Arany
Z Wikipedii
Arany, Wyspy Aran (irl. Árann, ang. Aran Islands) – grupa trzech wapiennych wysp u zachodnich wybrzeży Irlandii w Zatoce Galway.
Należą do nich:
- Inishmore (irl. Inis Mór), pow. 3092 ha, liczba miesz.: 826 os. (2006 r.),
- Inishmaan (irl. Inis Meáin), pow. 912 ha, liczba miesz.: 187 os. (2002 r.),
- Inisheer (irl. Inis Oírr lub Inis Oirtheach), pow. 567 ha, liczba miesz.: 262 os. (2002 r.).
Główną osadą jest port Kilronan (Cill Rónáin) na wyspie Inishmore, zamieszkany przez 270 osób.
Połączenia promowe z Rossaveal (hr. Galway), Doolin (hr. Clare); połączenie lotnicze wszystkich wysp obsługiwane przez lokalne linie lotnicze Aer Arann.
Obecnym źródłem utrzymania mieszkańców wysp jest obsługa ruchu turystycznego, rękodzieło (wyrób swetrów), rybołówstwo, rolnictwo.
Najwcześniejsze ślady osadnictwa na wyspach pochodzą z epoki brązu (ok. 700 lat p.n.e.) i żelaza, m.in. kamienne forty Dún Aengus (Dún Aonghasa) i Dún Dúchathair na wyspie Inishmore. Z późniejszego okresu zachowały się pozostałości budowli obronnych i wczesnochrześcijańskich kościołów. W średniowieczu, w związku z rozwojem portu w Galway wyspy nabrały pewnego znaczenia strategicznego, stąd toczyły się o nie walki lokalnych klanów. W 1565 r. królowa Elżbieta I przekazała wyspy w ręce angielskie, pod warunkiem ochrony interesów Korony. Utrata pozycji ekonomicznej w XVII w. i zainteresowania ze strony Anglii spowodowała zapanowanie biedy na wyspach. Sytuację pogarszały wysokie czynsze dzierżawcze nakładane przez właścicieli na użytkowników tych skalistych i nieurodzajnych ziem. Mimo powiązań z ruchem oporu przeciwko Anglikom w Irlandii, mieszkańcy wysp żyli w głębokiej izolacji. W związku z renesansem kultury celtyckiej od końca XIX w. datuje się szersze zainteresowanie życiem i kulturą wyspiarzy z powodu zachowanego bogatego folkloru i tradycji oraz przetrwania języka irlandzkiego w codziennym użyciu (to na Aranach jedne z najsłynniejszych pisarzy irlandzkich, J. M. Synge, osadził akcje kilku ze swych dramatów. Ilustracją ciężkiego życia na przekór naturze jest również film dokumentalny Roberta O'Flaherty'ego "Man of Aran".
Obecnie coraz większą rolę w gospodarce odgrywa turystyka, wyspy przyciągają turystów niezwykłymi krajobrazami klifowego wybrzeża, unikalną atmosferą, jak również licznymi obiektami zabytkowymi.
