Bitwa pod Lutter am Barenberge

Z Wikipedii

Bitwa pod Lutter am Barenberge Wojna trzydziestoletnia
Rycina z XVII w. przedstawiająca bitwę pod Lutter am Barenberge
Data	27 sierpnia 1626
Miejsce	Lutter am Barenberge
Wynik	zwycięstwo Szwecji
Terytorium	Dolna Saksonia
Strony konfliktu Dania Święte Cesarstwo Rzymskie Narodu Niemieckiego Liga Katolicka Dowódcy Chrystian IV Johan von Tilly Siły 12 000 piechoty, 6000 jazdy i 20 dział 15 000 piechoty, 5000 jazdy i 18 dział Straty 10 000 ludzi (w tym 6000 zabitych i 2500 jeńców) 2000 zabitych i rannych

Bitwa pod Lutter am Barenberge stoczona została dnia 27 sierpnia 1626 r. pomiędzy wojskami cesarskimi a duńską armią dowodzoną przez króla Christiana IV w trakcie wojny trzydziestoletniej, podczas tzw. duńskiego okresu tej wojny 1625-1629.

Bitwa stoczona została koło Lutter am Barenberge leżącego na południe od miasta Salzgitter w Dolnej Saksonii pomiędzy wspierającą protestantów armią duńską dowodzoną przez króla Danii Chrystiana IV a armią Ligi Katolickiej. Wojska duńskie zostały pobite przez wojska Ligi dowodzone przez hrabiego Tilly.

[edytuj] Tło bitwy

Wraz z przystąpieniem do wojny króla Danii Chrystiana IV wojna trzydziestoletnia, która dotąd mogła być uważana za wojnę wewnętrzną krajów będących pod władzą Habsburgów, przekształciła się w konflikt międzynarodowy. W pewnym stopniu Chrystian IV jako książę Holsztynu nie był obcym najeźdźcą, gdyż mógł być uważany za władcę jednego z księstw Świętego Cesarstwa Rzymskiego Narodu Niemieckiego. Chrystian IV, jako luteranin, sprzymierzony był z grafem Mansfeldem. Wspólnie zaplanowali kampanię wojskową w Turyngii w środkowych Niemczech i tam też król Danii skierował swe siły. Później duńska armia ruszyła na południe w celu dania odsieczy niemieckim protestantom, którzy kilka tygodni wcześniej ponieśli klęskę w bitwie pod Dessau. Marsz armii duńskiej powstrzymany został jednak przez wojska Ligi Katolickiej pod wodzą hrabiego Tilly, który wydał przeciwnikowi walną bitwę w rejonie Lutter am Barenberge.

[edytuj] Wstęp

Latem 1626 armia duńska stała w okolicach Brunszwiku, zagrażając oblegającej Getyngę armii Ligi Katolickiej dowodzonej przez Tilly'ego. Za górami Harzu stała natomiast armia cesarska pod wodzą Wallensteina. Dnia 8 sierpnia Wallenstein ruszył na Śląsk, posyłając część swych wojsk na pomoc Tilly'emu. Król duński ruszył w kierunku Getyngi nie tylko po to, by dać odsiecz twierdzy, ale także by zaatakować Tilly'ego przed przybyciem posiłków. Jednak Duńczycy nie zdążyli, gdyż Getynga padła 11 sierpnia, a zaraz potem przybyły posiłki od Wallensteina. W tym momencie nieprzyjaciel uzyskał przewagę liczebną, wobec czego Chrystian (12 000 piechoty, 6000 jazdy i 20 dział) zmienił decyzję i teraz starał się uniknąć bitwy. Aby tego dokonać, rozpoczął forsowny marsz na Wolfenbüttel. Tilly (15 000 piechoty, 5000 jazdy i 18 dział) ruszył za duńskimi wojskami i 26 sierpnia dopadł i pobił ich ariergardę nad rzeką Ruhme. Następnego dnia Tilly zdołał ściągnąć armię Chrystiana i zmusić ją do przyjęcia bitwy na łąkach pod Lutter am Barenberge.

[edytuj] Bitwa

Król Danii ustawił swą armię w trzech rzutach - w centrum piechotę, a na skrzydłach jazdę. Na pobliskim wzgórzu stanęła duńska artyleria. Cały szyk wojsk duńskich zwrócony był w kierunku dwóch mostów za potokiem Hummecke. Tilly, który zdążył przybyć jeszcze w nocy, ustawił w centrum zamaskowane działa, a za nimi piechotę. Na skrzydłach, podobnie jak Duńczycy, umieścił jazdę. Trzykrotnie udawało się piechocie cesarskiej przedrzeć przez szyki obronne Duńczyków, za każdym razem jednak żołnierze Tilly'ego byli odrzucani przez duńską rajtarię. W końcu atak piechoty cesarskiej na lewym skrzydle duńskim zakończył się powodzeniem i zdobyciem mostu, który udało się wojskom Tilly'ego opanować pomimo kontrnatarcia duńskiej rajtarii. Duńczycy starali się przejąć inicjatywę i teraz na centrum armii Ligi Katolickiej uderzyły przy wsparciu artylerii 3 regimenty duńskiej piechoty, a jej lewe skrzydło zaatakowały dwa regimenty duńskiej rajtarii. Ogień zamaskowanych dział całkowicie zaskoczył duńską piechotę, która rzuciła się do ucieczki, łamiąc i mieszając kolejne linie wojsk Chrystiana. Rajtaria Tilly'ego uderzyła przez most i zaczęła spychać wojska duńskie w kierunku Lutter am Barenberge. Na swoim lewym skrzydle jazda Tilly'ego odparła atak duńskiej rajtarii, zepchnęła ją na bagna i zdobyła drugi most. Chrystian usiłował jeszcze zorganizować obronę na wzgórzu, ale gdy nieprzyjaciel zdobył duńskie działa, a jazda Tilly'ego wpadła do duńskich taborów, niemal cała armia duńska rzuciła się do ucieczki. Jedynie 2000 duńskiej piechoty broniło się jeszcze w zamku Lutter am Barenberge, król Christian IV natomiast wycofał się do miejscowości Stade. Duńczycy stracili w bitwie 10 000 ludzi (w tym 6000 zabitych i 2500 jeńców), całą artylerię i tabory, Tilly natomiast 2000 zabitych i rannych.

[edytuj] Po bitwie

W następstwie bitwy pod Lutter książęta północnych Niemiec aż po Meklemburgię zaprzestali wspierania Christiana IV. Wynik bitwy przyczynił się w dużym stopniu do zakończenia wojny duńskiej w Dolnej Saksonii, a potwierdził to pokój zawarty w maju 1629 roku w Lubece. Bitwa ta jest uznawana za ostateczny koniec Danii jako europejskiego mocarstwa.

[edytuj] Zobacz też

• bitwa pod Stadtlohn
• bitwa pod Hoechst

[edytuj] Literatura

• Mała Encyklopedia Wojskowa, 1967, Wydanie I