Quedlinburg

Z Wikipedii

Współrzędne: 51°47' N 11°08' E51.7833333 11.1333333 (Quedlinburg)

Quedlinburg
Herb Quedlinburga
Państwo	Niemcy
Land	Saksonia-Anhalt
Burmistrz	Eberhard Brecht (SPD)
Powierzchnia	78,15 km²
Położenie	51° 47' N 11° 08' E
Wysokość	123,5-182,6 m n.p.m.
Ludność (30.06.2005) • liczba ludności • gęstość	22 795 292 os./km²
Nr kierunkowy	03946
Kod pocztowy	06484
Tablice rejestracyjne	QLB
Położenie na mapie kraju Quedlinburg
Strona internetowa miasta

Quedlinburg (IPA [kwetlɪŋbuʁk], polska nazwa Kwedlinburg) - miasto położone nad rzeką Bode, na północ od gór Harzu, w środkowych Niemczech w kraju związkowym Saksonii-Anhalt.

Założone w 922 r. przez Henryka I Ptasznika, zyskało na znaczeniu gdy Otton I Wielki wybudował tu palatium królewskie - rezydencję władców Saksonii. Duży wpływ na politykę i gospodarkę Kwedlinburga miało ufundowane w 968 r. przez Ottona I Wielkiego żeńskie opactwo (niem. Damenstift Quedlinburg). W średniowieczu miasto należało do Hanzy. Od XV w. pod panowaniem elektorów Saksonii. W 1698 r. przyłączone do Brandenburgii, a od 1813 r. w granicach Prus. Po II wojnie światowej na terytorium Niemieckiej Republiki Demokratycznej.

Kolegiata, zamek oraz stare miasto w Kwedlinburgu zostały wpisane w 1994 na listę światowego dziedzictwa kulturowego UNESCO.

Spis treści 1 Geografia fizyczna 1.1 Położenie 1.2 Klimat 2 Geografia społeczno-ekonomiczna 2.1 Sąsiednie gminy 2.2 Podział administracyjny i zagospodarowanie przestrzenne 3 Legenda 4 Historia 4.1 Pierwsze osadnictwo 4.2 Średniowiecze 4.2.1 Palatium królewskie w Kwedlinburgu X-XII wiek 4.2.2 Rozkwit miasta 4.3 Czasy Nowożytne 4.3.1 Reformacja 4.3.2 Centrum hodowli roślin XVIII w. 4.3.3 Miasto garnizonowe od 1815 r. 4.4 XX w. 4.4.1 I wojna światowa 4.4.2 Republika Weimarska 4.4.3 Okres III Rzeszy 4.4.4 NRD 4.4.5 Okres po rewolucji 1989-1992 5 Zabytki 5.1 Kościoły 5.1.1 Kościoły romańskie 5.1.2 Kościoły gotyckie 5.1.3 Kościoły neogotyckie 5.2 Zabudowa szachulcowa 6 Populacja 7 Przypisy 8 Linki zewnętrzne

[edytuj] Geografia fizyczna

[edytuj] Położenie

Miasto leży na północ od gór Harzu na wysokości 123 m n.p.m. Większa część miasta leży na zachodnim brzegu rzeki Bode (dopływu Soławy).

[edytuj] Klimat

Miasto położone jest w strefie klimatu umiarkowanego, w obszarze niewielkich opadów związanych z położeniem po północno-wschodniej, zawietrznej stronie gór Harzu, w tzw. cieniu opadowym. Całkowita roczna suma opadów w Kwedlinburgu to ok. 438 mm – najniższa na terenie Niemiec. Najobfitsze opady występują w czerwcu (57 mm) a najmniejsze w grudniu, styczniu i lutym (23 mm), także można mówić tu o kwedlinburskiej “suszy zimowej” (niem. Wintertrockenheit)^[1].

Średnia roczna temperatura powietrza w Kwedlinburgu wynosi 8.8˚C. Najcieplejszymi miesiącami są lipiec i sierpień (średnia temp. 17.8˚C-17.2˚C), a najchłodniejszymi styczeń i luty (średnia temp. 0.1˚C-0.4˚C).

