Arnika górska
Z Wikipedii
| Arnika górska | |||||||||||||||||||||||||||||
 |
|||||||||||||||||||||||||||||
| Systematyka wg Reveala | |||||||||||||||||||||||||||||
| Domena | jądrowce | ||||||||||||||||||||||||||||
| Królestwo | rośliny | ||||||||||||||||||||||||||||
| Podkrólestwo | naczyniowe | ||||||||||||||||||||||||||||
| Nadgromada | nasienne | ||||||||||||||||||||||||||||
| Gromada | okrytonasienne | ||||||||||||||||||||||||||||
| Klasa | Rosopsida | ||||||||||||||||||||||||||||
| Rząd | astrowce | ||||||||||||||||||||||||||||
| Rodzina | astrowate | ||||||||||||||||||||||||||||
| Rodzaj | arnika | ||||||||||||||||||||||||||||
| Gatunek | arnika górska | ||||||||||||||||||||||||||||
| Nazwa systematyczna | |||||||||||||||||||||||||||||
| Arnica montana L. | |||||||||||||||||||||||||||||
|
|||||||||||||||||||||||||||||
 Zasięg występowania |
|||||||||||||||||||||||||||||
 Galeria zdjęć i grafik |
|||||||||||||||||||||||||||||
.gif/240px-Horizontal_rule_line_(black-blue).gif){kind=small}
Arnika górska (Arnica montana L.), nazwy ludowe; kupalnik górski, pomórnik, tranek górski - gatunek byliny z rodziny astrowatych. Występuje na terenach górskich i podgórskich niemal całej Europy. W Polsce występuje w Karpatach, Bieszczadach, Sudetach, na Pomorzu, Suwalszczyźnie, Śląsku.
Spis treści |
[edytuj] Charakterystyka
- Łodyga
- Zielona, krótko omszona, prosta, osiąga 15-60 cm wysokości, wyrastająca z krótkiego kłącza. Na szczycie łodygi jeden koszyczek i dwa po bokach (rzadziej cztery).
- Liście
- Całobrzegie lub ząbkowane. Liście odziomkowe zebrane w rozetę, odwrotnie jajowate i wydłużone, bardzo grube, bez ogonków, z nerwem głównym wyraźnie widocznym od spodu blaszki liściowej (pięcio- siedmionerwowe). Liście łodygowe są mniejsze, zebrane w 1-3 pary, naprzeciwległe, trochę lepkie, 3-nerwowe, siedzące, obejmujące łodygę.
- Kwiaty
- Złotożółte lub pomarańczowożółte, zebrane w koszyczki o średnicy 6-8 cm. Dno koszyczka owłosione, zaś jego okrywa gruczołkowato owłosiona. Kwiaty środkowe rurkowate, obupłciowe, brzeżne nibyjęzyczkowe o trzech ząbkach, słupkowe (żeńskie). Okres kwitnienia: czerwiec (niziny) - sierpień (góry).
- Owoce
- Owłosiona niełupka o dł. 4–5 mm.
- Korzeń
- Liczne, cienkie, brunatne
- Biotop
- Występuje na pogórzu, na niżu sporadycznie. Najczęściej w piętrze alpejskim i subalpejskim, na glebach kwaśnych, do wysokości 2500 m. Można ją spotkać na polanach leśnych lub łąkach. W klasyfikacji zbiorowisk roślinnych gatunek charakterystyczny dla rzędu (O.) Nardetalia[1].
[edytuj] Ochrona
Roślina objęta ścisłą ochroną gatunkową. W Czerwonej liście roślin i grzybów Polski jest umieszczona w grupie gatunków narażonych na wyginięcie (kategoria zagrożenia V)[2]. Wprowadzenie w XVIII wieku arniki górskiej do aptek spowodowało wzrost jej popularności wśród zielarzy i aptekarzy. Prawdopodobnie niekontrolowany zbiór przyczynił się do jej przetrzebienia. W konsekwencji wzięto ją pod ścisłą ochronę. Surowiec zielarski pochodzi z upraw.
[edytuj] Zastosowanie
- Roślina lecznicza:
- Surowiec zielarski: koszyczki arniki (Anthodium Arnicae), susz używany w medycynie, kłącza (Rhizoma Arnicae).
- Skład chemiczny: flawonoidy, laktony seskwiterpenowe (helenalina, dwuhydrohelenalina), trójterpeny, olejek eteryczny, irydoid, fenolokwasy wolne i związane, aminy, fitosterole.
- Działanie: zewnętrznie na krwiaki, stłuczenia, obrzęki pourazowe, oparzenia.
- Zbiór i suszenie: surowiec zbiera się w początkowym okresie kwitnienia rośliny i suszy w warunkach naturalnych.
- Uwaga: cała roślina jest trująca.
[edytuj] Ciekawostki
Dawniej w Bawarii, w wigilię św. Jana arnikę wtykano na brzegach pól w celu ochrony przed gradobiciem. Ustawiona w oknie miała chronić przed uderzeniem pioruna.
[edytuj] Zobacz też
Przypisy
- ↑ Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14439-4.
- ↑ Zbigniew Mirek, Kazimierz Zarzycki: Red list of plants and fungi in Poland. Kraków: IB PAN, 2006. ISBN 83-89648-38-5.
