een van de oudste gedomesticeerde planten. De domesticatie vond waarschijnlijk ongeveer 10.000 jaar geleden plaats in het Midden-Oosten en Afrika van Syrië tot Kashmir en naar het zuiden tot in Ethiopië.
[bewerk]
|
|
| Week 22 |
|
Radio is draadloze telefonie en telegrafie, maar de betekenis is ruimer dan dit alleen. Het woord radio wordt eveneens gebruikt als afkorting voor radio-omroep, radio-ontvanger en zendontvangapparatuur. Technisch gezien is radio een techniek met elektromagnetische radiogolven om draadloos boodschappen over te brengen.
[bewerk]
|
|
| Week 23 |
|
Kwarts is het meest algemeen voorkomende mineraal in de aardkorst. Het vertegenwoordigt ongeveer 12% van het volume daarvan. Het is een siliciumdioxide SiO2. Het komt voor als prachtige grote heldere kristallen (bergkristal) maar kan door verontreinigingen ook gekleurd zijn.
[bewerk]
|
|
| Week 24 |
|
Sucrose of in huishoudelijke termen suiker, is een voedingsmiddel dat geassocieerd wordt met één van de primaire smaken, namelijk zoetheid.
Het wordt gemaakt van suikerbieten, suikerriet of suikerpalm middels een raffinageproces. Bij dat proces wordt de suiker uit de plant opgelost in heet water, en door herkristallisatie en filtratie gezuiverd.
[bewerk]
|
|
| Week 25 |
| Joeri Aleksejevitsj Gagarin (Юрий Алексеевич Гагарин) (9 maart 1934 - 27 maart 1968) was kosmonaut (Russische naam voor ruimtevaarder). Op 12 april 1961 werd Joeri Gagarin de eerste mens die een ruimtereis maakte aan boord van de Vostok 1.
[bewerk]
|
|
| Week 26 |
|
De eerste klokken (als deze zo genoemd kunnen worden) waren zonnewijzers waarbij de draaiing van de aarde een maat voor de tijd aangaf. Via zandlopers en allerlei andere mechanismen werd uiteindelijk het mechanische slingeruurwerk uitgevonden. Vanaf dat moment was de tijd met enige nauwkeurigheid te meten.
[bewerk]
|
|
| Week 27 |
|
Barnsteen is een fossiele hars van prehistorische naaldbomen, Pinus succinifera. Deze hars is miljoenen jaren geleden uit de bomen gedropen en daarna versteend. Barnsteen stamt dus uit het Paleozoicum tot aan het Kwartair. Barnsteen is warmgeel tot donkerrood van kleur. De mooiste barnsteen is doorzichtig.
[bewerk]
|
|
| Week 28 |
|
Een supernova vormt het einde van het leven van een zware ster. Een lichte ster verandert in een witte dwerg, maar bij een zware ster explodeert de buitenste schil, terwijl het binnenste van de ster implodeert.
De lichtsterkte van de supernova wordt ca. 100 miljoen maal de oorspronkelijke intensiteit. Als een supernova op de plaats van de zon zou uitbarsten, zou de aarde verdampen; een supernova op de plaats van Sirius zou meer licht geven dan de volle maan.
[bewerk]
|
|
| Week 29 |
|
Als een van de eersten die een telescoop gebruikten, en waarschijnlijk de eerste die hem gebruikte voor astronomische waarnemingen, ontdekte Galileo Galilei vier manen van Jupiter. Hij nam ook de schijngestalten van de planeet Venus waar, en kraters op de maan.
[bewerk]
|
|
| Week 30 |
|
De zon is de ster die zich het dichtst bij de aarde bevindt en het helderste object aan de hemel. Binnen het melkwegstelsel is het een onopvallende, min of meer gemiddelde ster. Ze is het grootste object in ons zonnestelsel is en bevat 99,8% van de massa van het complete zonnestelsel.
[bewerk]
|
|
| Week 31 |
|
De Kleine Beer is een sterrenbeeld aan de noorderhemel. voornamelijk liggende tussen rechte klimming 13 u. en 18 u. en tussen declinatie 66º noord en de pool. Het sterrenbeeld bevat de noordelijke hemelpool die zich momenteel in de buurt bevindt van Polaris (alpha Ursae Minoris, oftewel de poolster)
[bewerk]
|
|
| Week 32 |
|
Pythagoras werd geboren op Samos, een van de toen welvarende Griekse eilanden in de Aegeïsche zee. Volgens de overlevering heeft hij veel reizen gemaakt naar Egypte en het Oosten. Hij streefde harmonie en reinheid van de ziel na, wat volgens hem bevorderd kon worden door onder andere de kennis van getalsverhoudingen. Deze verhoudingen beheersen volgens zijn leer het heelal, zoals ze bijvoorbeeld ook terug te vinden zijn in de muziek.
