Kościół Matki Boskiej Zwycięskiej w Toruniu
Z Wikipedii
Kościół Matki Boskiej Zwycięskiej w Toruniu, dawniej: kościół św. Jerzego - kościół parafialny pw. Matki Boskiej Zwycięskiej i św. Jerzego przy ul. Podgórnej, w dzielnicy Mokre.
Spis treści |
[edytuj] Historia
Wezwanie nawiązuje do dawnego gotyckiego kościoła św. Jerzego, o tradycji XIII/XIV-wiecznej, znajdującego się w innym miejscu, na Chełmińskim Przedmieściu. Kościół tamten, od XVI w. służący jako parafialny polskim ewangelikom z przedmieść Torunia, został rozebrany z powodów militarnych podczas wojen napoleońskich w 1811 r., a otaczający go cmentarz został zlikwidowany i przeniesiony w inne miejsce. Nabożeństwa parafii św. Jerzego, która nadal zachowała samodzielność administracyjną, odbywały się początkowo w kaplicy ewangelicko-reformowanej przy ul. Szerokiej, a potem w nowomiejskim kościele ewangelickim, od 1850 r. w języku niemieckim. Z inicjatywy pastora Reinholda Heuera, zasłużonego badacza dziejów i historii sztuki Torunia, w 1900 r. zakupiono parcelę na Mokrem (wówczas samodzielnej gminie) pod budowę kościoła i domu parafialnego. Spośród 51 prac konkursowych wybrano projekt architektoniczny autorstwa Alberta Schneidereita z Düsseldorfu, później zmodyfikowany przez Ministerstwo Robót Publicznych w Berlinie, co z kolei częściowo odrzuciła parafia. Honorowy patronat nad budową objęła cesarzowa Augusta Wiktoria. W sierpniu 1904 r. ukończono budowę secesyjnej plebanii. Kamień węgielny pod budowę świątyni położono 2 października 1905 r., a uroczystość poświęcenia miała miejsce 27 maja 1907 r. w obecności księcia Oskara Pruskiego. Po II wojnie światowej w 1945 r. kościół stał się pw. Matki Boskiej Zwycięskiej filialnym rzymskokatolickiej parafii Chrystusa Króla. Do kościoła parafialnego przeniesiono pierwotne organy firmy P. B. Völkner z Bydgoszczy i ławki. 1 lipca 1970 erygowano punkt duszpasterski, a 7 października 1971 r. samodzielną parafię, której proboszczem jest od początku ks. prałat Stanisław Kardasz. W latach 1981-1985 w pobliżu wzniesiono obszerny dom katechetyczny, w 1991 r. parafia otrzymała dawną plebanię, w której po wojnie mieścił się m. in. żłobek. W okresie stanu wojennego i w latach następnych kościół był miejscem mszy patriotycznych w intencji Ojczyzny. W tym czasie połączono powojenne i dawne wezwanie kościoła i parafii.
[edytuj] Architektura i zabytki
Kościół jest budowlą ceglana, neogotycką, zwróconą prezbiterium na południe. Do szerokiego trójnawowego trójprzęsłowego korpusu przylega pięciobocznie zamknięte prezbiterium. Fasadę i elewacje boczne ożywiają trójkątne szczyty z jasnymi blendami. Wieżę dostawioną przy fasadzie od wschodu wieńczy neobarokowy hełm z zegarem. Wnętrze kryte jest sklepieniem krzyżowym i z trzech stron wypełniają je drewniane empory. O dziejach starego kościoła przypomina płyta nagrobna Pawła Stransky'ego, uchodźcy religijnego z Czech, historyka i profesora gimnazjum toruńskiego i jego żony Krystyny z 1648 r., przeniesiona ze starego cmentarza. Z pierwotnego wyposażenia zachowała się mozaika z wyobrażeniem głowy Chrystusa w zamknięciu prezbiterium, wykonana według drzeworytu Albrechta Dürera przez berlińską firmę Puhl und Wagner. Wizerunki adorujących aniołów namalował Wilhelm Sievers z Hanoweru. Wyobrażenie św. Jerzego w przedsionku wykonał prof. Wilhelm Süs z Karlsruhe, witraże o motywach ornamentalnych i roślinnych firma Ferdinand Müller z Quedlinburga. Pozostałe wyposażenie pochodzi już z okresu powojennego, w tym organy zbudowane przez firmę Józef Mollin z Odrów koło Chojnic w 1978 r, wizerunek św. Jerzego o rysach ks. Jerzego Popiełuszki z lat 80. XX w. oraz tablica pamiątkowa żołnierzy AK Inspektoratu Oszmiańskiego.
[edytuj] Bibliografia
- Reinhold Heuer, Thorn-St. Georgen. Geschichte der Georgengemeinde..., Thorn, E. Golembiewski, 1907
- Diecezja toruńska. Historia i teraźniejszość, praca zbior. pod red. Stanisława Kardasza, t. 15/16/17, Dekanaty toruńskie - I, II i III, Toruń, Wydaw. Diecezjalne w Toruniu, 1995, ISBN 83-86471-70-0
- Jerzy Domasłowski, Kościół na Podgórnej, "Nowości", ISSN-137-9259, R. 33, 2000, nr 165 (17.07.), s. 10
- Rzymskokatolicka Parafia pod wezwaniem Matki Boskiej Zwycięskiej oraz Świętego Jerzego w Toruniu. A.D. 2000, oprac. zbior., Toruń, Toruńskie Wydaw. Diecezjalne, 2000, ISBN 83-86471-16-7
