Ceratozaur

Z Wikipedii

Ceratozaur
Ceratosaurus nasicornis
Systematyka
Domena	eukarioty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	gady
Podgromada	diapsydy
Nadrząd	dinozaury
Rząd	gadziomiedniczne
Podrząd	teropody
Infrarząd	ceratozaury
Nadrodzina	neoceratozaury
Rodzina	Ceratosauridae
Rodzaj	ceratozaur
Nazwa systematyczna
Ceratosaurus
Marsh, 1884
Systematyka w Wikispecies
Galeria zdjęć w Wikimedia Commons

Ceratozaur (Ceratosaurus) – rodzaj dużego, dwunożnego, mięsożernego teropoda z grupy ceratozaurów, wyglądem przypominający allozaura.

Nazwa rodzajowa Ceratosaurus oznacza rogaty jaszczur.

[edytuj] Opis

Dawna rekonstrukcja ceratozaura

Ceratozaur był dużym drapieżnikiem, o charakterystycznej budowie czaszki, na której za nozdrzami wyrastał podobny do rogu wyrostek. Dwa mniejsze wyrostki znajdowały się nad oczodołami. Ich funkcja nie została dotąd wyjaśniona. Ceratozaur miał dużą szczękę i żuchwę, w których tkwiły sztyletowate, piłkowane zęby. Głowa ceratozaura była osadzona na grubej i krótkiej szyi, wygiętej esowato ku tyłowi. Przeciwwagę dla masywnej głowy ceratozaura stanowił ciężki, usztywniony ogon, który mógł być wyginany tylko w końcowym odcinku. Na grzbiecie ceratozaura, wzdłuż kręgosłupa, wyrastały niewielkie płytki kostne. Ceratozaur miał charakterystyczną budowę kości pasa miednicznego, które tworzyły zwartą strukturę a kość łonowa miała kształ wąskiego prętu i pozbawiona była na końcu charakterystycznego dla innych dinozaurów gadziomiednicznych rozszerzenia. Muskularna budowa długich kończyn tylnych ceratozaura wskazuje, że mógł osiągać dużą prędkość podczas pościgu za zdobyczą. Kończyny tylne były zakończone czterema, uzbrojonymi w ostre pazury palcami, z czego trzy współtworzyły stopę a czwarty zredukowany, zwany paluchem, skierowany był do tyłu. Kończyny przednie ceratozaura były również czteropalczaste, ale znacznie krótsze od tylnych. Trzy palce, poza ostatnim, który był mocno zredukowany, były zakończone ostrymi pazurami.

[edytuj] Wielkość

Długość: od około 5,5 m do około 7 m.

Waga: od około 0,5 tony do 1 tony.

[edytuj] Występowanie

Ceratozaur występował w okresie górnej jury - (około 150 mln lat temu) - na obszarze dzisiejszej Ameryki Północnej, Europy i Afryki. Jego skamieniałości zostały znalezione w USA na terenie stanów: Kolorado, Utah i Wyoming, w Europie na terenie Portugalii i Szwajcarii oraz w Afryce na terenie Tanzanii.

[edytuj] Behawior i Etologia

Ceratozaury polowały na szybkobiegające driozaury, młode zauropody, dinozaury kaczodziobe takie jak np. kamptozaur oraz na stegozaury.

[edytuj] Filogeneza

[edytuj] Historia odkryć

C. meriani (Greppin, 1870)

Jego holotypem jest pojedynczy ząb odkryty w Szwajcarii; pierwotnie zwierzę to zostało opisane pod nazwą Megalosaurus meriani. George Olshevsky (2000) zaliczył go do rodzaju Ceratosaurus^[1]; Holtz i in. (2004), posługując się nazwą Megalosaurus meriani, uznali go za nomen dubium^[2].

C. nasicornis Marsh, 1884

Jego holotypem jest szkielet odkryty w stanie Kolorado w skałach z kimerydu, należący do zwierzęcia o długości ok. 5,5 m i ważącego ok. pół tony. Na podstawie jego skamieniałości opisano też rodzaj Ceratosaurus. Żył w tym samym czasie i na tych samych terenach co inny późnojurajski teropod, allozaur; jego skamieniałości są jednak rzadsze od skamieniałości allozaura.