[bewerk]
|
|
| Week 33 |
|
Het Internationaal ruimtestation ISS (Engels: International Space Station) is een ruimtestation in een baan om de aarde dat door meerdere landen betaald, gebouwd en bemand wordt. Op 20 november 1998 werd de eerste module gelanceerd en sinds 2 november 2002 is het station permanent bewoond.
[bewerk]
|
|
| Week 34 |
|
De Walnoot ook wel Gewone walnoot, Okkernoot of Persische walnoot genoemd, wordt al vele eeuwen geplant vanwege de grote economische waarde van het hout en de goed smakende noten. Deze boom is inheems in Zuid-Europa op de Balkan, Zuidwest en Centraal Azië tot de Himalaya en in Zuidwest-China
[bewerk]
|
|
| Week 35 |
|
De Cro-Magnonmens is een uitgestorven mensensoort, vernoemd naar de vindplaats Cro Magnon in de Franse Dordogne. Het is een ondersoort van de moderne mens, Homo sapiens.
[bewerk]
|
|
| Week 36 |
|
Ganymedes is niet alleen de grootste maan van Jupiter, maar zelfs de grootste maan van ons zonnestelsel. Hij is groter dan Mercurius, maar de massa van Ganymedes is slechts de helft ervan. Ganymedes is veel groter dan Pluto.
[bewerk]
|
|
| Week 37 |
|
Nicolaus Copernicus (1473 - 1543) was een belangrijk wiskundige, arts, jurist en sterrenkundige die bekend is geworden door zijn ideeën over de structuur van het zonnestelsel. Deze gedachten betekenden een omwenteling in het wetenschappelijk denken van zijn tijd en in ons wereldbeeld (de Copernicaanse revolutie).
[bewerk]
|
|
| Week 38 |
|
Een kelpwoud is een wereldwijd voorkomend ecosysteem onder de zeespiegels. De naamgevende soort is de kelp. Dit zijn bijzonder grootgroeiende meercellige soorten uit de afdeling van de bruinalgen, ook wel vingerwier genoemd. De in kelpwoud levende algen zijn overwegend bruinalgen en roodalgen.
[bewerk]
|
|
| Week 39 |
|
Anaconda's komen voor in Zuid-Amerika, maar niet in het zuiden en noorden, met name langs het stroomgebied van de Amazone- en Orinocorivier. De naam echter komt uit het Sri Lankaans, en betekent olifantendoder, en omdat Sri Lanka een heel eind van Zuid-Amerika ligt is deze waarschijnlijk ooit gegeven aan de netpython en nu gebruikt voor deze soort, die ongeveer net zo groot wordt.
[bewerk]
|
|
| Week 40 |
|
De Space Shuttle is een ruimtevaartuig van de NASA. Hoewel het ruimteveer geen bouwwerk of kunstwerk in de strikte zin van het woord genoemd kan worden, beschouwen velen het toch als een van de moderne wereldwonderen, een voortbrengsel van de mens dat bewondering oproept.
[bewerk]
|
|
| Week 41 |
|
Het plaatsje Chicxulub is van Maya-herkomst, maar het is pas echt bekend geworden, nadat het plaatsje in een enorme inslagkrater bleek te liggen. In de Maya-taal betekent Chicxulub overigens "staart van de duivel"; zacht gezegd een toepasselijke naam.
[bewerk]
|
|
| Week 42 |
|
Destillatie is in de scheikunde een techniek om twee of meer stoffen te scheiden gebaseerd op het verschil in kookpunt.
Wanneer twee vloeistoffen zijn gemengd zal wanneer men het mengsel kookt normaal gesproken degene van de twee stoffen die het laagste kookpunt heeft iets meer verdampen dan de andere.
[bewerk]
|
|
| Week 43 |
|
Een fractaal is in de wiskunde een figuur die op verschillende grootteschaal gelijkvormig is.
De fransman Gaston Julia ontdekte de fractaal als wiskundig object. Naar hem is de Julia-verzameling genoemd.
De ontdekker van de wiskunde achter fractalen is Benoit B. Mandelbrot, die ook de fractaal beschreef die zijn naam draagt, de Mandelbrot verzameling. Deze is rechts grafisch voorgesteld.
[bewerk]
|
|
| Week 44 |
|
De Aarde is vanaf de Zon gezien de derde planeet van ons zonnestelsel en het enige bekende hemellichaam met levende organismen. De planeet heeft één natuurlijke maan, de Maan, en is ongeveer 4,6 miljard jaar geleden ontstaan.
