Kata

Z Wikipedii

Ten artykuł dotyczy sztuk walki. Zobacz też: pojęcie z zakresu geometrii.

Kata (układ formalny) (jap. 型, kata^?, dosł. forma ścisła) – wysoce sformalizowany rodzaj ćwiczeń stosowanych w wielu tradycyjnych sztukach i sportach walki, szczególnie z grupy budo, jak również taekwondo (gdzie naszą one nazwę tul w wersji ITF, poomse w WTF a hyeong w niektórych innych organizacjach), taijiquan i innych. Są to sekwencje technik ataku i obrony, połączone z określonym poruszaniem, przyjęciem ściśle określonej pozycji i sposobu oddychania. Niektóre techniki w kata mają charakter wyłącznie symboliczny. Kata są bardzo ważną częścią programów nauczania dla wielu sztuk i sportów walki, a dla niektórych, zwłaszcza tych, gdzie kontakt broni z ciałem przeciwnika stanowiłby realne zagrożenie, stanowią ćwiczenia podstawowe.

W zależności od ustaleń przyjętych dla danej sztuki, czy sportu walki, kata wykonuje się samemu lub w parach (np. w judo, gdzie niezbędny jest partner ze względu na występujące w kata rzuty). Kata mogą być wykonywane przy użyciu którejś z tradycyjnych białych broni, np. miecz (bokken, iaido) , włócznia (naginata), kij (‘jō, bō), a także bez użycia broni, np. aikido, judo, karate-do.

W kata wykonywanych pojedynczo zaleca się wizualizację ataku przeciwnika (przeciwników) oraz własnej, zalecanej właśnie do tego rodzaju ataku, obrony. W kata wykonywanych w parach, jeden z ćwiczących pełni rolę nauczyciela, a drugi ucznia. Nauczyciel inicjuje akcję wykonując określony atak, natomiast zadaniem ucznia jest wykonanie obrony przewidzianej wobec tego rodzaju ataku.

Dla użytku współczesnych adeptów różnych sztuk i sportów walki opracowano nieco uproszczone, podstawowe kata nazywane Seitei, Pinan (Heian). Zawierają one najbardziej podstawowe dla danej sztuki walki pozycje i techniki (waza) i mają pomagać w zrozumieniu kluczowych dla niej zagadnień (np. zachowanie równowagi, odpowiedniego dystansu, postawy ciała oraz właściwego timingu). Po opanowaniu kata podstawowych zaleca się adeptom studiowanie kata bardziej zaawansowanych, nauczanych w dawnych szkołach walki, tzw. koryu.

W wielu sztukach i sportach walki wymagana jest odpowiednia znajomość kata przy zdawaniu egzaminów na stopnie uczniowskie oraz mistrzowskie dan. Kata są również często prezentowane podczas publicznych pokazów. W niektórych dyscyplinach poprawność wykonania kata oceniana jest również w kategoriach konkurencji sportowej.

[edytuj] Uwagi ogólne dotyczące oceny i poprawności wykonania kata

Yoi-no-kisin oznacza postawę gotowości i kocentracji konieczną do rozpoczęcia formy,
Inyo wskazuje na ruchy wyimaginowanych przeciwników i zaleca skupienie uwagi tak na ataku, jak i obronie,
Waza-no-kankyu oznacza odpowiednią szybkość każdego ruchu w kata,
Tai-no-shinshuku oznacza siłę naprężenia lub rozluźnienia mięśni przy poszczególnych ruchach,
Kokyu mówi o kontroli i prawidłowości wykonania,
Kensei wskazuje na wydawany dwukrotnie podczas każdego kata okrzyk podkreślający ducha walki,
Tyakugan wskazuje na konieczność poznania celowości wszystkich ruchów w kata (bunkai),
Zanshin oznacza ciągłą koncentracje na przejściu od jednego ruchu do drugiego.