[edytuj] Geografia społeczno-ekonomiczna

[edytuj] Sąsiednie gminy

Kwedlinburg leży w powiecie Harz i graniczy z 12 miastami i gminami Saksonii-Anhalt (zgodnie z ruchem wskazówek zegara, zaczynając od północnego wschodu): gminą Harsleben, miastem Wegeleben, gminami Dirfurt i Wedderstedt, miastem Ballenstadt (dzielnicami Badeborn i Asmusstedt), gminą Rieder, miastem Gernrode, gminami Bad Suderode, Neinstedt i Weddersleben, miastem Thale (dzielnica Warnstedt) oraz gminą Westerhausen.

[edytuj] Podział administracyjny i zagospodarowanie przestrzenne

Historyczne centrum miasta wyznaczają Westendorf, Burgberg, kościół św. Wiperta oraz Münzenberg. Na północ leży założone w 994 r. Stare Miasto a na zachód założone w XII w. Nowe Miasto (niem. Neustadt).

Na północ od Starego Miasta znajduje się średniowieczna dzielnica Gröpern. Wokół tego średniowiecznego centrum na przełomie XIX i XX w. powstał pas willi w stylu secesyjnym. Za pasem budowano kolejne dzielnice: Kleysiedlung, osiedla Süderstadt (XIX-XX w.) oraz Kleers (lata 80. XX w.).

Pozostałe dzielnice Kwedlinburga to: Münchenhof, Gersdorfer Burg, Morgenrot oraz Quarmbeck.

[edytuj] Legenda

Wedle legendy nazwa miasta pochodzi od nazwiska możnego z Turyngii Quitilio, który w V w. miał postawić pierwsze zabudowania w miejscu obecnego zamku.

[edytuj] Historia

[edytuj] Pierwsze osadnictwo

Pierwsze ślady osadnictwa pochodzą z paleolitu.^[2] Od tego czasu tereny obecnego Kwedlinburga były bezustannie zamieszkane. Ziemie bogate w surowce mineralne stały się szczególnie atrakcyjne w okresie neolitu. Z tego okresu pochodzą pozostałości 55 osad w granicach obecnego Kwedlinburga i jego najbliższych okolic.^[3] Na szczytach okolicznych gór: Moorberg, Bockshorschanze i Brüggeberg znajdują się neolityczne kurhany.^[4]

[edytuj] Średniowiecze

Pierwsze wzmianki o miejscowościach leżących w pobliżu obecnego Kwedlinburga pochodzą z końca VIII w.: Marsleben, Groß Orden, Ballersleben, Ditfurt und Weddersleben. Kościół św. Wiperta został założony najprawdopodobniej jako filia opactwa Hersfeld w ok. 835-63 r.

[edytuj] Palatium królewskie w Kwedlinburgu X-XII wiek

Po raz pierwszy Kwedlinburg wzmiankowany jest w roku 922 w dokumencie wydanym przez Henryka I Ptasznika dla benedyktyńskiego klasztoru Corvay w Höxter (Nadrenia Północna-Westfalia), w którym pojawia się jako villa quae dicitur Quitilingaburg (pol. miasto (miejsce) nazywane Kwedlinburgiem)^[5].

Henryk I Ptasznik zmarł w Memleben, niedaleko Kwedlinburga. Zgodnie ze swoją wolą został pochowany w kaplicy kwedlinburskiego palatium w 936 r.^[6] Syn Henryka I a zarazem jego następca, cesarz Otton I Wielki wybudował w Kwedlinburgu w roku 936 rezydencję, która stała się siedzibą władców Saksonii.

Otton I ufundował również klasztor żeński (niem. Damenstift Quedlinburg), którego głównym zadaniem była modlitwa w intencji zmarłego króla Henryka I. Klasztor przyjmował głównie kobiety wywodzące się z arystokracji. Przełożoną klasztoru została wdowa po królu królowa Matylda^[7], która sprawowała tę funkcję przez 30 lat. Córka Ottona I Matylda (955-999) objęła funkcję ksieni w klasztorze na wiosnę 966 r. Królowa Matylda zmarła w 968 r. i została pochowana u boku swojego męża.^[8] W ok. 1089-92 w klasztorze przebywał książę Polski Zbigniew, uznany za bastarda przez swojego ojca Władysława I Hermana.

