Aldozy
Z Wikipedii
Aldozy lub aldehydocukry - cukry proste, w których cząsteczkach występuje grupa aldehydowa, w przeciwieństwie do ketoz, w których występuje grupa ketonowa. Ich ogólny wzór sumaryczny to: CnH2nOn (gdzie n≥3).
Wzory aldoz są często pisane dla uproszczenia w postaci łańcuchowej, np. CH2OH-(CHOH)n-2-CHO, podczas gdy większość z nich jest związkami cyklicznymi.
Nazwy podgrup aldoz są tworzone przed dodanie przedrostka liczebnikowego związanego z liczbą atomów węgla występujących w cząsteczce cukru. Np. aldoheksoza zawiera sześć atomów węgla, a aldopentoza pięć. W naturze nie znaleziono wolnych trioz ani tetroz, natomiast wiele pentoz i heksoz odgrywa kluczowe role w procesach życiowych (np. glukoza i ryboza).
[edytuj] Podział aldoz
- Triozy (aldotriozy) (n=3):
- aldehyd glicerynowy
- Tetrozy (aldotetrozy) (n=4):
- Pentozy (aldopentozy) (n=5):
- ryboza
- arabinoza
- ksyloza
- liksoza (likoza)
- deoksyryboza
- Heksozy (aldoheksozy) (n=6):
CH=O CH=O CH=O CH=O | | | | HC-OH HO-CH HC-OH HO-CH | | | | HC-OH HC-OH HO-CH HO-CH | | | | HC-OH HC-OH HC-OH HC-OH | | | | HC-OH HC-OH HC-OH HC-OH | | | | CH2-OH CH2-OH CH2-OH CH2-OH
D-alloza D-altroza D-glukoza D-mannoza
CH=O CH=O CH=O CH=O | | | | HC-OH HO-CH HC-OH HO-CH | | | | HC-OH HC-OH HO-CH HO-CH | | | | HO-CH HO-CH HO-CH HO-CH | | | | HC-OH HC-OH HC-OH HC-OH | | | | CH2-OH CH2-OH CH2-OH CH2-OH
D-guloza D-idoza D-galaktoza D-taloza
[edytuj] Reakcje charakterystyczne
- redukują amoniakalny roztwór azotanu(V) srebra(I) do metalicznego srebra (próba Tollensa) i związki miedzi(II) do czerwonego tlenku miedzi(I) (odczynnik Benedicta, odczynnik Fehlinga) (powstają kwasy onowe)
- reakcja utlenienia wodą bromową (odbarwienie wody bromowej) - grupa aldehydowa utlenia się do grupy karboksylowej (powstają kwasy onowe)
