Comma Johanneum

Z Wikipedii

Comma Johanneum - uważany za nieautentyczny fragment piątego rozdziału Pierwszego listu św. Jana, który obecny był w wielu przekładach Biblii do XIX wieku.

Św. Jan Apostoł, przyjmowany według tradycji za autora 1 Listu (obraz El Greco)

1J 5,7-8 według Biblii Gdańskiej (1632):

⁷Albowiem trzej są, którzy świadczą na niebie: Ojciec, Słowo i Duch Święty, a ci trzej jedno są. ⁸A trzej są, którzy świadczą na ziemi: Duch i woda, i krew, a ci trzej ku jednemu są.

W tłumaczeniach współczesnych, takich jak Biblia Tysiąclecia 1J 5,7-8 brzmi następująco:

⁷Trzej bowiem dają świadectwo: ⁸Duch, woda i krew, a ci trzej w jedno się łączą.

Kwestionowany fragment stanowi bezpośrednie nawiązanie do Trójcy Świętej i był często wykorzystywany w debatach teologicznych. Słów tych brakuje jednak w najstarszych rękopisach greckich i najstarszych przekładach. Nie spotyka się ich także w pierwszych kodeksach Wulgaty. Prawdopodobnie była to uwaga na marginesie, włączona później w niektórych kodeksach do tekstu głównego.^[1]

Fragment nie pojawia się także w najstarszych pismach Ojców Kościoła. Klemens Aleksandryjski około roku 200 cytował w kontekście nauki o Trójcy Świętej piąty rozdział 1J, nie umieścił tam jednak Comma Johanneum. Z kolei święty Cyprian w III w. cytuje ten fragment w brzmieniu: "Et iterum de Patre et Filio et Spiritu Sancto scriptum est—Et hi tres unum sunt"^[2], jednak czyni to w kontekście zupełnie innego fragmentu Biblii (Ewangelia Jana 10,30). Pierwszym przykładem cytowania Comma Johanneum jako fragmentu pierwszego listu Jana są pisma Pryscyliana z IV wieku, zaś w Wulgacie fragment pojawił się w wieku VIII.

Tekst Comma Johanneum pojawił się po roku 1520 w nowożytnej edycji greckiego tekstu Nowego Testamentu, textus receptus, której redaktorem był Erazm z Rotterdamu. Oświadczył on, że umieści je w następnych wydaniach greckiego NT, o ile znajdzie się jakiś grecki rękopis zawierający Comma. Wkrótce znalazł się taki rękopis, minuskuł 61 — sporządził go prawdopodobnie franciszkanin Froy z Oxfordu — i Erazm wciągnął Comma do swego trzeciego wydania Nowego Testamentu z roku 1522.

Na edycji Erazma bazowały nowożytne przekłady protestanckie, takie jak angielska King James Bible, oraz polskie Biblia Brzeska i Biblia Gdańska. Comma Johanneum znalazła się także w katolickiej Biblii Jakuba Wujka. Wujek tłumaczył Biblię z łacińskiej Wulgaty, konfrontując ją z tekstem greckim (również textus receptus).

Współczesne polskie przekłady Biblii z języków oryginalnych nie zawierają tego fragmentu (Biblia Warszawska, Biblia Ekumeniczna) lub przenoszą go do przypisów (Biblia Tysiąclecia, Biblia Poznańska).

[edytuj] Zobacz też

[edytuj] Literatura

Metzger B.M., The Text of the New Testament: Its Transmission, Corruption, and Restoration, Oxford University Press, New York, Oxford 1980, ss. 101-102.