[bewerk]
|
|
|
|
| Week 46 |
|
Gehele of gedeeltelijke kleurenblindheid is het niet volledig normaal waarnemen van kleuren. 'Kleurenzwakte', minder goed kunnen onderscheiden, komt meer voor dan 'echte' kleurenblindheid waarbij een van de drie kleurwaarnemingssystemen helemaal is uitgevallen.
[bewerk]
|
|
|
|
| Week 48 |
|
Pauwen zijn middelgrote hoendervogels met mooie kleuren. Ze vallen binnen de grote familie van de fazantvogels (Phasianidae) op door hun gekleurde verenkleed en de grote sierveren van de mannetjes. In tegenstelling tot de schitterende verschijning van het mannetje is het wijfje van de blauwe pauw onopvallend gekleurd. Bij de groene pauw is het onderscheid tussen de beide seksen kleiner. De pauw is waarschijnlijk de oudst bekende siervogel. Ruim 4000 jaar geleden bereikte hij via Mesopotamië Europa. Oorspronkelijk werden ze vanwege hun schoonheid in parken en tuinen gehouden, maar al gauw werd gebraden pauw een culinair statussymbool.
[bewerk]
|
|
| Week 49 |
|
Een dynamo is een toestel waarmee mechanische energie, ontvangen door middel van een draaiende as, wordt omgezet in elektrische energie. Deze energieomzetting berust op het principe, dat als er elektrische geleiders bewegen in een magnetisch veld er daarin elektrische spanningen worden opgewekt en (bij gesloten kring) een stroom gaat vloeien.
Een generator bestaat uit twee onderdelen:
- de stator, het inducerende stilstaande deel (de 'magneten')
- de rotor of anker, het geïnduceerde draaiende deel (de 'spoel').
Bij grotere generatoren, zoals in elektrische centrales worden gebruikt, wordt de rotor als magneet gebruikt, en wordt de elektrische energie in de stator opgewekt.
[bewerk]
|
|
| Week 50 |
|
Spar (Picea) is een geslacht van naaldbomen. De fijnspar (Picea abies syn. Picea excelsa) is in Noord- en Oost-Europa evenals in grote delen van Azië inheems. De Sitka spar (Picea sitchensis) is inheems in Canada.
Verschillende soorten van het geslacht Spar staan niet alleen in het bos, maar worden ook gekweekt voor de sier, zoals de kerstboom. Voor sierdoeleinden zijn er varieteiten met alle mogelijke vormen, zoals bol, piramide, dwerg en treur.
[bewerk]
|
|
|
|
| Week 52 |
|
Het geslacht passiebloem (Passiflora) is een geslacht van meest overblijvende en meestal klimmende planten in de familie Passifloraceae. Passiflora gracilis is de enige eenjarige soort. Ook bestaan er boompassiflora's, waarbij de hechtranken in de loop van de evolutie zijn gereduceerd. Het geslacht is inheems in Noord-Amerika, op de Caraïben en in Midden- en Zuid-Amerika. Australië heeft drie inheemse soorten. Ook in Oceanië en Azië komen inheemse passiebloemen voor. Er zijn ruim 500 soorten bekend.
De geslachtsnaam Passiflora is mogelijk gegeven door Spaanse missionarissen. Toen zij deze in Zuid-Amerika ontdekten, zagen zij in de vijf kelk- en de vijf kroonbladen een verwijzing naar de tien apostelen behalve Petrus en Judas. De drie stampers leken op de spijkers waarmee Jezus Christus aan het kruis werd genageld. De dubbele bijkroon leek op de doornenkroon van Christus. De kronkelende klimmende takken leken op een zweep. De drie bijkelkbladen stelden de drie Maria's bij het kruis voor. Het blauw van de bloem verwees naar de hemel of naar het blauw van het kleed van Maria. Om deze reden noemden zij hem passiebloem, de naam die ook in het Latijn terecht is gekomen. Aangezien de planten pas in de 16e eeuw in Zuid-Amerika ontdekt zijn, moet de legende dat de plant zich om het kruis van Christus heeft gewonden, naar het rijk der fabelen worden verwezen.
[bewerk]
|
|
| Week 53 |
|
De vuursalamander is een eierlevendbarende salamander; dit betekent dat de eieren zich in het lichaam van het wijfje ontwikkelen. Hierbij bestaat de kans, dat de larven elkaar in het moederlichaam opeten. De overlevende larven worden door het wijfje aan de rand van het water afgezet. De vuursalamader wordt tot 20 cm lang en kan 20 tot 25 jaar oud worden.
Wanneer de jongen gedurende hun verdere ontwikkeling de kieuwen verliezen, verlaten zij voorgoed het water. Het voedsel van volwassen vuursalamanders bestaat voornamelijk uit wormen, insecten en slakken.
[bewerk]
|
|
|
