Lockheed SR-71 Blackbird

Z Wikipedii

SR-71 Blackbird
Dane podstawowe
Państwo	Stany Zjednoczone
Producent	Lockheed
Załoga	2
Historia
Data oblotu	22 grudnia 1964
Lata produkcji	1963-1969
Wycofanie ze służby	1998
Zachowane egzemplarze  • w tym sprawne	32 20
Liczba wypadków  • w tym katastrof	12
Dane techniczne
Napęd	2 silniki turboodrzutowe Pratt & Whitney J58
Moc	15422 kg
Wymiary
Rozpiętość	16,94 m
Długość	32,74 m
Wysokość	5,64 m
Powierzchnia nośna	149,3 m²
Masa
Własna	27216 kg
Startowa	63504 kg
Paliwa	36415 kg
Osiągi
Prędkość maksymalna	3,56 Ma (max CIT +427C)
Prędkość przelotowa	3,2 Ma
Prędkość wznoszenia	60 m/s
Pułap	24000-28000 m
Zasięg	max 5150 km
Długotrwałość lotu	1,5 h
Dane operacyjne
Użytkownicy
USAF / w końcowym okresie NASA
Rzuty

SR-71 Blackbird – samolot dalekiego zwiadu strategicznego. Zaprojektowany na przełomie lat 50. i 60. XX wieku na zamówienie CIA, eksploatowany przez CIA oraz USAF. Dwusilnikowy odrzutowy średniopłat w układzie delta, osiągający prędkość Mach 3 oraz wysokość 24-28 km, dzięki temu był on nieosiągalny dla ówczesnych systemów obronnych. SR-71 był samolotem nieuzbrojonym, dwumiejscowym, w drugiej kabinie za pilotem znajdował się operator RSO, czyli operator elektronicznej aparatury zwiadowczej. Jej zasięg pozwalał na głęboką penetrację terenu przeciwnika bez konieczności przekraczania granic i naruszania obszaru powietrznego wroga.

[edytuj] Historia rozwoju konstrukcji

Pierwsze prace podjęto w połowie lat pięćdziesiątych w tajnym ośrodku konstrukcyjnym firmy Lockheed – ADP (Advanced Development Projects - Ośrodek Zaawansowanych Projektów Rozwojowych) w Burbank k. Los Angeles, zwanym Skunk Works, pod kierownictwem Clarence "Kellego" L. Johnsona. Pierwszy lot prototypu Blackbirda o nazwie A-12 miał miejsce 24 kwietnia 1962 roku w tajnej bazie USAF w Groom Lake w Newadzie znanej również jako Area 51. Zbudowano w sumie 15 egzemplarzy z czego 12 egzemplarzy było maszynami jednomiejscowymi a jeden był dwumiejscowa wersja treningowa A-12B. Dwa ostatnie A-12 przerobiono na dwumiejscowe maszyny M-21 przenoszące bezpilotowy pojazd rozpoznawczy D-21. 22 grudnia 1964 z bazy AF Plant 42 w Palmdale wystartował pierwszy egzemplarz samolotu SR-71A Blackbird. W styczniu 1966 roku, do USAF trafił pierwszy samolot szkoleniowy SR-71B, a jego ostateczna wersja SR-71A zaczęła zastępować samoloty A-12 rok później. 5 czerwca 1968 doszło do katastrofy A-12. Jeszcze w tym samym roku, ostatni egzemplarz A-12 został wycofany ze służby.

We wczesnej wersji myśliwskiej YF-12A zamontowano 4 rakietowe pociski zdalnie sterowane; pozostałe wersje samolotu pozostały nieuzbrojone. Wersja ta nie weszła do produkcji i uzbrojenia.

Zbudowano ogółem 32 egzemplarze SR-71. Ze względu na bardzo wysokie koszty utrzymania samolotu i niezbędnej do jego eksploatacji infrastruktury został wycofany z linii pod koniec lat osiemdziesiątych dwudziestego stulecia. Trzy sztuki zostały przekazane NASA. Ostatni lot samolotu tego typu odbył się 9 października 1999, a we wrześniu 2002 ujawniono miejsca przechowywania ostatnich trzech samolotów, których lokalizacja do tej pory pozostawała utajniona. Kilka egzemplarzy jest w muzeach: 1 w Nowym Jorku na pokładzie zacumowanego lotniskowca, 1 egzemplarz w muzeum lotnictwa USA w Waszyngtonie i kolejny w Evergreen Aviation Museum w McMinnville w Oregonie, niedaleko Portland, jeden egzemplarz znajduje się w Wielkiej Brytanii, w USAF Hall w muzeum RAF w Duxford.