Otto I odwiedzał Kwedlinburg w nieregularnych odstępach czasu, by obchodzić Święta Wielkanocne i czcić pamięć zmarłego ojca. W 941 r. podczas pobytu w Kwedlinburgu ledwo uszedł z życiem z zamachu przygotowanego przez jego młodszego brata Henryka I.

W roku 973, po bitwie pod Cedynią odbył się w Kwedlinburgu zjazd dworski (niem. Hoftag) zwołany przez cesarza Ottona I. Z zagranicy zaproszono m.in. księcia Czech Bolesława I oraz księcia Polan Mieszka I, którzy złożyli przysięgę wierności cesarzowi. W czasie zjazdu odbył się sąd cesarski mający rozstrzygnąć spór margrabiego saskiej Marchii Wschodniej Hodona i Mieszka I. Nie jest znany osąd cesarza; pewne jest to, że wyrok ten nie został zrealizowany, ponieważ władca niemiecki umarł w kilka tygodni po zjeździe. Ogólnie przypuszcza się, że był on dla władcy polskiego niekorzystny. Mieszko najprawdopodobniej nie przybył do Kwedlinburga ^[9]. Zamiast tego zmuszony groźbą przysłał swojego syna Bolesława w roli zakładnika - gwaranta pokoju na wschodniej granicy Cesarstwa. Bolesław przybył do Kwedlinburga na Wielkanoc 973 roku^[10].

Otton I zmarł w maju 973 r. i został pochowany w Magdeburgu. Jego syn Otton II w trakcie swojego 10-letniego panowania odwiedził Kwedlinburg jedynie dwukrotnie. W chwili jego śmierci w 984 r. Otton III miał dopiero 6 lat. Regentką w imieniu syna została Teofano, która doprowadziła do koronacji syna na króla Niemiec w 983 r. W 984 r. przeciwko cesarzowej wystąpił cesarski krewniak, Henryk II Kłótnik, który porwał małego Ottona.

W 984 r. w Kwedlinburgu odbył się zjazd wielmożów niemieckich, którzy popierali starania Henryka II Kłótnika o tron królewski. W zjeździe wzięło udział trzech słowiańskich książąt: obodrzycki Mściwój, czeski Bolesław II Pobożny oraz polski Mieszko I. Mieszko zaaranżował małżeństwo Bolesława z córką margrabiego Miśni Rygdagą w 986 r. wziął udział w wyprawie przeciwko Wieletom.^[11], co prawdopodobnie uratowało go przed interwencją cesarzowej Teofano.

Wkrótce Henryk II został zmuszony do oddania dziecka matce. Aby uniknąć wojny Teofano przywróciła w 985 r. Henrykowi władzę w Bawarii. Dwa lata później Henryk II złożył w Kwedlinburgu hołd młodemu Otto III.

Otton III nadał klasztorowi swojej babki Matyldy przywilej targowy, celny oraz prawo bicia własnej monety, co przyczyniło się do szybkiego rozwoju gospodarczego Kwedlinburga. O silnej pozycji miasta na politycznej mapie Rzeszy w XI-XII w. piszą późniejsze Roczniki Kwedlinburskie. Klasztor kwedlinburski otrzymał wiele darów od saskiego domu królewskiego. Oprócz wszystkich osad kwedlinburskich, do klasztoru należały tak odległe włości jak: Soltau (oddalone o 170 km), kościół św. Michała w Volkmarskellers (od 956 r.), Duderstadt (od 974 r.), Poczdam (od 993 r.) oraz Gera (od 999 r.). Otto I podarował klasztorowi 48 miejscowości, Otto II 11 a Otto III 10. W wiekach późniejszych klasztor otrzymał dalszych 150 miejscowości^[12] a także wiele innych darów.

