Edgar Aleksander Norwerth
Z Wikipedii
Edgar Aleksander Norwerth (ur. 7 kwietnia 1884 roku pod Genewą (ochrzczony w kościele Saint - Loup w Versoix, zm. 19 września 1950 roku w Warszawie), wybitny polski architekt, urbanista i teoretyk architektury epoki modernizmu.
Przez pierwszy okres życia przebywał głównie w Rosji. Studiował w Instytucie Inżynierów Komunikacyjnych w Moskwie, a następnie w Instytucie Inżynierów Cywilnych w Petersburgu, którego w latach 1917-1924 był profesorem. Od 1914 roku pracował w biurze architektonicznym A.W. Szczusiewa (późniejszego twórcy Mauzoleum Lenina). W roku 1918 został profesorem Szkoły Malarstwa i Rzeźby w Moskwie, jednak już w 1924 roku powrócił do Polski i zamieszkał w Warszawie, gdzie w latach 1926-1930 był profesorem Politechniki Warszawskiej. Przez pozostały okres swego życia związany był głównie ze stolicą, gdzie powstała większość jego dzieł.
W swojej pracy architektonicznej kierował się głównie panującymi ówcześnie założeniami umiarkowanego funkcjonalizmu. Oprócz architektury, parał się również grafiką - głównie akwafortami i drzeworytami utrzymanymi w stylu awangardowym, które prezentowane były na licznych wystawach w kraju i za granicą. Był też znanym krytykiem i teoretykiem architektury, autorem wielu artykułów publikowanych często na łamach Architektury i Budownictwa (m.in. o ówczesnej architekturze radzieckiej) oraz inicjatorem dyskusji środowiskowych, głównie na temat uporządkowania urbanistycznego Warszawy.
Ważniejsze projekty:
- konkurs na plan regulacyjny (urbanistyczny) miasta Lublina (1925)
- konkurs na zabudowę pierzei ul. Filtrowej w Warszawie (1926, IV. nagroda)
- konkurs na zagospodarowanie przestrzenne Placu Saskiego w Warszawie (1927, II. nagroda)
- dworzec kolejowy Będzin Miasto (1927, realizacja 1931)
- kompleks Centralnego Instytutu Wychowania Fizycznego (obecnie AWF) na warszawskich Bielanach (1928-1930 z modyfikacjami w drugiej połowie lat 40., realizacja etapami 1928-1937)
- gmach Ministerstwa Spraw Zagranicznych w Warszawie (1929, niezrealizowany)
- pawilon GISZ wraz z kamienicą wojskowej spółdzielni "Proporzec" (tzw. Dom Generalski) przy Al. Szucha w Warszawie (1929, częściowa realizacja do 1931)
- osiedle mieszkaniowe Funduszu Kwaterunku Wojskowego w rejonie Cytadeli Warszawskiej (tzw. Żoliborz Oficerski; 1932, realizacja 1935-1937)
- Dom Wychowania Fizycznego i Przysposobienia Obronnego w Kielcach (obecnie Wojewódzki Dom Kultury; 1933, realizacja stopniowo do 1956)
- dom własny przy ul. Klonowej w Warszawie (przed 1939)
- odbudowa i przebudowa kościoła św. Stanisława Kostki na warszawskim Żoliborzu (1945, realizacja do 1963)
- odbudowa Miejskiego Gimnazjum i Liceum Handlowego przy ul. Krypskiej w Warszawie (1948)
- odbudowa domu Towarzystwa Naukowego Warszawskiego przy ul. Śniadeckich (1948)
[edytuj] Wybrane źródła
- Polski Słownik Biograficzny
- Łoza S., Architekci i budowniczowie w Polsce, Warszawa 1954
- Malinowski J., Edgar Aleksander Norwerth (1884-1950) - architekt i teoretyk architektury, Toruń 2005 (praca doktorska)
- Rotkiewicz M., Wielki samotnik Edgar Aleksander Norwerth, "Kultura Fizyczna" nr 1-2/2000