[edytuj] Blackbirdy w linii

Pierwsza wersja Blackbirda A-12 przez cały czas użytkowania przez CIA pozostała w tajemnicy i stacjonowała w bazie Groom Lake. Loty operacyjne pod koniec lat 60. odbywały się z bazy Kadena na Okinawie. Wersja myśliwska YF-12A rozpoczęła loty w bazie Groom Lake. Po oficjalnym ogłoszeniu przez Prezydenta Lyndona Johnsona istnienia programu Blackbird samoloty YF-12A przebazowano do Edwards AFB w Kaliforni. Ostatnia wersja Blackbirda SR-71 po wcieleniu do służby stacjonowała w bazie Beale AFB niedaleko Sacramento w Kalifornii. Czasowo odbywała również loty z bazy Griffiss koło Nowego Jorku, w Japonii z bazy Kadena na Okinawie. W Europie stacjonowały w bazie RAF Mildenhall w Wielkiej Brytanii. Po nalocie amerykańskiego lotnictwa na Trypolis w 1986 Blackbird startujący z Wielkiej Brytanii dokonał rekonesansu nad północną Libią. Gdy w drodze powrotnej mimo braku zgody Francji na przelot nad jej terytorium samolot wleciał w obszar powietrzny Francji, francuskie myśliwce Mirage nie były w stanie go przechwycić i zmusić do lądowania.

[edytuj] SR-71 w pobliżu Polski

W pierwszej połowie lat osiemdziesiątych, a zwłaszcza od momentu ujawnienia (m in. przez płk. Kuklińskiego) władzom amerykańskim przez wywiad informacji o mającym nastąpić wprowadzeniu stanu wojennego w Polsce, SR-71 Blackbird patrolował niebo i terytorium na południe i wschód od Bałtyku. Startował z lotnisk w Wielkiej Brytanii i Norwegii. Pojawiał się na ekranach polskich radarów na wschód od Bornholmu. Leciał łukiem w kierunku Darłowa, by tuż przed granicą polskiego morza terytorialnego wyrównać i poruszając się równolegle do wybrzeża dolecieć do Zatoki Fińskiej, gdzie robił nawrót. Wracał podobną trasą znikając z ekranów radarów na trawersie Świnoujścia. Znany jest konkretny przypadek (naoczny świadek) lotu nad Bałtykiem na wysokości 28000 m z prędkością około 2600 km/h.

[edytuj] Następcy SR-71

Rolę zwiadowczą SR-71 przejęły nowoczesne satelity wywiadowcze i bezzałogowe strategiczne samoloty rozpoznawcze RQ-4 Global Hawk (UAV), które potrafią wykonać zadanie SR-71 znacznie taniej, nie narażając życia pilota.

Prawdopodobnie Pentagon przeprowadzał tajne testy z załogowym samolotem mogącym w przyszłości zastąpić SR-71. Media na podstawie nielicznych przecieków nazwały ten samolot "SR-91 Aurora". Obecnie nadal nie wiadomo jak zaawansowane były te prace i czy "Aurora" została wdrożona do szerszej produkcji, jednak z wielu praktycznych względów jest to mało prawdopodobne.

[edytuj] Ciekawostki

• Był obserwowany na wysokości 28 tys. m nad Bałtykiem przez obsługi polskich dywizjonów rakietowych OPK ze Środkowego Wybrzeża w latach 80. XX w.
• Przelot z Kalifornii do Waszyngtonu zajmował mu 1 godzinę, 4 minuty i 20 sekund.
• Do SR-71 należy rekord przelotu nad Atlantykiem, wynoszący niecałe 2 godziny (z dwukrotnym tankowaniem paliwa w locie).
• Samolot zużywa 30 500 litrów paliwa w ciągu godziny.
• Blackbird był jednym z pierwszych samolotów mających cechy technologii stealth
• W trakcie lotu, pod wpływem wzrostu temperatury, wywołanym tarciem powietrza, samolot może "rozciągnąć" się nawet o 30 centymetrów.
• Rzeczywistych osiągów maksymalnych tego samolotu nigdy nie ujawniono.
• Był wykonany z tytanu, w całości importowanego ze Związku Radzieckiego.
• W okresie eksploatacji był ponad tysiąckrotnie ostrzelany – bezskutecznie.
• Podobno jedyną rakietą Układu Warszawskiego zdolną zestrzelić samoloty typu SR-71 Blackbird była rakieta systemu przeciwlotniczego produkcji radzieckiej S-200 "Wega" (SA-5), chociaż nigdy nie miało to miejsca. Rakiety tego typu od połowy lat 80. są na wyposażeniu 78 Pułku Rakietowego Obrony Powietrznej w Mrzeżynie.
• Teoretycznie zdolność zestrzelenia w locie "na spotkanie" miały też i inne rosyjskie zestawy rakietowe np.: S75M "Wołchow" (SA-2), Kub, czy S-300.
• Do zwalczania samolotów SR-71 został skonstruowany w ZSRR myśliwiec przechwytujący MiG-25, i jego późniejsza rozwojowa wersja MiG-31.