W 1054 r. rozstrzygnięty został tutaj przez cesarza niemieckiego Henryka III spór o Śląsk pomiędzy władcą Polski Kazimierzem I Odnowicielem a księciem Czech Brzetysławem I. W wyniku wyroku Śląsk wrócił do Polski w zamian za coroczną opłatę w wysokości 500 grzywien srebra i 30 złota.

[edytuj] Rozkwit miasta

Miasto cieszyło się wieloma przywilejami nadanymi przez cesarzy Henryka III i Lotara III w XI i XII w. Kwedlinburscy kupcy otrzymali prawo nieograniczonego bezcłowego handlu na obszarze od Morza Północnego po Alpy. Prężny handel, szczególnie tkaninami wysokiej jakości, przyczynił się do szybkiego rozwoju gospodarczego miasta w ciągu kolejnych 400 lat. Nowe Miasto zostało założone w XII w. na wschodnim brzegu rzeki Bode. Ok. 1330 r. Nowe Miasto i Stare Miasto zostały opasane wspólnym murem obronnym tworząc jedno miasto.

Przeorysze klasztoru kontrolowały miasto, któremu jednak udało się wkrótce uzyskać szczególną pozycję polityczną. W konflikcie pomiędzy biskupem Halberstadt Albrechtem II von Braunschweig-Lüneburga a grafem Albrechtem II von Regenstein, Kwedlinburg opowiedział się po stronie biskupa i pomógł pojmać von Regensteina. Wedle legendy Albrecht II von Regenstein był przetrzymywany prawie dwa lata w drewnianej skrzyni w ratuszu miejskim. Odtąd miasto cieszyło się przychylnością biskupa, co przyczyniło się do pewnego uniezależnienia się od przeoryszy klasztoru. W tym okresie Kwedlinburg rozbudował umocnienia obronne oraz nawiązał wiele kontaktów z innymi miastami, m.in. w 1384 r. wstąpił do Związku Miast Dolnej Saksonii a w 1426 r. do Hanzy.

Miasto dążyło do pełnej niezależności od klasztoru, co doprowadziło w 1477 r. do konfliktu. Mieszkańcy miasta próbowali siłą usunąć ksieni Jadwigę z Saksonii. Jadwiga zwróciła się o pomoc do swoich braci, książąt wettyńskich Ernesta i Albrechta, których wojska przypuściły szturm na miasto. W trakcie walk zginęło 80 obywateli Kwedlinburga. Mieszczaństwo poddało się, utraciło przywileje i wystąpiło ze związków z innymi miastami. Postawiony w 1440 r. posąg rycerza Rolanda^[13], symbolizujący niezależność miasta, został zburzony^[14].

[edytuj] Czasy Nowożytne

[edytuj] Reformacja

Podczas wojny chłopskiej zniszczono klasztor norbertanów św. Wiperta, klasztor benedyktynów św. Marii, klasztor franciszkanów na Starym Mieście oraz klasztor augustianów w Nowym Mieście. Ruch reformacyjny zwyciężył w Kwedlinburgu w 1539 r. Klasztor żeński zamieniono w instytucję ewangelicką Freies weltliches Stift.

W XV i XVI w. miasto dziesiątkowały epidemie dżumy (1565-56, 1577, 1598, 1626 oraz 1636-37). Kolejne fale zachorowań udało się powstrzymać po założeniu cmentarza poza bramami miasta.

W 1615 r. przebudowano ratusz. Największe inwestycje budowlane przeprowadzono po zakończeniu wojny trzydziestoletniej. Większość z 1200 zachowanych do dziś dnia domów rzemieślniczych o budowie szachulcowej pochodzi z tego okresu. W 1676 r. wielki pożar pochłonął 40 domów w okolicy Steinbrücke, Word oraz Neues Weg.

W 1698 r. elektor Saksonii sprzedał protektorat miasta (niem. Vogtei) książętom Brandenburgii. W 1797 r. wybuchł wielki pożar w Nowym Mieście, który pochłonął m.in. pozostałości klasztoru augustianów. W 1803 r. w procesie sekularyzacji rozwiązano klasztor żeński (niem. Damenstift). Budynki poklasztorne przeszły na własność państwa pruskiego (w latach 1807-1813 Królestwa Westfalii).

