Czosnek niedźwiedzi
Z Wikipedii
| Czosnek niedźwiedzi | |||||||||||||||||||||||||||||
 |
|||||||||||||||||||||||||||||
| Systematyka wg Reveala | |||||||||||||||||||||||||||||
| Domena | jądrowce | ||||||||||||||||||||||||||||
| Królestwo | rośliny | ||||||||||||||||||||||||||||
| Podkrólestwo | naczyniowe | ||||||||||||||||||||||||||||
| Nadgromada | nasienne | ||||||||||||||||||||||||||||
| Gromada | okrytonasienne | ||||||||||||||||||||||||||||
| Klasa | jednoliścienne | ||||||||||||||||||||||||||||
| Rząd | amarylkowce | ||||||||||||||||||||||||||||
| Rodzina | czosnkowate | ||||||||||||||||||||||||||||
| Rodzaj | czosnek | ||||||||||||||||||||||||||||
| Gatunek | czosnek niedźwiedzi | ||||||||||||||||||||||||||||
| Nazwa systematyczna | |||||||||||||||||||||||||||||
| Allium ursinum L. | |||||||||||||||||||||||||||||
| Sp. Pl. 1 : 300. 1753 | |||||||||||||||||||||||||||||
|
|||||||||||||||||||||||||||||
 Galeria zdjęć i grafik |
|||||||||||||||||||||||||||||
.gif/240px-Horizontal_rule_line_(black-blue).gif){kind=small}
Czosnek niedźwiedzi (Allium ursinum L.) – gatunek byliny należący do rodziny czosnkowatych. Występuje na terenie Europy i Azji w strefie klimatu oceanicznego. Element łącznikowy subatlantycko-śródziemnomorski. W Polsce występuje na całym niżu i w niższych położeniach górskich. Na pogórzu i w górach występuje częściej, niż na niżu.
Spis treści |
[edytuj] Morfologia
- Pokrój
- Roślina osiąga wysokość 20–50 cm. Rośnie kępami, czasami tworzy duże, zwarte łany. Cała roślina wydziela charakterystyczny czosnkowy zapach, który zawdzięcza wytwarzanych w komórkach siarczkom merkaptanu.
- Cebula
- Wąska, długa 2–6 cm, pokryta połprzezroczystą błoną, lub pozostałymi z niej wiązkami włókien. Czasem tworzą się nieliczne boczne cebulki.
- Łodyga
- Prosto wzniesiona, pełna, trójkanciasta i bezlistna; wysokość 15–50 cm.
- Liście
- Wyłącznie odziomkowe, zazwyczaj dwa, czasem trzy lub jeden. Długoogonkowe, szerokolancetowate do jajowatych, szerokie na 2–5 cm, płaskie, cienkie, o soczystozielonej barwie. Ogonki długie na 0,5–2 cm, skręcone, w wyniku czego morfologicznie dolna, ciemniejsza powierzchnia liści skierowana jest ku górze.
- Kwiaty
- Zebrane w płaskokulisty, dość luźny baldach pozorny na szczycie łodygi. Przed rozwinięciem kwiatostan osłonięty jest błoniastą okrywą złożoną z 2–3 podłużnie jajowatych, cienkich, białych listków, które opadają zaraz po przekwitnieniu. Kwiaty białe, osadzone na dwa razy od nich dłuższych szypułkach, o średnicy do 15 mm. Złożone są z 6 do 1 cm długich, odstających, równowąskolancetowatych działek, jednego 3-komorowego słupka i 6 pręcików. Nitki pręcików szydlaste; pręciki o połowę krótsze od płatków.
[edytuj] Biologia
Kwitnie od kwietnia do maja.
Kwiaty zapylane są przez trzmiele i muchy. Jednak gdy nie dojdzie do zapylenia krzyżowego, może nastąpić samozapylenie, gdyż po pewnym czasie niezapylony słupek wygina się, dotykając pręcików. Mechanizm ten umożliwia roślinie wytworzenie nasion również wtedy, gdy kwiatów nie odwiedzały owady.[1]
Nasiona w łupinie nasiennej mają zgromadzony tłuszcz, chętnie zjadany przez mrówki, które przy okazji rozsiewają je po lesie. Nasiona dojrzewają już w czerwcu lub lipcu, jednak kiełkować mogą dopiero po kilkunastu miesiącach.[1]
[edytuj] Ekologia
Roślina leśna. Rośnie w wilgotnych i cienistych lasach liściastych, szczególnie buczynach – optymalne warunki stwarza mu zbiorowisko żyznej buczyny karpackiej, gdzie może występować łanami. Czasem spotykany na niżu (np. Biebrzański Park Narodowy, Białowieski Park Narodowy).
Preferuje gleby świeże, gliniasto-piaszczyste, zasobne w składniki mineralne. Najczęściej występuje na podłożu wapiennym. W górach występuje po regiel dolny.
Geofit cebulowy. W klasyfikacji zbiorowisk roślinnych gatunek charakterystyczny dla O. Fagetalia.[2]
[edytuj] Zagrożenia i ochrona
Roślina objęta częściową ochroną gatunkową w Polsce.
Gatunek umieszczony na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski (2006)[3], na obszarze Polski uznany za narażony na izolowanych stanowiskach (kategoria zagrożenia [V]).
[edytuj] Zastosowanie
- Roślina lecznicza – ma podobne własności lecznicze, jak czosnek pospolity i inne gatunki czosnków. Ma silne działanie bakteriobójcze, obniża ciśnienie krwi, korzystnie działa na serce, zapobiega nowotworom złośliwym, miażdżycy, pobudza wydzielanie soku żołądkowego i żółci. Jego silne działanie bakteriobójcze szczególnie przydatne jest przy leczeniu chorób górnych dróg oddechowych, przy tym dodatkowo oprócz zabijania bakterii czosnek pobudza wydzielanie śluzu w oskrzelach.
- Sztuka kulinarna – aromatyczne, pachnące czosnkiem liście zawierają dużo witaminy C, pobudzają apetyt. Zalecane są jako składnik wiosennych zup (zastosowanie popularne do dzisiaj w Rosji); można je też dodawać do sałatek i kisić oraz marynować w oliwie (przysmak w Niemczech).
- Roślina ozdobna – chętnie sadzony w parkach i przydomowych ogródkach. Posadzony w dużych kępach, wygląda bardzo dekoracyjnie. Łatwo się rozmnaża.
[edytuj] Przypisy
- ↑ 1,0 1,1 Tadeusz Traczyk: Rośliny lasu liściastego. Warszawa: PZWS, 1959.
- ↑ Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14439-4.
- ↑ Red list of plants and fungi in Poland. Czerwona lista roślin i grzybów Polski. Zbigniew Mirek, Kazimierz Zarzycki, Władysław Wojewoda, Zbigniew Szeląg (red.). Kraków: Instytut Botaniki im. W. Szafera, Polska Akademia Nauk, 2006. ISBN 83-89648-38-5.