C. ingens (Janensch, 1920)

Opisany pod nazwą Megalosaurus ingens; do rodzaju Ceratosaurus zaliczył go Gregory S. Paul (1988)^[3]. Znane są tylko zęby tego zwierzęcia, odkryte w Tendaguru w Tanzanii; ich rozmiary sugerują, że zwierzę to mogło być większe od holotypu C. nasicornis i osiągać długość nawet 7-8 m (szacunki te nie są jednak pewne). Nie jest nawet do końca pewne, czy w ogóle należał on do rodzaju Ceratosaurus; np. Rauhut (2006) twierdzi, że budowa jego zębów wykazuje podobieństwo do allozauroidów, czy nawet dokładniej karcharodontozaurów^[4]. Holtz i in. (2004), posługując się nazwą Megalosaurus ingens, uznali go za nomen dubium.

C. roechlingi Janensch, 1925

Kolejny gatunek z Tanzanii, opisany na podstawie fragmentarycznych skamieniałości. Porównania z kośćmi C. nasicornis sugerują, że mógł osiągać nawet długość ok. 9 m, lecz te szacunki, oparte na nielicznych i niekompletnych skamieniałościach, nie są pewne. Tykoski & Rowe (2004) uznali go za nomen dubium^[5]. Rauhut (2006) twierdzi, że skamieniałości C. roechlingi w rzeczywistości należą do dwóch różnych dinozaurów: dużego teropoda, prawdopodobnie allozauroida, i mniejszego teropoda z grupy ceratozaurów, podobnego do zwierząt z rodzaju Ceratosaurus^[4].

C. dentisulcatus Madsen and Welles, 2000

Gatunek opisany na podstawie skamieniałości odkrytych w stanie Utah. Większy od holotypu C. nasicornis, osiągał prawie 7 m długości i masę ok. 1 tony. Rauhut (2003) uznał go za młodszy synonim C. nasicornis^[6]; jednak w innych publikacjach (m.in. Tykoski & Rowe, 2004) jest klasyfikowany jako osobny gatunek. Skamieniałości ceratozaura odkryte w Portugalii należą do tego gatunku lub przynajmniej do zwierzęcia bliżej spokrewnionego z tym gatunkiem niż z C. nasicornis i C. magnicornis^[7].

C. magnicornis Madsen & Welles, 2000

Opisany na podstawie skamieniałości odkrytych w stanie Kolorado, należących do nie w pełni dojrzałego osobnika o długości 5,6 m. Rauhut (2003) uznał go za młodszy synonim C. nasicornis, jednak w innych publikacjach (m.in. Tykoski & Rowe, 2004) jest klasyfikowany jako osobny gatunek.

[edytuj] Przypisy

↑ G. Olshevsky, G. (2000) "An annotated checklist of dinosaur species by continent." Mesozoic Meanderings 3:1-157
↑ Holtz, T. R.; Molnar, R. E. & Currie, P. J. (2004) "Basal Tetanurae." Pp 71-110 in Weishampel, D.B., Dodson, P., and Osmólska, H. (eds.). The Dinosauria, Second Edition. University of California Press, Berkeley, 861 pp.
↑ Paul, G. S. (1988) "Predatory Dinosaurs of the World." Simon & Schuster, New York 1-464
↑ ^4,0 ^4,1 Rauhut, O. W. M. (2006) "Theropod dinosaurs from the Late Jurassic of Tanzania and the origin of Cretaceous Gondwanan theropod faunas." Journal of Vertebrate Paleontology 26 (Suppl. to 3): 113A.
↑ Tykoski, R. S. & Rowe, T. E. (2004) "Ceratosauria." Pp. 47-70 in Weishampel, D.B., Dodson, P., and Osmólska, H. (eds.). The Dinosauria, Second Edition. University of California Press, Berkeley, 861 pp.
↑ Rauhut, O. W. M. (2003) "The interrelationships and evolution of basal theropod dinosaurs." Special Papers in Palaeontology 69:1-213
↑ Mateus, O; Walen, A. & Antunes, M. T. (2006) "The large theropod fauna of the Lourinhã Formation (Portugal) and its similarity to the Morrison Formation, with a description of a new species of Allosaurus." Pp. 123-129 in Foster, J. R. & Lucas, S. G. R.M. (eds.), (2006) "Paleontology and Geology of the Upper Jurassic Morrison Formation." New Mexico Museum of Natural History and Science Bulletin, 36