[edytuj] Centrum hodowli roślin XVIII w.

W XVIII-XIX w. miasto przeżywało ponowny rozkwit dzięki szybko rozwijającej się hodowli kwiatów i nasion. W 1834 r. G. Chr. Hanewald założył w Kwedlinburgu pierwszą fabrykę cukru w okręgu magdeburskim, co przyczyniło się do rozwoju przemysłu spożywczego. Nowoczesne metody hodowli, połączenie kolejowe oraz reforma rolna tzw. Flurbereinigung (pol. czyszczenie gruntu) pozwoliły na szybki rozwój takich firm nasiennych jak Gebr. Dippe AG, Heinrich Mette & Co GmbH, Rudolf Schreiber & Söhne. Firmy hodowli nasion były największym pracodawcą w owych czasach. Zatrudniały również wielu robotników sezonowych z terenów Polski.

[edytuj] Miasto garnizonowe od 1815 r.

W latach 1815-1938 Kwedlinburg był miastem garnizonowym. Od 1815 r. stacjonował tu 7. szwadron regimentu Kirasjerów, później dołączył do niego 7. regiment rajtarii Landwery. Od 1859 r. w mieście stacjonował 67. batalion regimentu piechoty a od 1871 r. 165. regiment piechoty.

Z przyczyn ekonomicznych władze miasta ubiegały się o kolejne garnizony. W 1905 r. przeniesiono do Kwedlinburga I. i III. batalion oraz sztab 165.regimentu piechoty.

[edytuj] XX w.

[edytuj] I wojna światowa

Podczas I wojny światowej do prac polowych wykorzystywano 17.000 jeńców wojennych z Rosji, Francji, Anglii, Belgii i Włoch, którzy przebywali w tzw. obozie Ritteranger ok. 2 km na północny wschód od miasta. Po wojnie obóz wykorzystywano jako tymczasowe zakwaterowanie dla żołnierzy carskich. Zabudowania obozu zostały spalone w 1922 r.

[edytuj] Republika Weimarska

W czasie puczu Kappa-Lüttwitza w marcu 1920 r. w Kwedlinburgu zginęło 7 żołnierzy i 14 osób cywilnych. Koleje lata upłynęły pod znakiem hiperinflacji. W 1926 r. wielka fala powodziowa na Bode zniszczyła wszystkie mosty.

W 1922 r. Kwedlinburg hucznie obchodził 1000-lecie istnienia.

[edytuj] Okres III Rzeszy

Tysięczna rocznica śmierci króla Henryka I Ptasznika (936-1936) została wykorzystana propagandowo przez nazistów. Heinrich Himmler uważał się za powtórne wcielenie Henryka I^[15]. SS zajęło kryptę św. Wiperta wraz kościół św. Serwacego. Propaganda rozpowszechniała informacje o odnalezieniu zaginionych przez wieki szczątków króla Henryka I. Powojenne badania domniemanego szkieletu Henryka I wykazały fałszerstwo.

Podczas nocy kryształowej splądrowano wiele sklepów oraz mieszkań obywateli pochodzenia żydowskiego. Wkrótce rozpoczęły się deportacje Żydów. W granicach miasta znajdowały się trzy oddziały obozów koncentracyjnych: areszt okręgowy (niem. Kreisgerichtsgefängnis) oraz dwa obozy dla więźniów (niem. Gefangenenlager) w hali Kleersturnhalle i w Fliegerhosrt w Quarmbeck.

Od 1943-44 Kwedlinburg pełnił funkcję lazaretu.Przebywało tu ponad 8.000 rannych. W tygodniu poprzedzającym 19 kwietnia 1945 r., kiedy to amerykańskie oddziały (RCT 18) zdobyły miasto, udało się wywieźć z miasta części rakiet V2, które składowano w wagonach na dworcu kolejowym. Dzięki temu miasto udało się uniknąć alianckich nalotów i bombardowań.

