Czaban
Z Wikipedii
Czaban (rum. cioban) nazwa pasterza owiec w Rumunii, Mołdawii, Węgrzech oraz części Ukrainy, a także u ludów Kaukazu i Azji Środkowej.
Narzędzia czabana: girłyga (ros. гирлыга, ukr. ґирлиґа rum. cîrlig, błg. кърлик) — długi kij z haczykiem na końcu służący do chwytania owiec za nogi, hajtan (ros<tur. гайтан) — pas z wiszącą kieszenią czyli zamanem (ros. заман) w którym były szczypce do wyciągania z chorych owiec robactwa zwane dżermelą (ros. джермела), róg na dziegieć i siarczan miedzi używane do dezynfekcji oraz nóż.
Dawniej życie czabanów było ciężkie, zawsze w stepie na słońcu albo zimą w kureniu przy starannym doglądzie owiec, ochronie przed śniegiem i wilkami. Typowymi atrybutami czabana była fujarka albo piszczałka.
Do języka rosyjskiego sporo słów opisujących życie czabanów weszło z języków wołoskich i tureckich, co jest odbiciem średniowiecznych migracji ludności. Na skutek upadku pasterstwa czabani zaczynają znikać. Na jedną otarę z 1000-1500 owiec zwykle powinien być jeden łyczman (karbowy), dwóch czabanów, jeden horbaczy (ros. гарбачий) (woźnica arb).
Ze strony folklorystycznej (podania, pieśni i in.) profesja czabanów jest mało zbadana.
[edytuj] Ciekawostki
- W Rumunii gwiazdozbiór Lutni nazywany jest Czabanem z owcami (po rumuńsku:|ciobanul-cu-oile). Wega jest czabanem, a pozostałe cztery gwiazdy owcami. Nazwa ta najczęściej spotykana jest w okolicy Braszowa.
- Pierwszym w Rosji czabanem Bohaterem Rosji 9 października 2007 r. został Babu-Dordżo Michajłow.
[edytuj] Źródła
- Słowar' czabanskich słow, wydawnictwo Osnowa, maj 1862, str. 30-39
- "Piesnia", wydawnictwo Kijewskaja starina, 1883, t IV, str. 907-908
- Słownik encyklopedyczny Brockhausa i Efrona