Święta Lipka
Z Wikipedii
Współrzędne: 54°02' N 021°13' E
| Święta Lipka | |
| Województwo | warmińsko-mazurskie |
| Powiat | kętrzyński |
| Gmina | Reszel |
| Położenie | 54° 2' N 21° 13' E |
| Strefa numeracyjna (do 2005) |
89 |
| Kod pocztowy | 11-407 |
| Tablice rejestracyjne | NKE |
Święta Lipka niem. Heiligelinde – wieś w Polsce położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie kętrzyńskim, w gminie Reszel.
W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa olsztyńskiego.
Znajduje się tutaj jedno z najbardziej znanych w Polsce sanktuariów maryjnych. Świętolipska bazylika pw. Nawiedzenia NM Panny wraz z obejściem krużgankowym i klasztorem jest jednym z najważniejszych zabytków baroku w północnej Polsce.
Spis treści |
[edytuj] Sanktuarium Święta Lipka
[edytuj] Początki kultu i pierwsza kaplica
 |
|
|
|
|
Początki kultu Matki Boskiej w Świętej Lipce sięgają XIV w. Według ustnie przekazywanej informacji więziony w lochach kętrzyńskiego zamku skazaniec dzięki interwencji Matki Bożej wyrzeźbił w drewnie Jej figurkę z Dzieciątkiem. Po wykonaniu rzeźby został uwolniony. Uwolniony skazaniec figurkę zawiesił na lipie przy drodze z Kętrzyna do Reszla. Figurka Matki Bożej z Dzieciątkiem zasłynęłą cudami. Z czasem wokół lipy wybudowano kaplicę. Nie wiadomo jak ta kaplica wyglądała. Kaplicę obsługiwali księża krzyżaccy z Kętrzyna. Najstarszą udokumentowaną informację o Świętej Lipce znaleziono w aktach kapituły płockiej - zapis z 1473 informujący, że ludzie chodzą na odpusty do Prus, nie precyzujący bliżej, czy w Świętej Lipce jest kaplica. W przywileju wielkiego mistrza krzyżackiego Johanna von Tieffena z 1491 wydanego dla karczmarza w Świętej Lipce jednoznacznie wynika, że była tam kaplica. Do Świętej Lipki przybywały już wówczas liczne pielgrzymki. Pielgrzymował tu także ostatni wielki mistrz krzyżacki w Prusach Krzyżackich Albrecht. Kaplica w Świętej Lipce została zniszczona w czasie reformacji - według napisu w kościele było to w 1524. Na miejscu kaplicy żeby odstraszyć pielgrzymów postawiono szubienicę.
[edytuj] Druga Kaplica Świętolipska
Dzięki staraniom Stefana Sadorskiego można było przystąpić do odbudowy kaplicy. Jesienią 1618 odsłonięto fundamenty pierwszej kaplicy o wymiarach 40x26 stóp. Budowę kaplicy zrealizowano na starych fundamentach w 1619, a uroczystej jej konsekracji dokonał biskup warmiński Szymon Rudnicki w dniu 19 listopada 1619. Na fasadzie kaplicy znalazły się trzy herby Zygmunta III Wazy, księcia pruskiego i biskupa warmińskiego. Odbudowaną kaplicę dzięki Sadorskiemu przekazano pod opiekę jezuitów. Zaginioną cudowną figurkę zastąpił obraz M.B. Świętolipskiej. Sława sanktuarium sięgała daleko. Do Świętej Lipki przybywali pielgrzymi nie tylko z Warmii, ale z dalszych okolic jak np. Warszawy, Wilna, czy Lwowa. Wśród pielgrzymów odwiedzających Świętą Lipkę znalazł się królewicz Jan Kazimierz Licznie napływający pielgrzymi nie mieścili się w świętolipskiej kaplicy.
[edytuj] Bazylika Świętolipska
Wzniesienie obecnego kościoła nastąpiło z inicjatywy jezuitów w latach 1688-1693 wg projektu nieznanego architekta, a fasada została ukończona w roku 1730. Budowę kościoła realizował Jerzy Ertli z Wilna. Przed rozpoczęciem budowy trzeba było ustabilizować grunt, przez wbicie weń 10 000 pali z drewna olchowego, ponieważ plac budowy wchodził na bagnisty teren między jeziorem Wirowym i Dejnowa. Kościół ma formę trójnawowej bazyliki z dwuprzęsłowym prezbiterium, czteroprzęsłowym korpusem i emporami nad nawami bocznymi. Kościół jest otoczony przez czworoboczny krużganek odpustowy, z kaplicami narożnymi. Na fasadzie kościoła, przednich kaplic oraz frontowym ramieniu krużganka ustawiono rzeźby dłuta rzeźbiarza Krzysztofa Perwangera. Wnętrze kościoła jest bogato dekorowane, m.in. malowidłami na sklepieniu z lat 1722-1727, autorstwa Macieja Jana Meyera. Ten sam malarz wykonał część malowideł na sklepieniach krużganka.
Pozostałe wyposażenie kościoła to m.in. ołtarz główny z 1712-1714, dzieło Krzysztofa Peuckera. W ołtarzu głownym honorowe miejsce zajmuje obraz Matki Bożej namalowany w 1640 r. przez Bartłomieja Pensa. Obraz osłonięty jest srebrną sukienką wykonaną (1720) przez złotnika z Królewca Samuela Grew. Dziełem tego samego złotnika jest wykute ze srebra zdobienie tabernakulum. Środkowy obraz w ołtarzu głównym Nawiedzenia NMP i górny Wniebowzięcia NMP malowane są przez Piotra Kolberga. Na pozostałych 8 ołtarzach obrazy malowane są przez kilku autorów, w tym Marcina Altomonte. Za najlepszy jego obraz Świętej Lipce uważa się Obraz Matki Bożej Bolesnej. Organy z 1719-1721 wykonane zostały przez Jana Josua Mosengla z Królewca. Organy posiadają ruchome figurki, a prospekt organowy wykonał snycerz z Reszla - Krzysztof Peucker. W kościele na pniu drzewa lipowego ustawionym w 1728 r. umieszczona jest rzeźba Matki Boskiej w sukience srebrnej z 1652. Święta Lipka posiada bogaty skarbiec.
[edytuj] Zobacz też
[edytuj] Okolice
[edytuj] Linki zewnętrzne
- Mapy i zdjęcia satelitarne
To jest tylko zalążek artykułu związanego z woj. warmińsko-mazurskim. Jeśli możesz, rozbuduj go.