[edytuj] NRD

Po II wojnie światowej Kwedlinburg znalazł się w założonym w 1944 r. kraju związkowym Saksonii-Anhalt, w okręgu Halle na terenie Niemieckiej Republiki Demokratycznej (NRD). Za czasów NRD przedsiębiorstwo Steinle und Hartung stało się największym zakładem produkującym urządzenia miernicze i klimatyzacyjne (MERTIK). Na obrzeżach miasta wybudowano osiedla robotnicze (Süderstadt, Kleers).

25 lutego 1950 r. miasto odwiedził prezydent NRD Wilhelm Pieck. 17 czerwca 1953 r. robotnicy Kwedlinburga i Thale przyłączyli się do ogólnonarodowych wystąpień, które zostały stłumione przez okupacyjne wojska Armii Czerwonej^[16]. 17 maja 1957 r. Kwedlinburg odwiedził premier NRD Otto Grotewohl.

Chociaż miasto nie zostało zbombardowane w czasie II wojny, jego zabytki znajdowały się w bardzo złym stanie, częściowo grożąc zawaleniem. Początkowe plany władz NRD, by całkowicie wyburzyć historyczne Stare Miasto i na jego miejscu urządzić plac centralny otoczony zabudowaniami z wielkiej płyty, nie zostały zrealizowane z powodu braku funduszy. Część historycznych budynków udało się uratować po 1976 r., dzięki pracom prowadzonym przez doświadczonych polskich restauratorów i budowniczych z Torunia.

Efekty eksperymentów architektonicznych z zabudową wielkopłytową na Starym Mieście widoczne są do dziś przy Marschlinger Hofe, Neuendorf i Schmalen Straße na północ od rynku. Kompletna restauracja zabytkowych budynków kwedlinburskiego Starego Miasta została przeprowadzona dopiero po reunifikacji Niemiec w 1990 r.

[edytuj] Okres po rewolucji 1989-1992

Przebieg wydarzeń 1989 r. w Kwedlinburgu opisano w poniższy sposób: “Jesienią 1989 r. w żadnym innym mieście nie uczestniczyło w demonstracjach tylu mieszkańców co w Kwedlinburgu" (w stosunku do ogólnej liczby mieszkańców miasta)^[17].

Pokojowe demonstracje organizowano w Kwedlinburgu w każdy czwartek. Największe protesty miały miejsce 9 listopada 1989 r. kiedy to na ulice wyszło ponad 30.000 osób, które nie wiedziały jeszcze, że w tym samym czasie upadał berliński mur. 12 grudnia 1989 r. zlikwidowano komórkę ds. kryzysowych Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego (niem. Ministerium für Staatssicherheit), po uprzednim zniszczeniu wielu akt (np. z danymi na temat przynależności religijnej).

W styczniu 1990 r. w czasie nieplanowanej wizyty w Kwedlinburgu, Helmut Kohl zapowiedział pomoc finansową dla niezbędnych prac remontowych w mieście. Wiosną 1990 r. władze Dolnej Saksonii przekazały miastu 100.000 dachówek na najbardziej niezbędne naprawy.

W 1993 r. powróciły z USA do Kwedlinburga przedmioty zrabowane ze skarbca katedralnego. W 1994 r. kolegiata, zamek oraz stare miasto zostały wpisane na listę światowego dziedzictwa kulturowego UNESCO.

[edytuj] Zabytki

W Kwedlinburgu przetrwały do obecnych czasów liczne zabytki. Miasto swój niepowtarzalny klimat zawdzięcza starówce z ponad 1300 zabytkowymi domami o budowie szachulcowej, z których najstarsze pochodzą z XVI w.