[edytuj] Bibliografia

• Ross&Perry. Inc., SR-71 Flight Manual, Washington D.C., 2001 ISBN 1-931641-76-5.
• Richard H. Graham, SR-71 Revealed. The Inside Story, Osceola, Motorbooks International, 1996 ISBN 0-7603-0112-0.
• Richard H. Graham, SR-71 Blackbird. Stories, Tales and Legends, St. Paul, MBI Publishing Company, 2002 ISBN 0-7603-1142-0.
• Paul F. Crickmore, SR-71 BLACKBIRD, Lockheed's Mach 3 Hot Shot, Oxford, Osprey Publishing, 2004 ISBN 0-85045-794-7.
• Paul F. Crickmore, Lockheed Blackbird. Beyond The Secret Missions, Oxford, Osprey Publishing, 2004 ISBN 1-84176-694-1.
• James Goodall, Jay Miller, Lockheed's SR-71 Blackbird Family, Hinckley, Midland Publishing, 2002 ISBN 1-85780-138-5.
• James Goodall, SR-71 Blackbird, Squadron/Signal Publication, 2000 ISBN 0897473388.
• Donn A. Byrnes, Kenneth D. Hurley, Blackbird Rising, Los Lunas, Sage Mesa, 1999 ISBN 0-9673327-0-2.
• Anthony M. Thornborough, Peter E. Davies, Lockheed Blackbirds, Osceola, Motorbooks International, 1988 ISBN 0-7110-1794-8.
• Michael O'Leary, Eric Schulzinger, Black Magic, Shrewsbury, Airlife Publishing Ltd., 1989 ISBN 1-85310-126-5.
• Michael O'Leary, Eric Schulzinger, SR-71 Inside Lockheed's Blackbird, Shrewsbury, Airlife Publishing Ltd., 1991 ISBN 0-87938-541-3.
• Peter W. Merlin, Mach 3+. NASA/USAF YF-12 Flight Research 1969-1979, Washington, NASA History Division, 2002.
• Brian Shul, Walter Watson, Sled Driver, Flying the World's Fastest Jet, Chico, MACH 1, 1991 ISBN 0-929823-08-7.
• Brian Shul, Walter Watson, The Untouchables, Chico, MACH 1, 1993 ISBN 0-929823-12-5.
• Lou Drendel, SR-71 Blackbird in action, Aircraft No. 55 ,Squadron/Signal Publication, 1982 ISBN 0-89747-136-9.
• Ben R. Rich, Leo Janos, Skunk Works, A Personal Memoir of My Years at Lockheed ,Little, Brown & Co., 1994 ISBN 0-316-74330-5.
• Jay Miller, Lockheed's Skunk Works, The First Fifty Years-The Official History ,Aerofax, Inc., 1993 ISBN 0-942548-56-6.
• Clearance "Kelly" Johnson with Maggie Smith, Kelly, More Than My Share of it All ,Smithsonian Institution, 1989 ISBN 0-87474-491-1.
• Dennis R. Jenkins, Lockheed SR-71/YF-12 Blackbirds ,Voyageur Press, 1997 ISBN 0933424752.
• Tomasz Hypki, SR-71 Najszybszy Samolot Swiata ,Altair, 1995 ISBN 838621709X.

[edytuj] Linki zewnętrzne

• http://www.wvi.com/~sr71webmaster/sr-71~1.htm.
• http://www.sr-71.org/blackbird/sr-71/.
• http://www.dfrc.nasa.gov/gallery/photo/SR-71/index.html.
• http://www.dfrc.nasa.gov/Gallery/Movie/SR-71/index.html.
• http://www.habu.org/.

Kokpit SR-71

Zobacz galerię na Wikimedia Commons:
Lockheed SR-71 Blackbird