Jan Koj

Z Wikipedii

Jan Koj (ur. 29 lipca 1888 w Komornikach w powiecie prudnickim, zm. 6 maja 1948), polityk, działacz samorządowy, poseł na Sejm II RP i Sejmu Ustawodawczego 1947.

[edytuj] Biografia

[edytuj] Młodość

W 1902 roku ukończył ośmioletnią szkołę podstawową w Bielszowicach. Jako Polakowi odmówiono mu nauki w pruskich szkołach średnich, dlatego rozpoczął naukę w gimnazjum Salezjanów w Ivrea we Włoszech, które ukończył w 1909 roku. Następnie uczęszczał do polskiego gimnazjum w Bochni, niemieckich gimnazjów w Cieszynie i Ołomuńcu. W 1913 roku złożył egzamin dojrzałości i rozpoczął studia teologiczne w seminarium duchownym w Widnawie. W 1914 roku uzyskał dodatkową immatrykulację na Uniwersytecie Wrocławskim na wydziałach filozofii i teologii katolickiej. W roku 1916 rozpoczął przymusową służbę wojskową w armii austriackiej, gdzie z racji biegłej znajomości sześciu języków obcych pełnił funkcje tłumacza.

[edytuj] Kariera Zawodowa

Od 1919 roku, po zwolnieniu z armii kontynuował studia na wydziale teologicznym na Uniwersytecie Wrocławskim, będąc już członkiem Polskiej Organizacji Wojskowej Górnego Śląska. Przydzielony do jakże newralgicznego obszaru Powiatowego Komisariatu Plebiscytowego na Powiat i Miasto Katowice, gdzie wypełnianie służbowych obowiązków oznaczało niejednokrotne narażenie życia, Koj objął powierzone mu przez Wojciecha Korfantego stanowisko sekretarza i zastępcy Komisarza Plebiscytowego, a niedługo potem Głównego Komisarza Plebiscytowego na Powiat i Miasto Katowice Polskiego Komisariatu Plebiscytowego. Będąc bardzo zaufanym działaczem miał jako jeden z nielicznych prawo wstępu do biura francuskiego kontrolera wojskowego o każdej porze. W dniu 18 sierpnia 1920 roku wsławił się osobistą obroną siedziby kierowanej przez siebie placówki przed rozszalałą bojówką niemiecką. Jak wiadomo ten właśnie atak niemieckich oddziałów na siedzibę Polskiego Komisariatu Plebiscytowego w Katowicach był bezpośrednią przyczyną wybuchu drugiego powstania śląskiego, w którym Koj też brał udział, a także bezpośrednio je przygotowywał , będąc łącznikiem pomiędzy ruchem powstańczym i władzami międzysojuszniczymi. W trzecim powstaniu śląskim, w 1921 roku Koj walczył w 3 pułku powstańczym Niemczyka. Powierzono mu szczególnie odpowiedzialne zadanie organizowania rad ludowych na zajętych przez powstańców terenach. Po likwidacji trzeciego powstania śląskiego Koj powołany został do służb Naczelnej Rady Ludowej Górnego Śląska na stanowiska Zastępcy Naczelnika Wydziału Pracy i Opieki Społecznej, a później członka Prezydium tego jakże ważnego organu. Po utworzeniu w 1922 roku Województwa Śląskiego Koj objął w Śląskim Urzędzie Wojewódzkim funkcję szefa biura personalnego. Jednakże już we wrześniu wybrany został burmistrzem miasta Mikołowa. Funkcję tę pełnił z wielokrotnego wyboru, pozostawiając po sobie trwały ślad wzorowego gospodarowania miastem nieprzerwanie do 1 września 1939 roku.

Za jego pośrednictwem jako gospodarza miasta powstały dwie szkoły polskie, nowy budynek sądu, budynki administracji i wiele innych. Już w okresie przedwojennym, oprócz pracy samorządowej Jan Koj poświecił się propaństwowej działalności ogólnopolskiej pełniąc w dwóch kadencjach w latach 1930 – 1935 oraz 1935 - 1939 mandat Posła do Sejmu Śląskiego oraz w jednej kadencji w latach 1935 - 1938 mandat Posła na Sejm Rzeczypospolitej Polskiej. Do obu tych organów władzy ustawodawczej wybrany został z listy Narodowo – Chrześcijańskiego Zjednoczenia Pracy. Jako poseł dwóch Sejmów wsławił się, otrzymując miano prekursora polskiego samorządu terytorialnego, tworząc, referując i wprowadzając szereg ustaw samorządowych i gospodarczych kształtujących ówczesny wygląd samorządów terytorialnych w Polsce, w tym jakże ważną o zniesieniu języka niemieckiego w samorządach, korporacjach i sądownictwie. Znane i wysoko cenione są prace Koja w tym zakresie. Będąc fachowcem w sprawach samorządu terytorialnego Koj piastował również funkcję członka Sądu Administracyjnego w Katowicach. Niezależnie od pełnionych, wyżej wymienionych funkcji Koj w okresie przedwojennym, jako wielki działacz śląski był również członkiem następujących urzędów i instytucji wyższej użyteczności publicznej: Wydziału Powiatowego w Pszczynie, Członkiem Zarządu Gmin Województwa Śląskiego, członkiem zarządu Biura Zjazdów Samorządu Terytorialnego w Warszawie, członkiem Zarządu Związku Straży Pożarnych Rzeczypospolitej Polskiej oraz Prezesem Wojewódzkiego Oddziału Związku Straży Pożarnej Rzeczypospolitej Polskiej w Katowicach. Pełnił także w różnych organizacjach społecznych wiele funkcji takich jak: członka kierownictwa Komitetu Uchodźców Śląskich we Lwowie, członka zarządu Centralnego Związku Akademików Górnoślązaków, członka kierownictwa koła Przyjaciół Nauki i Sztuki, inspektora Bractwa Kurkowego, członka zarządu Ligi Obrony Powietrznej Państwa i wielu innych.