[edytuj] Kościoły

[edytuj] Kościoły romańskie

Najstarszy zachowany zabytek to romańska kolegiata pod wezwaniem św. Serwacego (niem. Stiftskirche St. Servatii) położona tuż przy średniowiecznym zamku Henryka I Ptasznika. Obecna kolegiata to czwarty z kolei kościół w tym miejscu, poświęcony w 1129 r. Budowla charakteryzuje się surowością wnętrz. Jedynymi dekoracjami są zdobienia głowic kolumn i przyczółków sklepionych oraz biegnący górą fryz. Arkady oddzielające nawę główną od naw bocznych charakteryzują się specyficznym układem kolumn. Jest to tzw. dolnosaksoński zmienny system podpór, w którym po dwóch kolumnach następuje filar. Kościół był kilkakrotnie przebudowywany. W XI-XII w. rozpoczęto prace nad dwoma romańskimi wieżami po stronie zachodniej. Jednak wieża południowa nie została wtedy ukończona z powodu problemów technicznych. W 1320 r. za czasów opatki Jutty von Kranichfeld przebudowano chór wysoki w stylu gotyckim. W latach 1863-82, w trakcie kompleksowych prac restauracyjnych kierowanych przez Ferdinanda von Quasta dokończono drugą wieżę. Obydwu wieżom nadano wtedy kopuły reńskie. W okresie 1938-45 kościół pozostawał zajęty przez oddziały SS Heinricha Himmlera.

Kolegiata posiada jeden z najbogatszych skarbców na terenie Niemiec. Znajduje się tu ponad 50 cennych dzieł sztuki, głównie z okresu średniowiecza, m.in. relikwiarz św. Serwacego (IX w.), grzebień z kości słoniowej króla Henryka I (VII-VIII w.), dzban z Kany Galilejskiej (I w.), ewangeliarz Samuela (IX w.), relikwiarz Henryka I oraz ewangeliarz św. Wiperta.

Najstarsze pozostałości średniowiecznych murów kościoła św. Wiperta (niem. Wipertikirche) sięgają poł. X w. W kościele znajduje się krypta z 1020 r. W 1146 r. konwent kanoników (od 961-64 r.), do którego należał kościół, został przekształcony w klasztor norbertanów, który został rozwiązany w okresie reformacji w 1546 r. Kościół był następnie użytkowany jako świątynia ewangelików gmin Münzenberg oraz Westendorf. Wraz z rozwiązaniem opactwa żeńskiego w 1802 r. kościół św. Wiperta został wynajęty, a następnie sprzedany i używany jako stodoła. W latach 1936-45 zajęty przez oddziały SS. Odnowiony w 1954-58. Ponownie poświęcony w 1959 r. Odtąd użytkowany latem jako świątynia katolicka. W 1995 r. powstała fundacja mająca na celu opiekę nad kościołem.^[18]

Kolegiata św. Serwacego oraz kościół św. Wiperta są stacją (Nr. 36) południowego odcinka Szlaku Romańskiego w Saksonii-Anhalt.

Kościół Mariacki (niem. Marienkirche) na wzgórzu Münzenberg nie jest używany dla celów liturgiczynch, można go jednak zwiedzać. Kościół został założony w 986 r. z inicjatywy opatki Matyldy jako świątynia klasztoru benedektynów. Po wiekim pożarze kościół został ponownie poświęcony w 1017 r. w obecności króla Henryka II. Po zniszczeniach wojny chłopskiej klasztor został opuszczony. Od 1550 r. na wzgórzu zaczęła osiedlać się okoliczna ludność, w wyniku czego teren kościoła został podzielony pomiędzy 17 pojedynczych domów mieszkalnych. Obecnie, spora część kościoła została udostępniona w jego oryginalnym stanie.

[edytuj] Kościoły gotyckie

Kościół św. Idziego (niem. Pfarrkirche St. Ägidien) w północnej części starego miasta, jest późnogotycką konstrukcją trójnawową z masywnymi wieżami. Świątynia została poświęcona w 1179 r. Obecnie możliwość zwiedzania kościoła jest ograniczona z uwagi na stan techniczny budowli.

Kościół św. Benedykta (niem. Marktkirche St. Benedikti) przy rynku wraz z kaplicą Kalandskapelle został wzniesiony na pozostałościach murów romańskich i poświęcony w 1233 r. Świątynia jest kościołem halowym, posiada późnogotycki chór z XIV w. oraz chrzcielnicę z 1648 r. Obecnie kościół można zwiedzać przez cały rok.

