Literatura duńska

Z Wikipedii

Literatura duńska to generalnie piśmiennictwo tworzone w języku duńskim na terenie Danii, jednak w poczet tej literatury tradycyjnie wchodzą również kroniki pisane w języku łacińskim oraz wczesne zapisy alfabetem runicznym.

Spis treści

1 Historia
2 Kanon literatury duńskiej
3 Przypisy
4 Literatura
5 Zobacz też

[edytuj] Historia

Za pierwsze zabytki duńskiego języka pisanego uważa się zapisy runiczne z IX wieku (zob. kamienie runiczne w Jelling). Najstarsze teksty pisane to łacińskie kroniki, m.in. Gesta Danorum Saxo Grammaticusa (1208) (→ średniowieczne kroniki duńskie). Zabytki duńszczyzny to ustanowione przez króla Waldemara Zwycięskiego prawa Skanske Lov i Jyske Lov (w Codex Runicus).

Oprócz kronik w okresie średniowiecza powstawały w Danii (folke)viser (śpiewane ballady-opowieści).

Pierwsze duńskie tłumaczenie Biblii (tzw. Biblia Chrystiana III) wydane zostało w 1550 roku (Kopenhaga, nakład 3000 egzemplarzy).

Biblia Chrystiana III

Duńska literatura świecka rozkwitła w epokach renesansu (prekursor: Ludvig Holberg) oraz romantyzmu (charakterystyczne dla okresu są powrót do korzeni kulturowych (→ mitologia nordycka) oraz rozwój poczucia przynależności narodowej (prekursor: Adam Gottlob Oehlenschläger, "król poezji nordyckiej", autor hymnu narodowego Danii^[1]).

W połowie XIX wieku w historii literatury duńskiej pojawił się realizm; również w tym okresie Nikolai Frederik Severin Grundtvig (założyciel uniwersytetów ludowych) stworzył śpiewane do dziś psalmy (literatura religijna). Ważnymi postaciami okresu byli filozof Søren Kierkegaard oraz baśniopisarz Hans Christian Andersen; obydwaj znani również poza Danią.

Hans Christian Andersen

Wiek XIX zakończył się w literaturze duńskiej tendencjami pesymistycznymi i symbolizmem (pisarze Herman Bang i nagrodzony literacką nagrodą Nobla^[2] (1917) Henrik Pontoppidan, poeci Johannes Jørgensen i Sophus Claussen, dramatopisarz Helge Rode). Jest to też okrez tzw. → realizmu jutlandzkiego - inspiracji krajobrazem i kulturą Jutlandii (Jeppe Aakjær, Jakob Knudsen, Johannes Jensen (nagroda Nobla^[2] w 1944)).

W XX wieku pojawiła się powieść społeczna (Martin Andersen Nexø, Hans Scherfig) oraz psychologiczna (Frederik Paludan-Müller); ważna dla tego okresu jest też twórczość Karen Blixen.

Literatura lat powojennych charakteryzowała się trzema osobnymi tendencjami: powrotem do romantyzmu, realizmem społecznym oraz tzw. nowym modernizmem (Peter Seeberg, Benny Andersen, Ivan Malinovski).

W końcu wieku XX literatura duńska podejmowała problematykę społeczną (Vita Andersen, Christian Kampmann). Obecnie jednym z najpopularniejszych pisarzy duńskich jest Peter Høeg, piszący w duchu postkolonializmu.

[edytuj] Kanon literatury duńskiej

Zobacz też: lista duńskich pisarzy

Kanon literatury duńskiej został określony 23 września 2004 roku przez duńskie ministerstwo oświaty (duń. Undervisninsministeriet). Przez "kanon literatury" rozumie się listę duńskich autorów, z których dziełami duńskie dziecko powinno zapoznać się w procesie swej edukacji.

kanon wspólny	szkoły podstawowe	gimnazja
- obowiązkowy -	- uzupełniający -	- uzupełniający -
bajki ludowe	baśnie ludowe	sagi
Ludvig Holberg	Johan Herman Wessel	Thomas Kingo
Adam Oehlenschläger	B.S. Ingemann	H. A. Brorson
N.F.S. Grundtvig	Christian Winther	Johannes Ewald
St. St. Blicher	Jeppe Aakjær	Emil Aarestrup
Hans Ch. Andersen	Thøger Larsen	Søren Kierkegaard
Herman Bang	H.C. Branner	Henryk Ibsen
Henrik Pontoppidan	Egan Mathiesen	J.P. Jacobsen
Johannes V. Jensen	Halfdan Rasmussen	Sophus Claussen
Martin Andersen Nexø	Tove Ditlevsen	Hans Kirk
Tom Kristensen	Benny Andersen	Villy Sørensen
Karen Blixen	Cecil Bødker	Inger Christensen
Martin A. Hansen	Ole Lund Kirkegaard
Peter Seeberg
Klaus Rifbjerg