Bażyna czarna

Z Wikipedii

Bażyna czarna
Bażyna czarna obupłciowa
Systematyka wg Reveala
Domena	jądrowce
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	naczyniowe
Nadgromada	nasienne
Gromada	okrytonasienne
Klasa	Rosopsida
Rząd	wrzosowce
Rodzina	wrzosowate
Rodzaj	bażyna
Gatunek	bażyna czarna
Nazwa systematyczna
Empetrum nigrum L.
Kategoria zagrożenia w Polsce (CzL) EX EW E [E] V [V] R Kategoria: zagrożony na izolowanych stanowiskach
Galeria zdjęć i grafik

Górski podgatunek bażyny czarnej

Bażyna czarna (Empetrum nigrum L.) – gatunek rośliny z rodziny bażynowatych. W Polsce występuje na torfowiskach, głównie w północnej części kraju oraz na halach w Sudetach i Karpatach. Występuje również nad morzem, w zbiorowisku roślinnym zwanym borem bażynowym.

Morfologia

[edytuj] Charakterystyka

Pokrój

Wieloletnia zimozielona płożąca krzewinka, całkowicie mrozoodporna, pokrojem przypominająca wrzos. Jej gałązki, a także liście są gruczołowato owłosione. Osiąga wysokość 15-50 cm.

Liście

Ciemnozielone, igiełkowe, równowąskie spodem prawie zrośnięte, z białym kantem. Wyrastają w gęstych okółkach po 3-4.

Kwiaty

Roślina obupłciowa lub dwupienna (u różnych podgatunków – zobacz Zmienność). Jasnoróżowe kwiaty zebrane w kilkukwiatowe baldachogrona na szczytach pędów. Działki kielicha orzęsione, korona dzbaneczkowatego kształtu. Jeden górny słupek z kilkukomorową, pękatą zalążnią i szerokim, podzielonym na kilka płatów znamieniem, które utrzymuje się jeszcze długo po przekwitnięciu kwiatów. Pręciki na długich nitkach z czerwonawymi pylnikami. Roślina kwitnie od kwietnia do czerwca, jest owadopylna lub wiatropylna.

Owoce

Kulista, czarna, jagoda o średnicy do 5 mm. Są niesłodkie i jadalne (niektóre źródła podają, że owoce bażyny czarnej są niejadalne).

Biotop

Borówczyska i torfowiska nizinne. W górach w wilgotnych zaroślach kosodrzewiny oraz na torfowiskach i halach górskich. Lubi gleby torfowe, kwaśne i wilgotne. Na nizinach jest średnio pospolita, w górach jest rośliną rzadką. Chamefit. W klasyfikacji zbiorowisk roślinnych gatunek charakterystyczny dla All. Empetrion nigri. ^[1]

[edytuj] Zagrożenia

Roślina umieszczona na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski (2006)^[2] w grupie gatunków narażonych na wyginięcie, poza głównym obszarem występowania, na izolowanych stanowiskach (kategoria zagrożenia [V]).

[edytuj] Systematyka i zmienność

• Wg systemu Reveala^[3] gatunek dzieli się na dwa podgatunki:
  • bażyna czarna typowa (Empetrum nigrum L. subsp. nigrum) – roślina dwupienna. Występuje w północnej części Polski, nad wybrzeżem Bałtyku. Ma węższe iście i cienkie, pokładające się i zakorzeniające pędy.
  • bażyna czarna obupłciowa (Empetrum nigrum L. subsp. hermaphroditum) – roślina o obupłciowych kwiatach. Występuje w wyższych górach. Ma szersze liście, krótkie i zielone pędy.
• Wg Krytycznej listy roślin naczyniowych Polski^[4] są to oddzielne gatunki: bażyna czarna i bażyna obupłciowa.

[edytuj] Ciekawostki

• W dawnych czasach sok z jagód używano do farbowania płótna i wełny na kolor brunatny i czerwony (po zmieszaniu z ałunem).
• Bażyna czarna jest reliktem polodowcowm.
• Jagody są bogate w witaminy: C i PP oraz w mikroelementy takie jak jod i lit.
• Nazwą enpetron w starożytności określano jakąś roślinę górską (en znaczy – z, w, na, przy, między; petros znaczy – skała) nazwę tą przeniesiono na bażynę. Epitet nigrum znaczy czarne i nawiązuje do koloru owoców bażyny.

Przypisy

[edytuj] Bibliografia