Julian Fałat

Z Wikipedii

Autoportret z 1896

Julian Fałat (ur. 30 lipca 1853 w Tuligłowach, zm. 9 lipca 1929 w Bystrej), polski malarz.

Był pierwszym polskim malarzem, który, pochodząc ze wsi, wyłącznie o własnych siłach, bez pomocy rodziny i stypendiów, zdobył artystyczne wykształcenie. Zapisany do szkół między innymi we Lwowie, kilkakrotnie z nich uciekał. Gimnazjum udało mu się skończyć w Przemyślu, a w 1869 r. zapisał się do Szkoły Sztuk Pięknych w Krakowie. Nie stać go było na farby olejne, więc zainteresował się malarstwem akwarelowym.

Po ukończeniu studiów wyjechał na rok na Ukrainę, gdzie znalazł zatrudnienie jako rysownik przy wykopaliskach archeologicznych. Pracował później w pracowni architekta Feliksa Gąsiorowskiego w Odessie. Następnie wyjechał na dalsze studia do Zurychu i Monachium. Studia przerwał, aby na nie zarobić, i rozpoczął pracę jako technik przy budowie kolei. Studiował do 1880 r. i w tym okresie malował głównie pejzaże, sceny rodzajowe i portrety.

Wyjechał na rok do Rzymu. Z tego okresu pochodzi obraz "Modlący się starzec" (1881).W latach 1882-1886 związany był ze środowiskiem artystów warszawskich. Aby móc się utrzymać wykonywał sceny rodzajowe np. "Obrazki z życia podwórzowego Warszawy", opublikowane w "Kłosach" w 1882 r. W 1884 r. wyjechał na rok do Hiszpanii, a potem w podróż dookoła świata. Podróż tę udokumentował wykonując akwarele, z których do dziś przetrwało zaledwie kilka. Po powrocie do Polski w 1887 r. w malarstwie Fałata pojawiły się sceny myśliwskie. Do bardziej znanych należą "Oszczepnicy" z 1890 r. i "Powrót z polowania na niedźwiedzia" z 1892 r. Malował zwierzęta - jelenie, sarny, a od 1891 r. także łosie. Jest autorem zimowego pejzażu w panoramie "Berezyna", który w 1907 r. Kossakowie pocięli na części.

W latach 1886-1895 pracował na dworze cesarza Wilhelma II w Berlinie. Zdobywał medale na wystawach w Berlinie, Monachium i w Wiedniu. W kwietniu 1895 został dyrektorem krakowskiej Szkoły Sztuk Pięknych. Opracował nowy statut uczelni, wymienił całą kadrę profesorską na młodszą. Powołana została katedra pejzażu, którą objął Jan Stanisławski.

Krajobraz zimowy z rzeką (1907), Muzeum Narodowe, Warszawa

Łoś (1899), Muzeum Narodowe, Poznań

W 1900 r. Julian Fałat ożenił się z Włoszką Marią Luizą Comello Stuckenfeld, z którą doczekał się trójki dzieci. W jego malarstwie pojawił się zimowy pejzaż, z których najwcześniejszy namalował artysta w 1902 r., najpóźniejszy nosi datę 1913 r. Fałat malował także motywy krakowskie - widoki na mury miejskie, malowane z okien pracowni Szkoły i różnych porach dnia (np. "Autoportret na tle panoramy Krakowa z pracowni" z 1903 r.). Wyjeżdżał często do Zakopanego, a w jego twórczości pojawiały się pejzaże górskie ("Dolina Kościeliska" 1894 r., "Pod Nosalem" 1909 r.). W 1902 r. zbudował willę z pracownią w Bystrej, a w 1910 r., po rezygnacji ze stanowiska rektora ASP, zamieszkał tu na stałe.

Po odzyskaniu niepodległości włączył się w odbudowę polskiego życia kulturalnego. W latach 1919-1922 mieszkał w Toruniu, gdzie został współzałożycielem i pierwszym majstrem (prezesem) Konfraterni Artystów. Następnie był dyrektorem Departamentu Sztuki w gabinecie ministra Antoniego Ponikowskiego. Pod koniec życia organizował wystawy retrospektywne w Krakowie i Warszawie w 1925 r.