Lisków

Z Wikipedii

Lisków
Herb
Województwo	wielkopolskie
Powiat	kaliski
Gmina	Lisków
Strefa numeracyjna (do 2005)	62
Tablice rejestracyjne	PKA

Lisków – wieś w Polsce położona w województwie wielkopolskim, w powiecie kaliskim, w gminie Lisków.

W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa kaliskiego.

Miejscowość jest siedzibą gminy Lisków.

[edytuj] Historia

Udokumentowane istnienie wsi znane jest od 1293r. Lisków był w posiadaniu arcybiskupów gnieźnieńskich do drugiej połowy XVIw., kiedy to został przekazany na upsażenie kolegium jezuickiego w Kaliszu. Wieś pozostawała w rękach jezuitów do czasu kasaty zakonu w 1773r. Następnie była w posiadaniu kilku rodzin ziemiańskich do czasu parcelacji majątku pod koniec XIXw.

W pierwszych latach XX w. i w okresie międzywojennym wzorowa wieś spółdzielcza, rozwijająca się dzięki inicjatywie i działalności ks. Wacława Blizińskiego. W roku 1900 w Liskowie było 100 chałup drewnianych (w tym jedna murowana) z walącymi się strzechami, a w najgorszym stanie był budynek jednoklasowej szkoły, jedynej na całą parafię. Mieszkańcy utrzymywali się głównie z zarobków uzyskanych z wyjazdów do prowincji pruskich na prace sezonowe. Przebudowa wsi w sferze społecznej i materialnej następowała stopniowo dzięki ks.Blizińskiemu, który został tu proboszczem w 1900 roku.

W 1902 r. założono tu spółdzielnię - Spółkę Rolniczo-Handlową "Gospodarz", która zaczęła dzialalność od uruchomienia sklepu spożywczego i sprzedaży maszyn. Później zmieniona została nazwa tej firmy na Spółdzielnię Rolniczo-Handlową. Spółdzielnia ta była jakby matką powstających później jednostek gospodarczych. W 1904 r. zorganizowano także kursy rękodzielnicze i założono warsztaty tkackie. W 1910 powstały warsztaty zabawkarskie, które rozrosły się do Lisowskiej Fabryki Zabawek. Powstały: piekarnie, cegielnia, młyn parowy i spółka budowlana.

W 1904 r. utworzono Kasę Drobnego Kredytu, która działała następnie jako Kasa Stefczyka.

W 1906 r. powstało Kółko Rolnicze, a w 1910 r. Spółdzielnia Mleczarska. Obie te jednostki zajmowały się także szkoleniami rolników miejscowych i spoza Liskowa.

W latach 1925 i 1937 r. zorganizowano w Liskowie wystawy, które spopularyzowały osiągnięcia tej społeczności. Ogólnopolską wystawę - Wieś polska w 1925 r. zwiedziło 47 tys. osób, w tym prezydent Stanisław Wojciechowski, premier Władysław Grabski oraz uczestnicy Międzynarodowego Kongresu Rolniczego.

[edytuj] Infrastruktura społeczna, zdrowotna i komunalna

W roku 1910 we wsi powstała łaźnia i pralnia.

Po wojnie polsko-bolszewickiej ks. Bliziński zorganizował w Liskowie sierociniec św. Wacława dla kilkuset osieroconych dzieci przywiezionych ze Wschodu. Powstał tu szpital i ośrodek zdrowia. W roku 1929 w Liskowie było dwóch lekarzy medycyny, lekarz dentysta i położna.

Wraz z rozwojem gospodarczym wsi zadbano o rozwój infrastruktury komunalnej: powstały utwardzone ulice, we wsi funkcjonował wodociąg i kanalizacja, elektryfikacja wsi wykonana została w oparciu o własną elektrownię. Uruchomione zostało stałe połączenie komunkacyjne do Kalisza. W roku 1929 funkcjonowało tu kilka sklepów różnych branż, punktów usługowych dla ludności oraz herbaciarnia.

Działania społeczne w Liskowie wspierane były przez państwo, Centralne Towarzystwo Rolnicze, samorządy terytorialne, okolicznych ziemian, Polonię z USA, Kanady i Australii.

[edytuj] Oświata i kultura

W latach 1905-1907 otwarto w parafii siedem ochronek - nielegalnych polskich szkółek, gdzie nauczano języka polskiego, historii, rachunków, śpiewu oraz religii. Proboszcz organizował także spotkania z dorosłymi, gdzie czytano "Gazetę Świąteczną" i "Zorzę".

Poziom analfabetyzmu zmniejszył się z 87% w roku 1900 do 27% w roku 1914

W 1913 założono szkołę rolniczą, w 1915 r. powstało gimnazjum przekształcone w 1921 r. w Seminarium Nauczycielskie (przeniesione w 1926 do Słupcy). Po odzyskaniu przez Polskę w roku 1921 powstała Szkoła Rzemieślniczo-Przemysłowa oraz w 1927 r. Zawodowa Szkoła Żeńska.

W 1908 r. wybudowano Dom Ludowy. Było to stałe miejsce spotkań grup zainteresowań, a miejscowy Teatr Ludowy co tydzień prezentował swoje spektakle. W Domu Ludowym znajdowała się dobrze wyposazona sala gimnastyczna.

W latach 1927-1939 wydawano gazetę "Liskowianin", był to początkowo miesięcznik, a później kwartalnik.

[edytuj] Demografia

Liczba budynków mieszkalnych: w 1827 r. - 64 szt, w 1883r . - 71 szt.

Liczba mieszkańców: w roku 1827 - 448 osób, w 1883 - 700 osób, w 1929 - 864 osób.

[edytuj] Bibliografia

• Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, Tom V (str. 315 - hasło Lisków), Warszawa, 1884.
• Księga Adresowa Polski. 1930. (str. 867)
• Małecka T., Lisków, [w:] "Encyklopedia historyczno-gospodarcza Polski do 1945 r.", Warszawa 1981.
• Tomasz Kaźmierczak, Zmiana w społeczności lokalnej. Szkice o kapitale społecznym w praktyce społecznej i nie tylko. ( Tomasz Kaźmierczak, Paulina Sobiesiak, Rozdział - Lisków:model rozwoju lokalnego), Istytut Spraw Publicznych, Warszawa, 2007. ISBN 978-83-89817-37-2. (str. 74 - 90)

[edytuj] Linki zewnętrzne

• "Lisków – wzorowa wieś ks. Wacława Blizińskiego" - artykuł z Magazynu "Obywatel"
• Lisków - moja mała ojczyzna - artykuły dotyczące historii Liskowa, jego zabytków, dziedzictwa kulturowego, stare fotografie

To jest tylko zalążek artykułu związanego z woj. wielkopolskim. Jeśli możesz, rozbuduj go.