Kościół św. Mikołaja (niem. Nikolaikirche) na Nowym Mieście jest doskonałym przykładem wczesnogotyckiej architektury sakralnej. Jest to trójnawowa budowla o 72 metrowych wieżach. Świątynia została poświęcona w 1222 r. W wieży znajdują się figury pasterza z psem. Wedle przekazu kronikarskiego z XIII w. dwóch pasterzy znalazło skarb na łące zwanej Pfannenwiese, który następnie podarowali na budowę kościoła.

Kościół św. Błażeja (niem. Blasiikirche)^[19] na Starym Mieście został przekazany przez parafian miastu. Obecnie budynek świątyni używany jest jako sala koncertowa i wystawiennicza. Z okresu gotyku ostały się dwie wieże, nawa główna pochodzi z baroku. Na szczególną uwagę zasługują ławy z przełomu XVI-XVII w.

[edytuj] Kościoły neogotyckie

Kościół św. Matyldy (niem. St. Mathildenkirche)^[20] w Neuendorf powstał w latach 1856-58 według planów Friedricha von Schmidta, jednego ze współpracowników przy budowie katedry w Kolonii. Świątynia została poświęcona w 1858 r. przez biskupa Paderborn Konrada Martina i odtąd służy jako kościół parafialny społeczności katolickiej.

Kościół św. Jana (niem. Johanniskirche) został wzniesiony w 1906 r. na terenie dawnego szpitala dla trędowatych w Süderstadt. Znajdująca się przy szpitalu kaplica św. Jana wzmiankowana już była w XIII w. Od 2003 r. kaplica lezy na niemieckim odcinku drogi św. Jakuba.

Kolegiata św. Serwacego

Kościół św. Wiperta, krypta

Kościół św. Mikołaja

Kościół św. Matyldy

[edytuj] Zabudowa szachulcowa

Większość historycznego centrum Kwedlinburga tworzy 1327 domów z muru pruskiego, podzielonych ze względu na formę architektoniczną na pięć grup^[21]: 11 domów zbudowanych przed 1530 r. (1%), 70 powstałych pomiędzy 1531 a 1620 (5 %), 439 wzniesionych w latach 1621-1700 (33%), 552 wybudowanych w XVIII w. (42%) oraz 255 z XIX-XX w. (19%). Dla porównania podobnych domów w Wernigerode jest 624, w Stolbergu 354 a w Osterwiecku 353.

W latach 1989-2005 udało się odrestaurować 650 z 1200 domów objętych ochroną. Na szczególną uwagę zasługują następujące zabytki:

• Dom gildii kupieckiej Zur Rose z 1612 r., Breite Straße 38
• Tzw. Börse (pol. Giełda) z 1683 r., Steinweg 23
• Dawna gospoda Weißer Engel z 1623 r., Lange Gasse 33 (sufity na piętrze pokryte 11 reliefami stiukowymi przedstawiającymi sceny ze Starego Testamentu)
• Kamienny ratusz z XIII-XIV w.
• Hagensches Freihaus z 1597 r., Bockstraße 6/Klink 11
• Salfeldtsches Palais, Kornmarkt 5
• Dom w stylu secesyjnym z 1903 r. na miejscu szpitala św. Ducha

Dom z 1562 r. przy Marktstraße 6

Tzw. Börse (pol. Giełda) z 1683 r. przy Steinweg 23

Dom z XVII-XVIII w. przy Hohe Straße 28

Detal domu z 1903 r. przy Steinbrücke 11

[edytuj] Populacja

• 1998 - 24 776
• 1999 - 24 559
• 2000 - 24 114
• 2001 - 23 901
• 2002 - 23 620
• 2003 - 23 216
• 2004 - 22 842
• 2005 - 22 795

[edytuj] Przypisy

[edytuj] Linki zewnętrzne

• Oficjalna strona miasta Kwedlinburg (de)
• Lista światowego dziedzictwa UNESCO: Kolegiata, zamek i Stare Miasto w Kwedlinburgu (en) (fr)
• Galeria zdjęć
• Historia miasta + zdjęcia

• Mapy: Autopilot • Google Maps • Szukacz • Targeo • Zumi

• Zdjęcia satelitarne: Google Maps • Wikimapia • Zumi