Askold i Dir

Z Wikipedii

Askold i Dir - wodzowie ruscy, wymieniani w kronice Nestora jako władcy Kijowa i przywódcy wyprawy na Konstantynopol.

[edytuj] W kronice Nestora

[edytuj] Rozstanie z drużyną Ruryka

Według Nestora byli członkami drużyny Ruryka, przy czym autor podkreśla, że nie byli jego plemiennikami (przez to słowo można rozumieć tak przynależność do jednego plemienia, jak i pokrewieństwo), nie jest natomiast jasne czy byli bojarami gdyż część rękopisów daje dalej: lecz bojarami a część: ani bojarami. Za jego zgodą oddzielili się od drużyny księcia ok. dwa lata, po przywołaniu Rusi do Nowogrodu a zatem w chronologii Nestora w roku 864. Askold i Dir poprosili Ruryka, by puścił ich, wraz z ich rodem (liczba pojedyncza sugeruje, że byli blisko spokrewnieni) do Bizancjum, nie wiadomo, czy w celach wojenno-rabunkowych czy handlowych.

[edytuj] Opanowanie Kijowa

Płynąc w dół Dniepru, trafili do Kijowa głównego miasta Polan i przejęli nad nim kontrolę, gromadząc jednocześnie mnóstwo Waregów.

[edytuj] Wyprawa na Konstantynopol

W roku 866 Askold i Dir mieli zorganizować wyprawę na Konstantynopol, w sile 200 łodzi, zabili mnóstwo chrześcijan i oblegli miasto. Konstantynopol został uratowany dzięki burzy wywołanej zanurzeniem cudownego obrazu, która rozproszyła ruską flotę. Opis ten jest niemal identyczny z bizantyjskimi opisami ataku Rusów z roku 860. Wedle badaczy wierzących świadectwu Nestora należy uznać, że chodzi o tę właśnie wyprawę inni uważają, że Nestor bezpodstawnie połączył, znane sobie z jakichś ruskich źródeł imiona Askolda i Dira, ze znanym z latopisów bizantyjskich atakiem na Konstantynopol.

[edytuj] Śmierć

Po śmierci Ruryka władzę przejął jego krewny Oleg, który w 882 roku z wielką armią ruszył na południe. Gdy dotarł do Kijowa podstępem udając kupców ludzie Olega zwabili Askolda i Dira do swoich łodzi a tam Oleg kazał ich zabić jako uzurpatorów, którzy nie są kniaziami ani kniaziowego rodu. Po śmierci pochowano ich osobno Askolda na górze nazwanej później Węgierską, a Dira w innym miejscu za dzisiejszą cerkwią świętej Ireny. Ten oddzielny pochówek i zaszczytne miejsce złożenia zwłok Askolda, zdaniem niektórych badaczy sugerują (obok innych źródeł), że wbrew Nestorowi, dwaj wodzowie nie zginęli razem. Askold miałby umrzeć wcześniej i zostać pochowany jako legalny władca. Zbudowanie Cerkwi w pobliżu, lub wręcz na grobie Dira, niektórzy historycy uważają za potwierdzenie teorii o przyjęciu przez niego chrześcijaństwa.

[edytuj] W innych źródłach

W arabskim dziele Al-Masudiego Złote łąki, wspomniane jest słowiańskie królestwo ad-Dir, które wielu naukowców identyfikuje z Kijowskim państwem Askolda i Dira, ewentualnie samego Dira, który miałby przeżyć Askolda i panować samodzielnie. Jako odnosząca się do Askolda i Dira jest też przytaczana uwaga al-Jakubiego o władcy Słowian, do którego w 854 lub 855 zwrócili się o pomoc, kaukascy górale walczący z Arabami. O którymś z nich, zapewne o Dirze miałby też pisać Focjusz, wspominający w jednym z listów nawrócenie bezimiennego ruskiego księcia.

[edytuj] Bibliografia

• Najstarsza Kronika Kijowska. Powieść Minionych Lat, Nestor, Ossolineum 2005, ISBN 83-04-04750-0
• Ruś Wikingów, Władysław Duczko, Wydawnictwo TRIO, Warszawa 2006, ISBN 978-83-7436-098-2
• Pan Nowogród Wielki, Stefan Bratkowski, Krajowa Agencja Wydawnicza, Warszawa 1999, ISBN 83-88072-23-4