Jako znany i ceniony działacz i polityk Rzeczypospolitej Polskiej , ale także organizator i uczestnik powstań śląskich, a więc gorliwy bojownik walki z Niemcami, z chwilą rozpoczęcia II wojny światowej zmuszony był uchodzić z kraju. Chcąc pozostać nierozpoznanym w celu możliwości prowadzenia działalności na rzecz Państwa Polskiego, zatrudniony został jako pielęgniarz w Klinice Ortopedii Uniwersytetu Lwowskiego u Profesora Grucy, później jako woźny w Instytucie Medycyny, wreszcie słuchał wykładów z bakteriologii i został współpracownikiem i asystentem w słynnym Instytucie Prof. Weigla. Ale nawet ten okrutny czas 5 lat wojny nie był w stanie odwieźć go od działalności na rzecz Państwa Polskiego. Ukrywając się we Lwowie pod pseudonimami Jan Kajan, Józef Liszka, Zygmunt Ślączka był czołowym działaczem konspiracyjnym, pełniąc funkcję jednego z pięciu Członków Rady Ludowej Województwa Lwowskiego, organizując ruch oporu, prowadząc działalność propolską oraz jednocząc polskich obywateli na przejętych przez ZSRR terenach. W kwietniu 1944, częściowo zdekonspirowany zmuszony był uchodzić do Częstochowy a niedługo później do Radomia, gdzie pod fałszywymi nazwiskami pełnił funkcję syndyka firmy obuwniczej BATA. Tam też doczekał się końca wojny. Ale jeszcze przed całkowitym jej końcem, w lutym 1945 roku powołany został do ekipy Pełnomocnika Rządu generała Aleksandra Zawadzkiego z zadaniem przygotowania kadry urzędniczej do przejęcia administracji na wyzwalanych sukcesywnie terenach.

W dniu 11 maja 1945 roku przybył do Nysy i tego samego dnia objął niezwykle trudne stanowisko prezydenta miasta. Tylko w czasie swego półrocznego urzędowania zorganizował doskonale administrację miejską, uruchomił najbardziej znaczące miejskie sieci komunalne takie jak wodociągi, kanalizację, elektryczność i gaz. Rozpoczął także akcje odgruzowywania zniszczonego doszczętnie przez wojnę miasta, wreszcie opanował sprawnymi działaniami epidemię duru brzusznego. 15 października 1945 został odwołany z zajmowanego stanowiska, a niespełna nazajutrz powołany na Wiceprezydenta Miasta Gliwic. Dnia 4 października 1946 roku Koj wybrany został Prezydentem Miasta Gliwic. W wyborach do Sejmu Ustawodawczego Rzeczypospolitej Polskiej w lutym 1947 roku otrzymał również mandat Posła Sejmu Ustawodawczego RP piastując jednocześnie funkcję Prezydenta Miasta Gliwic.

Od początku wypełniania mandatu Posła tego Sejmu, jako przedwojenny prawicowy polityk, gorliwie zaangażował się w prace nad samorządowymi i gospodarczymi ustawami określającymi system powoływania przedwojennych państwowych podziałów samorządowych i terytorialnych. Niestety spotykał się z ogromnymi przeciwnościami wobec swoich koncepcji ze strony działaczy komunistycznych pragnących podporządkowania całego systemu Radzie Państwa i późniejszemu Komitetowi Centralnemu. Dnia 6 maja 1948 roku wyczerpany nieustannymi atakami na swoją osobę ze strony komunistów zmarł w klinice w Krakowie.

[edytuj] Zgon

Oficjalna wersja zgonu określona była na zawał serca, spowodowany przepracowaniem, i zmęczeniem psychicznym organizmu przez pięcioletnią konspirację wojenną. O szczególnym zaangażowaniu w pracę na rzecz dobra Rzeczypospolitej świadczą liczne historyczne pozycje książkowe, w których osoba Jana Koja często jest wymieniana.

[edytuj] Ordery i Odznaczenia

• Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski
• Złoty Krzyż Zasługi
• przedwojenny Śląski Krzyż Powstańczy I i II klasy
• Krzyż Niepodległości
• Medal Niepodległości
• Medal Polska Swemu Obrońcy
• Gwiazda Śląska, Śląski Krzyż Plebiscytowy
• Miecze Hallerowskie
• Złoty Krzyż Ligi Obrony Powietrznej Państwa
• powojenny Śląski Krzyż Powstańczy
• Medal Zwycięstwa i Wolności
• Odznaka Grunwaldzka
• Złoty Medal Za Zasługi Dla Pożarnictwa Rzeczypospolitej Polskiej